Mahalagang Tungkulin ng Notaryo Publiko: Paglabag ay May Kaparusahan

G.R. No. 6470, Hulyo 8, 2014

Naranasan mo na bang mag-notaryo ng dokumento? Madalas, iniisip natin na pormalidad lang ito. Pero sa likod ng simpleng pirma at selyo, may malalim na responsibilidad pala ang isang notaryo publiko. Ang kasong De Jesus v. Sanchez-Malit ay nagpapaalala sa atin kung gaano kahalaga ang tungkuling ito at ang mga posibleng kahihinatnan kapag ito ay binalewala.

Sa kasong ito, inireklamo si Atty. Juvy Mell Sanchez-Malit dahil sa pag-notaryo ng iba’t ibang dokumento na nagdulot ng problema kay Mercedita De Jesus. Ang pinakamabigat na alegasyon ay ang pag-notaryo ni Atty. Sanchez-Malit ng isang Real Estate Mortgage kung saan pinabulaanan na si De Jesus ang may-ari ng isang pwesto sa palengke, kahit alam ni Atty. Sanchez-Malit na pag-aari ito ng gobyerno. Dahil dito, kinasuhan si De Jesus ng perjury.

Ano nga ba ang responsibilidad ng isang notaryo publiko? Bakit mahalaga na tuparin nila ito? At ano ang mga aral na mapupulot natin sa kasong ito?

Ang Legal na Batayan ng Tungkulin ng Notaryo Publiko

Ang notaryo publiko ay isang abogado na binigyan ng kapangyarihan ng gobyerno na magpatunay sa mga dokumento. Ayon sa Korte Suprema, “Notarization is not an empty, meaningless routinary act, but one invested with substantive public interest. Notarization converts a private document into a public document, making it admissible in evidence without further proof of its authenticity.” Ibig sabihin, kapag ang isang dokumento ay notaryado, tinatanggap ito sa korte na parang totoo at walang duda. Malaki ang tiwala ng publiko sa mga dokumentong notaryado.

Dahil sa bigat ng responsibilidad na ito, inaasahan na ang isang notaryo publiko ay kikilos nang may integridad at katapatan. Sila ay dapat sumunod sa Code of Professional Responsibility, lalo na ang Canon 1 na nagsasaad na ang abogado ay dapat “uphold the constitution, obey the laws of the land and promote respect for law and for legal processes.” Kasama rin dito ang Rule 1.01 na nagbabawal sa abogado na “engage in unlawful, dishonest, immoral or deceitful conduct” at Rule 10.01 na nagbabawal sa abogado na “do any falsehood, nor consent to the doing of any in Court.”

Bukod pa rito, mayroon ding 2004 Rules on Notarial Practice na nagtatakda ng mga patakaran sa pag-notaryo. Ayon dito, dapat personal na humarap sa notaryo publiko ang mga taong pumipirma sa dokumento. Dapat tiyakin ng notaryo na sila nga ang mga taong nagpakilala at naiintindihan nila ang nilalaman ng dokumento bago ito notaryohan. Hindi dapat basta na lang pumirma ang notaryo nang hindi sinusunod ang mga patakarang ito.

Ang Kwento ng Kaso: De Jesus laban kay Atty. Sanchez-Malit

Nagsimula ang kaso nang maghain si Mercedita De Jesus ng reklamo laban kay Atty. Juvy Mell Sanchez-Malit sa Office of the Bar Confidant. Ayon kay De Jesus, noong Marso 1, 2002, nag-notaryo si Atty. Sanchez-Malit ng isang Real Estate Mortgage na nagsasabing siya ang may-ari ng pwesto sa palengke. Dahil dito, sinampahan siya ng kasong perjury at collection of sum of money.

Bukod dito, inireklamo rin ni De Jesus ang dalawa pang kontrata na notaryado ni Atty. Sanchez-Malit. Una, isang lease agreement noong 1999 na walang pirma ng mga lessee. Pangalawa, isang sale agreement para sa CLOA property noong 1998 kung saan hindi siya nabalaan ni Atty. Sanchez-Malit na hindi pa niya pwedeng ibenta ang lupa dahil sakop pa ito ng period of prohibition.

Bilang karagdagang ebidensya, nagsumite rin si De Jesus ng tatlong Special Powers of Attorney (SPA) at isang affidavit mula sa kanyang sekretarya. Ang mga SPA ay walang pirma ng mga principal at ang affidavit ay nagpapatunay sa mga alegasyon ni De Jesus.

Nagpaliwanag naman si Atty. Sanchez-Malit. Ayon sa kanya, ang Real Estate Mortgage ay ginawa sa harap ni De Jesus at nabasa naman daw nito bago pumirma. Inamin niya na nakopya lang ito mula sa lumang file kaya naiwan ang “absolute and registered owner.” Para sa lease agreement, sinabi niya na pinalitan lang niya ang kopya ni De Jesus at umasa siya na pipirmahan ito ng mga lessee. Tungkol naman sa sale agreement ng CLOA property, sinabi niya na realty broker si De Jesus kaya alam na niya ang batas.

