Ipinasiya ng Korte Suprema na ang pagbebenta ng lupang nakuha sa pamamagitan ng free patent sa loob ng limang taon mula nang ito ay iginawad ay labag sa batas at walang bisa. Ibig sabihin, hindi maaaring ilipat ang pagmamay-ari ng lupa sa bumibili, at ang orihinal na nagmay-ari ay may karapatang bawiin ito. Pinoprotektahan ng desisyong ito ang mga benepisyaryo ng free patent mula sa panghihikayat na ipagbili agad ang kanilang lupa at matiyak na mananatili ito sa kanilang pamilya, alinsunod sa layunin ng batas.

Pagbawi ng Lupa: Nang Magdesisyon ang Korte Suprema Laban sa Benta na Ipinagbawal ng Batas

Ang kasong ito ay tungkol sa lupang pag-aari ni Anastacio Tingalan, isang miyembro ng Bukidnon Tribe, na binenta niya sa mag-asawang Ronaldo at Winona Melliza sa loob ng limang taon mula nang matanggap niya ang kanyang free patent. Nang magkaroon ng problema sa lupa, sinubukan ni Anastacio na bawiin ito, ngunit sinabi ng mag-asawa na sa kanila na ang lupa dahil binili nila ito. Ang pangunahing tanong dito ay: Maaari bang ipagbili ang lupang nakuha sa free patent sa loob ng limang taon mula nang ito ay iginawad?

Ayon sa Seksyon 118 ng Public Land Act, na sinusugan, ang lupang nakuha sa pamamagitan ng free patent ay hindi maaaring ipagbili o ipasan sa loob ng limang taon mula nang ibigay ang patent, maliban kung ang pagbebenta ay pabor sa gobyerno o mga sangay nito. Malinaw na nakasaad sa batas na ito:

SEC. 118. Except in favor of the Government or any of its branches, units, or institutions, or legally constituted banking corporations, lands acquired under free patent or homestead provisions shall not be subject to encumbrance or alienation from the date of the approval of the application and for a term of five years from and after the date of issuance of the patent or grant, nor shall they become liable to the satisfaction of any debt contracted prior to the expiration of said period; but the improvements or crops on the land may be mortgaged or pledged to qualified persons, associations, or corporations.

Dahil dito, ang pagbebenta ng lupa ni Anastacio sa mag-asawang Melliza ay labag sa batas dahil ginawa ito sa loob ng limang taong panahon ng pagbabawal. Ang resulta nito ay ayon sa Seksyon 124 ng Public Land Act, na nagtatakda na ang anumang pagbili, pagbebenta, o paglilipat ng lupa na ginawa nang labag sa Seksyon 118 ay walang bisa mula pa sa simula at magiging sanhi ng pagkakansela ng patent at pagbabalik ng lupa sa estado.

SEC. 124. Any acquisition, conveyance, alienation, transfer, or other contract made or executed in violation of any of the provisions of sections one hundred and eighteen, one hundred and twenty, one hundred and twenty-one, one hundred and twenty-two, and one hundred and twenty-three of this Act shall be unlawful and null and void from its execution and shall produce the effect of annulling and cancelling the grant, title, patent, or permit originally issued, recognized or confirmed, actually or presumptively, and cause the reversion of the property and its improvements to the State.

Sinabi ng Korte Suprema na ang kontrata ng pagbebenta ay walang bisa mula pa sa simula dahil labag ito sa Public Land Act. Hindi maaaring ilipat ang titulo ng lupa sa mag-asawa, at walang basehan para magkaroon sila ng titulo dito. Dagdag pa rito, hindi rin maaaring gamitin ang depensa ng laches (pagpapabaya) laban kay Anastacio dahil walang bisa ang kontrata. Ipinunto ng Korte na ang layunin ng batas ay protektahan ang mga homesteaders at ang kanilang mga pamilya mula sa pagkawala ng kanilang lupa dahil sa kanilang kamangmangan o pangangailangan. Ang mahabang panahon ng pananahimik ay hindi nagiging dahilan para maging wasto ang isang kasunduan na simula pa lang ay labag na sa batas.

Samakatuwid, ang Korte Suprema ay nagdesisyon na ang lupa ay dapat ibalik sa mga tagapagmana ni Anastacio Tingalan. Gayunpaman, kailangan ding ibalik ng mga tagapagmana ni Anastacio sa mag-asawang Melliza ang halaga ng binayad nila para sa lupa, kasama ang interes. Ipinadala ng Korte Suprema ang kaso sa mababang hukuman upang tukuyin ang eksaktong halaga na dapat ibalik ng mga tagapagmana ni Anastacio sa mag-asawang Melliza. Kung ang ginamit na halaga para sa lupa ay sapat na para matakpan ang interes na dapat bayaran sa mag-asawang Melliza. Ito ay upang matiyak na parehong partido ay makakatanggap ng patas na trato.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung maaaring ipagbili ang lupang nakuha sa free patent sa loob ng limang taon mula nang ito ay iginawad.
Ano ang sinabi ng Korte Suprema tungkol dito?	Sinabi ng Korte Suprema na ang pagbebenta ng lupa sa loob ng limang taong panahon ay labag sa batas at walang bisa.
Ano ang ibig sabihin ng “free patent”?	Ito ay isang titulo ng lupa na ibinibigay ng gobyerno sa mga taong nagmamay-ari ng lupa nang walang pormal na dokumento.
Ano ang “laches”?	Ito ay isang depensa kung saan hindi na maaaring maghabol ang isang tao dahil matagal na siyang naghintay bago gawin ito.
Bakit hindi maaaring gamitin ang laches sa kasong ito?	Dahil walang bisa ang kontrata ng pagbebenta, walang bisa rin ang anumang karapatan na nakuha dito.
Ano ang kailangan ibalik ng mga tagapagmana ni Anastacio sa mag-asawang Melliza?	Kailangan nilang ibalik ang halaga ng binayaran ng mag-asawa para sa lupa, kasama ang interes.
Ano ang layunin ng pagbabawal sa pagbebenta ng lupa sa loob ng limang taon?	Ito ay upang protektahan ang mga benepisyaryo ng free patent mula sa panghihikayat na ipagbili agad ang kanilang lupa.
Ano ang mangyayari sa lupa pagkatapos ng desisyon ng Korte Suprema?	Ibabawas ang kaso sa lower court upang magdesisyon kung gaano ang perang dapat isauli ng pamilya ni Anastacio.

Sa huli, ang desisyong ito ay nagpapakita ng kahalagahan ng pagsunod sa batas at ang proteksyon ng mga karapatan ng mga taong nangangailangan. Ang Public Land Act ay nilayon upang tulungan ang mga Pilipino na magkaroon ng sariling lupa at protektahan sila mula sa pang-aabuso. Kaya’t kailangang sumunod ang nakararami sa nasabing batas para maiwasan ang komplikasyon sa transaksyon tungkol sa lupa.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Anastacio Tingalan, G.R. No. 195247, June 29, 2015