Hindi Puwedeng Magbago ng Teorya sa Apela: Mahalagang Aral sa Batas na Dapat Malaman

n

G.R. No. 194270, December 03, 2012

n

INTRODUKSYON

n

Naranasan mo na ba na nagplano ka ng isang bagay, at sa kalagitnaan, bigla mong binago ang plano nang walang paabiso? Sa mundo ng batas, hindi basta-basta puwede ang ganito, lalo na pagdating sa apela. Ang desisyon ng Korte Suprema sa kaso ng Loreto Bote laban sa Spouses Robert Veloso at Gloria Veloso ay nagbibigay-diin sa isang mahalagang prinsipyo: hindi maaaring baguhin ng isang partido ang kanyang teorya ng kaso sa apela. Sa madaling salita, kung ano ang pinaglaban mo sa mababang korte, iyon din dapat ang laban mo sa apela. Ang kasong ito ay nagtuturo sa atin ng kahalagahan ng pagiging consistent at malinaw sa ating mga argumento legal mula sa simula pa lamang.

n

Sa kasong ito, ang mag-asawang Veloso ay nagdemanda ng sum of money laban kay Loreto Bote dahil sa hindi pagbabayad ng promissory note. Sa RTC, ang kaso ay ginawang sum of money lamang, at hindi na kasama ang recovery of possession. Ngunit sa apela, biglang binago ng mga Veloso ang kanilang teorya at sinabing sila ay builders in good faith. Ang Korte Suprema ay nagpaliwanag kung bakit hindi ito puwede.

nn

KONTEKSTONG LEGAL: ANG ‘TEORYA NG KASO’ AT BAKIT ITO MAHALAGA

n

Ang prinsipyong legal na pinagbatayan ng Korte Suprema ay tinatawag na “teorya ng kaso” o theory of the case. Ayon sa Section 15, Rule 44 ng Rules of Court, ang mga isyu na maaaring talakayin sa apela ay limitado lamang sa mga isyung naitaas at napagdesisyunan sa mababang korte. Hindi maaaring maghain ng bagong isyu o teorya sa apela na hindi isinama sa orihinal na reklamo o depensa sa trial court.

n

“Section 15. Questions that may be raised on appeal. – Whether or not the appellant has filed a motion for new trial in the court below, he may include in his assignment of errors any question of law or fact that has been raised in the court below and which is within the issues framed by the parties.”

n

Ang layunin ng prinsipyong ito ay simple lamang: katarungan at fair play. Hindi dapat mabigla ang kabilang partido sa isang bagong argumento o depensa na hindi nila napaghandaan o nasagot sa mas mababang korte. Kung papayagan ang pagbabago ng teorya sa apela, mawawalan ng saysay ang proseso sa trial court, at magiging unfair ito sa kabilang partido na naghanda at nagpresenta ng ebidensya batay sa orihinal na isyu.

n

Halimbawa, isipin natin ang isang kaso tungkol sa utang. Sa trial court, ang plaintiff ay nagdemanda para kolektahin ang utang batay sa isang kontrata. Sa depensa naman, sinabi ng defendant na hindi siya pumirma sa kontrata. Kung matalo ang defendant sa RTC at mag-apela, hindi na niya biglang puwedeng sabihin sa CA na kahit pumirma siya sa kontrata, bayad na niya ang utang. Ito ay dahil ang isyu ng “bayad na ang utang” ay isang bagong teorya na hindi naitaas sa trial court.

nn

PAGHIMAY-HIMAY SA KASO NG BOTE VS. VELOSO

n

Balikan natin ang kaso ng Bote vs. Veloso. Narito ang mga pangyayari:

n

n
1. 1985: Si Gloria Veloso ay na-award-an ng residential lot sa Dagat-Dagatan Project ng NHA at nakapagpatayo ng bahay doon.

n

2. 1995: Inupahan ni Loreto Bote ang bahay mula kay Gloria.

n

3. 1996: Si Bote ay pumirma ng Promissory Note na nangangakong babayaran ang mag-asawang Veloso ng P850,000 para sa pagbili ng property. Hindi nakabayad si Bote.

