Ipinasiya ng Korte Suprema na ang Executive Order No. 224 ay naaayon sa Saligang Batas. Ito ay nagbibigay ng kapangyarihan sa Task Force, na binubuo ng Department of Environment and Natural Resources (DENR) at ng Provincial Governor, na pangasiwaan ang pagkuha ng buwis at iba pang bayarin mula sa pagmimina ng buhangin at graba sa Pampanga, Tarlac, at Zambales. Ang pasyang ito ay nagpapakita ng balanse sa pagitan ng lokal na autonomiya at ng kapangyarihan ng Pangulo na pangasiwaan ang pagpapatupad ng mga batas, lalo na sa usapin ng likas na yaman. Pinagtibay ng Korte Suprema ang kapangyarihan ng Pangulo na mag-isyu ng mga executive order upang maipatupad ang mga batas, at sinigurado na ang paggawa nito ay hindi lalabag sa mga karapatan ng lokal na pamahalaan.

Lahar: Kapangyarihan ng Pangulo Kontra sa Autonomiya ng Lokal na Pamahalaan?

Ang kaso ay nag-ugat sa Executive Order No. 224 na nagtatakda ng mga panuntunan sa pagkuha at paggamit ng buhangin at graba sa mga lalawigan ng Pampanga, Tarlac, at Zambales, mga lugar na labis na naapektuhan ng pagputok ng Mt. Pinatubo. Binuo ang isang Task Force upang pangasiwaan ang pagproseso ng mga permit at pangongolekta ng buwis. Kinuwestiyon ng Pamahalaang Panlalawigan ng Pampanga ang legalidad ng EO, sa paniniwalang nilalabag nito ang kanilang awtonomiya bilang isang lokal na pamahalaan. Ang pangunahing tanong sa kaso ay kung ang EO 224 ay lumalabag sa prinsipyo ng lokal na awtonomiya, lalo na sa kapangyarihan ng lokal na pamahalaan na magpataw at mangolekta ng buwis.

Upang suriin ang legalidad ng Executive Order, sinuri ng Korte Suprema kung ito ay naaayon sa mga sumusunod na pamantayan: (1) awtorisasyon mula sa lehislatura; (2) pagsunod sa tamang proseso ng paggawa; (3) hindi paglampas sa sakop ng awtoridad na ibinigay ng lehislatura; at (4) pagiging makatwiran. Napag-alaman ng Korte Suprema na ang EO ay may legal na basehan sa Philippine Mining Act at sa kapangyarihan ng Pangulo na pangasiwaan ang mga lokal na pamahalaan. Higit pa dito, nakita nila na hindi sinasaklawan ng EO ang kapangyarihan ng mga lokal na pamahalaan na magpataw ng buwis ngunit sinusubaybayan lamang nito ang koleksyon upang matiyak ang pagsunod at pagiging accountable.

Ayon sa Korte, mayroong pagkakaiba sa pagitan ng general supervision at executive control. Ang general supervision ay ang kapangyarihan ng isang nakatataas na opisyal na tiyakin na ang mga nasasakupan ay tumutupad sa kanilang mga tungkulin alinsunod sa batas. Sa kabilang banda, ang executive control ay ang kapangyarihan upang baguhin o ipawalang-bisa ang ginawa ng isang nasasakupan. Dahil ang EO ay nagtatakda lamang ng pangangasiwa, hindi ito lumalabag sa awtonomiya ng mga lokal na pamahalaan.

Ipinaliwanag pa ng Korte na ang fiscal autonomy ng mga lokal na pamahalaan ay hindi nangangahulugan ng ganap na kalayaan. Ang kapangyarihan ng mga lokal na pamahalaan na lumikha ng sariling mapagkukunan ng kita at magpataw ng buwis ay napapailalim sa mga alituntunin at limitasyon na itinakda ng Kongreso. Sa kasong ito, kinilala ng Korte Suprema ang balanse sa pagitan ng kapangyarihan ng Pangulo na magpatupad ng mga batas at ang awtonomiya ng mga lokal na pamahalaan. Ang Executive Order No. 224 ay isang validong ehersisyo ng kapangyarihan ng Pangulo na pangasiwaan ang pagpapatupad ng mga batas, lalo na sa konteksto ng likas na yaman.

SECTION 138. Tax on Sand, Gravel and Other Quarry Resources. — The province may levy and collect not more than ten percent (10%) of fair market value in the locality per cubic meter of ordinary stones, sand, gravel earth, and other quarry resources, as defined under the National Internal Revenue Code, as amended, extracted from public lands or from the beds of seas, lakes, rivers, streams, creeks, and other public waters within its territorial jurisdiction.