Umakyat ang kaso sa Integrated Bar of the Philippines (IBP). Natuklasan ng IBP na nagkamali si Atty. Sanchez-Malit sa pag-notaryo ng Real Estate Mortgage at sa mga dokumentong walang pirma. Bagama’t pinaniwalaan nila ang paliwanag niya sa ibang alegasyon, nirekomenda pa rin ng IBP na suspendihin si Atty. Sanchez-Malit sa pagpa-practice ng abogasya ng isang taon at bawiin ang kanyang notarial commission.

Umapela si Atty. Sanchez-Malit sa Korte Suprema. Pinag-aralan ng Korte Suprema ang kaso at sinang-ayunan ang IBP. Ayon sa Korte Suprema, “Where the notary public admittedly has personal knowledge of a false statement or information contained in the instrument to be notarized, yet proceeds to affix the notarial seal on it, the Court must not hesitate to discipline the notary public accordingly as the circumstances of the case may dictate.” Dahil alam ni Atty. Sanchez-Malit na hindi pag-aari ni De Jesus ang pwesto sa palengke pero notaryado pa rin niya ang dokumento, nagkasala siya.

Binigyang-diin din ng Korte Suprema ang maraming pagkakataon na nag-notaryo si Atty. Sanchez-Malit ng mga dokumentong walang pirma. Ito ay malinaw na paglabag sa tungkulin ng isang notaryo publiko. Kaya naman, pinatawan ng Korte Suprema si Atty. Sanchez-Malit ng suspensyon sa pagpa-practice ng abogasya ng isang taon at perpetual disqualification na maging notaryo publiko muli.

Praktikal na Aral Mula sa Kaso

Ano ang mga praktikal na aral na mapupulot natin sa kasong De Jesus v. Sanchez-Malit?

Para sa mga Notaryo Publiko:

* Seryosohin ang tungkulin. Hindi basta pormalidad ang pag-notaryo. Malaki ang responsibilidad na kaakibat nito. Siguraduhing sinusunod ang lahat ng patakaran at batas.
* Alamin ang katotohanan. Kung may duda sa nilalaman ng dokumento, huwag ituloy ang pag-notaryo. Magsagawa ng due diligence kung kinakailangan.
* Huwag magpabaya. Siguraduhing kumpleto at pirmado ang dokumento bago notaryohan. Huwag magmadali at maging maingat.
* Panindigan ang integridad. Huwag hayaang maimpluwensyahan ng kahit sino. Panatilihin ang katapatan at integridad bilang isang abogado at notaryo publiko.

Para sa Publiko:

* Maging mapanuri. Basahing mabuti ang dokumento bago pumirma at ipa-notaryo.
* Pumili ng mapagkakatiwalaang notaryo. Siguraduhing kilala at may reputasyon ang notaryo publiko na pipiliin.
* Ipaalam ang anomalya. Kung may kahina-hinalang gawain ang isang notaryo publiko, i-report ito sa kinauukulan.

Susing Aral:

* Ang pag-notaryo ay hindi basta pormalidad kundi isang mahalagang tungkulin na may kaakibat na responsibilidad.
* Ang paglabag sa tungkulin bilang notaryo publiko ay may kaparusahan, mula suspensyon hanggang perpetual disqualification.
* Mahalaga ang integridad, katapatan, at pagsunod sa batas para sa mga notaryo publiko.

Mga Madalas Itanong (FAQ)

1. Ano ang notaryo publiko?

Ang notaryo publiko ay isang abogado na awtorisado ng gobyerno na magpatunay sa mga dokumento, kabilang ang mga pirma at acknowledgment.

2. Bakit mahalaga ang pagpapa-notaryo ng dokumento?

Ginagawa nitong public document ang isang pribadong dokumento, na nagbibigay dito ng bigat at pagiging tanggap sa korte nang walang dagdag na patunay.

3. Ano ang mangyayari kung ang notaryo publiko ay nagkamali?

Maaaring mapatawan ng disiplina ang notaryo publiko, tulad ng suspensyon o pagtanggal ng lisensya, depende sa bigat ng pagkakamali.

4. Ano ang dapat gawin kung may reklamo laban sa isang notaryo publiko?

Maaaring maghain ng reklamo sa Integrated Bar of the Philippines (IBP) o sa Korte Suprema.

5. Paano pumili ng mapagkakatiwalaang notaryo publiko?

Magtanong sa mga kakilala, maghanap online ng mga abogado na may magandang reputasyon, at siguraduhing lisensyado at aktibo ang kanilang notarial commission.

Naging malinaw sa kasong De Jesus v. Sanchez-Malit ang kahalagahan ng responsibilidad ng isang notaryo publiko. Kung kailangan mo ng legal na payo o serbisyo kaugnay ng notarisasyon o iba pang usaping legal, ang ASG Law ay handang tumulong. Eksperto kami sa mga ganitong kaso at handa kaming magbigay ng konsultasyon. Makipag-ugnayan sa amin sa hello@asglawpartners.com o bisitahin ang aming contact page dito.