Ipinag-utos ng Korte Suprema na permanenteng isara ang Inayawan Landfill sa Cebu City dahil sa banta nito sa kalusugan at kalikasan ng mga residente. Ang desisyon na ito ay nagpapakita ng masigasig na pagprotekta sa karapatan ng mga mamamayan sa isang balanseng at malusog na ekolohiya, at nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagsunod sa mga batas pangkalikasan.

Inayawan Landfill: Balansehin ang Pangangailangan at Proteksyon sa Kalikasan

Ang kaso ay nagsimula nang maghain si Joel Capili Garganera ng petisyon para sa writ of kalikasan dahil sa muling pagbubukas ng Inayawan Landfill. Iginiit niya na ang patuloy na operasyon nito ay lumalabag sa kanilang karapatan sa isang balanseng at malusog na kapaligiran. Ang legal na tanong dito ay kung tama ba ang desisyon ng Court of Appeals (CA) na pagbigyan ang writ of kalikasan at ipag-utos ang permanenteng pagpapasara ng landfill.

Binigyang-diin ng Korte Suprema na ang 30-araw na abiso na kinakailangan para sa mga citizen suit sa ilalim ng Republic Act (R.A.) No. 9003 (Ecological Solid Waste Management Act of 2000) at R.A. No. 8749 (Philippine Clean Air Act of 1999) ay hindi kailangan sa kasong ito. Ang writ of kalikasan ay isang natatanging remedyo na sumasaklaw sa mga pinsala sa kapaligiran na may malaking epekto sa buhay, kalusugan, o ari-arian ng mga naninirahan sa dalawa o higit pang mga lungsod o probinsya.

Ayon sa Korte, ang petisyon para sa writ of kalikasan sa ilalim ng Rules of Procedure for Environmental Cases (RPEC) ay hiwalay at naiiba sa mga aksyon sa ilalim ng R.A. 9003 at R.A. 8749. Ang layunin ng writ of kalikasan ay magbigay ng mas matibay na proteksyon para sa mga karapatang pangkalikasan. Naglalayon itong magbigay ng mabilis at epektibong resolusyon sa mga kaso na may kinalaman sa paglabag sa karapatan sa isang malusog at balanseng ekolohiya.

Para mapagbigyan ang writ of kalikasan, kailangang mapatunayan ang mga sumusunod: (1) mayroong aktwal o threatened na paglabag sa karapatan sa isang balanseng at malusog na ekolohiya; (2) ang paglabag ay nagmula sa ilegal na aksyon o pagkukulang ng isang opisyal ng publiko, empleyado, o pribadong indibidwal o entidad; at (3) ang paglabag ay may kinalaman sa environmental damage na malaki ang epekto sa buhay, kalusugan o ari-arian ng mga naninirahan sa dalawa o higit pang mga lungsod o probinsya.

Sa kasong ito, nakumbinsi ang Korte na napatunayan ni Garganera ang mga kinakailangan. Natuklasan na ang pagpapatuloy ng operasyon ng landfill ay nagdudulot ng seryosong pagkabahala sa kapaligiran. Ang sumusunod na ebidensya ang nagpatunay nito:

• Paglabag sa mga pamantayan ng DENR Administrative Order No. 34-01 ukol sa leachate collection at regular water quality monitoring.
• Pagiging dumpsite ng Inayawan landfill kahit na orihinal itong sanitary landfill, na labag sa Seksyon 17(h) ng R.A. 9003.
• Polusyon sa hangin na nakakaapekto sa mga residente ng Cebu City at Talisay.
• Hindi sapat na pagtrato sa leachate bago ilabas sa Cebu Strait, na nagdulot ng panganib sa tubig.
• Rekumendasyon ng Department of Health (DOH) na ipasara ang landfill dahil sa panganib sa kalusugan ng mga residente.

Binigyang-diin ng Korte na hindi nito binabale-wala ang mabuting intensyon ng City Government ng Cebu sa paghahanap ng lugar para itapon ang basura. Gayunpaman, ang patuloy na operasyon ng Inayawan landfill ay nagdudulot ng malubhang panganib sa kapaligiran at kalusugan ng mga residente.

Samakatuwid, pinagtibay ng Korte Suprema ang desisyon ng Court of Appeals, na nag-uutos na permanenteng itigil ang pagtatapon ng basura sa Inayawan landfill at ipagpatuloy ang rehabilitasyon nito. Ito ay isang panalo para sa kalikasan at para sa karapatan ng bawat Pilipino sa isang malinis at malusog na kapaligiran.

FAQs

Ano ang writ of kalikasan?	Ito ay isang legal na remedyo para protektahan ang karapatan ng mga mamamayan sa isang malusog na kapaligiran, lalo na kapag ang pinsala sa kalikasan ay malawak at nakakaapekto sa maraming lugar.
Bakit ipinasara ang Inayawan Landfill?	Ipinasara ito dahil napatunayan na ang operasyon nito ay lumalabag sa mga batas pangkalikasan at nagdudulot ng panganib sa kalusugan ng mga residente dahil sa polusyon at hindi maayos na pagtatapon ng basura.
Kailangan ba ang 30-day notice bago maghain ng citizen suit sa kasong ito?	Hindi na kailangan dahil ang kaso ay isinampa sa ilalim ng writ of kalikasan, na isang espesyal na remedyo at hindi sakop ng mga panuntunan sa citizen suits sa ilalim ng R.A. 9003 at R.A. 8749.
Ano ang leachate at bakit ito delikado?	Ang leachate ay ang likido na nabubuo kapag nabubulok ang basura, at ito ay naglalaman ng mga nakalalasong kemikal at mikrobyo na maaaring makakontamina sa lupa at tubig, at makasama sa kalusugan.
Sino ang nagreklamo tungkol sa Inayawan Landfill?	Si Joel Capili Garganera, na kumakatawan sa mga mamamayan ng Cebu at Talisay, kasama na ang mga susunod na henerasyon, kabilang ang mga hindi pa ipinapanganak.
Ano ang ginawa ng Department of Health (DOH) sa kaso?	Naglabas ang DOH ng isang Inspection Report na nagrerekomenda ng agarang pagpapasara ng landfill dahil sa kawalan ng sanitary requirements at panganib sa kalusugan.
Anong mga batas ang nilabag ng operasyon ng landfill?	Nilabag nito ang R.A. 9003, R.A. 8749, R.A. 9275 (Philippine Clean Water Act of 2004), Presidential Decree (P.D.) No. 856 (Code on Sanitation of the Philippines), at DENR Administrative Order (DAO) No. 2003-30.
Ano ang epekto ng desisyon na ito?	Nagbibigay ito ng mas malinaw na direksyon para sa proteksyon ng kalikasan at nagpapakita na ang mga lokal na pamahalaan ay dapat sumunod sa mga batas pangkalikasan at protektahan ang kalusugan ng kanilang mga mamamayan.

Ang desisyon na ito ay isang paalala sa lahat ng mga lokal na pamahalaan na unahin ang proteksyon ng kalikasan at ang kalusugan ng kanilang mga mamamayan. Kailangan nilang sumunod sa mga batas pangkalikasan at maghanap ng mga solusyon sa problema ng basura na hindi makakasama sa kapaligiran.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Mayor Tomas R. Osmeña v. Joel Capili Garganera, G.R. No. 231164, March 20, 2018