Bagaman ang lokal na pamahalaan ay may kapangyarihang magpataw ng buwis, ito ay dapat naaayon sa mga limitasyong itinakda ng Kongreso, alinsunod sa Seksyon 5, Artikulo X ng Konstitusyon. Ayon din sa Doktrina ng Delegasyon ng Kapangyarihan (Doctrine of Delegation of Powers), hindi maaaring basta basta na ilipat ng Kongreso ang kapangyarihang gumawa ng batas, ngunit maaari itong magbigay sa Pangulo ng kapangyarihang magpatupad ng mga batas. Ang awtoridad na ito ay dapat mayroong sapat na pamantayan para maiwasan ang Pangulo na gumawa ng sariling patakaran.

Ang Korte Suprema rin ay nagbigay diin sa kahalagahan ng paggalang sa interpretasyon ng mga ahensya ng gobyerno sa mga batas na kanilang ipinatutupad, maliban kung maliwanag na mali ang mga ito. Ito ay dahil ang mga ahensya ay may espesyal na kaalaman at karanasan sa kanilang mga saklaw. Idinagdag din nila na ito ay isang supervisory mechanism, at ang pagganap nito ay napapakinabangan pa rin para sa mga nasasakupang yunit ng lokal na pamahalaan. Bukod dito, hindi labag sa Saligang Batas ang pagbibigay ng kapangyarihan sa Pangulo na pangasiwaan ang mga lokal na pamahalaan.

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung ang Executive Order No. 224 ay labag sa prinsipyo ng lokal na autonomiya, lalo na sa kapangyarihan ng mga lokal na pamahalaan na magpataw at mangolekta ng buwis sa mga likas na yaman.
Ano ang naging desisyon ng Korte Suprema?	Pinagtibay ng Korte Suprema na ang Executive Order No. 224 ay naaayon sa Saligang Batas, dahil ito ay isang validong ehersisyo ng kapangyarihan ng Pangulo na pangasiwaan ang pagpapatupad ng mga batas.
Ano ang basehan ng Korte Suprema sa kanilang desisyon?	Base sa Philippine Mining Act at kapangyarihan ng Pangulo na pangasiwaan ang mga lokal na pamahalaan, sinusubaybayan lamang ang koleksyon upang matiyak ang pagsunod at pagiging accountable.
Ano ang pagkakaiba ng general supervision at executive control?	Ang general supervision ay tiyakin na ang mga nasasakupan ay tumutupad sa kanilang mga tungkulin alinsunod sa batas, habang ang executive control ay upang baguhin o ipawalang-bisa ang ginawa ng isang nasasakupan.
Ano ang ibig sabihin ng fiscal autonomy?	Ang kapangyarihan ng mga lokal na pamahalaan na lumikha ng sariling mapagkukunan ng kita at magpataw ng buwis, napapailalim sa mga alituntunin at limitasyon na itinakda ng Kongreso.
Ano ang Doctrine of Delegation of Powers?	Hindi maaaring basta basta na ilipat ng Kongreso ang kapangyarihang gumawa ng batas, ngunit maaari itong magbigay sa Pangulo ng kapangyarihang magpatupad ng mga batas na may sapat na pamantayan para maiwasan ang Pangulo na gumawa ng sariling patakaran.
Bakit mahalaga ang interpretasyon ng mga ahensya ng gobyerno sa mga batas?	Dahil ang mga ahensya ay may espesyal na kaalaman at karanasan sa kanilang mga saklaw, kaya ang kanilang interpretasyon ay may malaking bigat.
Mayroon bang limitasyon sa fiscal autonomy ng mga lokal na pamahalaan?	Oo, ang kapangyarihan ng mga lokal na pamahalaan na lumikha ng sariling mapagkukunan ng kita at magpataw ng buwis ay napapailalim sa mga alituntunin at limitasyon na itinakda ng Kongreso.

Sa kabuuan, ang desisyon ng Korte Suprema ay nagpapatibay sa kapangyarihan ng Pangulo na magpatupad ng mga batas at pangasiwaan ang mga lokal na pamahalaan, lalo na sa paggamit ng likas na yaman. Mahalaga ang pagbalanse sa lokal na autonomiya at responsibilidad ng Pangulo upang itaguyod ang pambansang interes.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: PROVINCE OF PAMPANGA VS. EXECUTIVE SECRETARY ALBERTO ROMULO AND DEPARTMENT OF ENVIRONMENT AND NATURAL RESOURCES (DENR), G.R. No. 195987, January 12, 2021