n

4. 1996: Nagsampa ng kaso ang mga Veloso laban kay Bote sa Marikina RTC para sa Sum of Money at/o Recovery of Possession.

n

5. Pre-Trial: Napagkasunduan ng mga partido na ang kaso ay para lamang sa Sum of Money, at hindi na Recovery of Possession. Inamin din ng mga Veloso na hindi sila ang registered owners ng lupa.

n

6. RTC Decision: Ibinasura ng RTC ang kaso dahil walang sapat na ebidensya ang mga Veloso na may karapatan sila sa property. Binigyang-diin ng RTC na hindi na-expropriate ng NHA ang lupa, kaya walang karapatan ang mga Veloso batay sa award ng NHA.

n

7. CA Decision: Sa apela, binago ng CA ang desisyon ng RTC. Sinabi ng CA na bagamat hindi owners ang mga Veloso, sila ay builders in good faith ng bahay, at dapat bayaran ni Bote ang value ng bahay. Ipinaremand ng CA sa RTC ang kaso para matukoy ang halaga ng bahay.

n

8. SC Decision: Binaliktad ng Korte Suprema ang desisyon ng CA. Sinabi ng SC na nagkamali ang CA sa pag-consider ng issue ng builder in good faith dahil hindi ito naitaas sa RTC. Binigyang-diin ng SC ang “teorya ng kaso” at sinabing hindi maaaring magbago ng teorya sa apela.

n

n

Ayon sa Korte Suprema:

n

“It is settled jurisprudence that an issue which was neither averred in the complaint nor raised during the trial in the court below cannot be raised for the first time on appeal as it would be offensive to the basic rules of fair play, justice and due process.”

n

Idinagdag pa ng Korte Suprema na:

n

“When a party deliberately adopts a certain theory and the case is decided upon that theory in the court below, he will not be permitted to change the same on appeal, because to permit him to do so would be unfair to the adverse party.”

n

Dahil sa pre-trial order at sa takbo ng kaso sa RTC, malinaw na ang isyu lamang ay ang sum of money, at hindi ang pagiging builder in good faith ng mga Veloso. Ang biglaang pagbabago ng teorya sa apela ay hindi pinahintulutan ng Korte Suprema.

nn

PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON: ANO ANG ARAL DITO?

n

Ang kaso ng Bote vs. Veloso ay nagbibigay ng ilang mahahalagang aral para sa mga abogado at mga partido sa kaso:

n

n
• Maging Consistent sa Teorya ng Kaso: Mula sa simula ng kaso, dapat malinaw na ang teorya ng kaso na isusulong. Dapat itong manatiling consistent sa lahat ng stages ng litigation, mula sa pleadings, pre-trial, trial, hanggang sa apela.

n

• Isama Lahat ng Isyu sa Trial Court: Siguraduhing itaas at litisin lahat ng mahahalagang isyu sa trial court pa lamang. Huwag umasa na maaari pang magdagdag ng bagong isyu o teorya sa apela.

n

• Pre-Trial Order ay Mahalaga: Ang pre-trial order ay nagtatakda ng mga isyu na pagdedesisyunan sa kaso. Mahalagang pagtibayin at sundin ang nakasaad sa pre-trial order.

n

• Pag-aralan ang Jurisprudence: Ang “teorya ng kaso” ay isang matagal nang prinsipyo sa jurisprudence. Mahalagang pag-aralan at intindihin ang mga ganitong prinsipyo para maiwasan ang pagkakamali sa diskarte legal.

n

nn

MGA MAHALAGANG ARAL:

n

n
• Hindi maaaring magbago ng teorya ng kaso sa apela.

n

• Ang isyu sa apela ay limitado lamang sa mga isyung naitaas sa trial court.

n

• Ang pagbabago ng teorya sa apela ay hindi patas sa kabilang partido.

n

• Mahalaga ang consistency sa teorya ng kaso mula simula hanggang wakas.

n

nn

MGA KARANIWANG TANONG (FAQ)

nn

Tanong 1: Ano ang ibig sabihin ng