Mahigpit na Pananagutan sa Pondo ng Hukuman: Pag-iingat para sa mga Kawani

A.M. No. P-04-1903 (Formerly A.M. No. 04-10-597-RTC), Setyembre 10, 2013

INTRODUKSYON

Ipinapakita ng kasong ito ang seryosong pananagutan na nakaatang sa mga kawani ng hukuman pagdating sa paghawak ng pondo ng gobyerno. Madalas nating naririnig ang mga balita tungkol sa korapsyon sa iba’t ibang ahensya, ngunit hindi rin ligtas dito ang sistema ng hudikatura. Ang kasong Office of the Court Administrator vs. Savadera ay isang paalala na ang integridad at katapatan ay inaasahan sa lahat ng empleyado ng hukuman, mula sa pinakamataas hanggang sa pinakamababang posisyon.

Sa kasong ito, natuklasan ang malaking kakulangan sa pondo sa Regional Trial Court (RTC) ng Lipa City. Ang sentrong tanong dito ay kung sino ang mananagot sa mga kakulangan na ito at ano ang kaparusahan na nararapat para sa kanila. Ito ay isang mahalagang aral para sa lahat ng nagtatrabaho sa sistema ng hustisya at maging sa publiko na nagbabayad ng buwis.

KONTEKSTONG LEGAL

Sa ilalim ng batas Pilipinas, ang mga kawani ng hukuman ay may mataas na antas ng pananagutan publiko. Sila ay inaasahang magiging huwaran ng integridad at katapatan. Ang dishonesty o hindi pagiging matapat at grave misconduct o malubhang paglabag sa tungkulin ay mga seryosong paglabag na may kaakibat na mabigat na parusa.

Ayon sa Presidential Decree No. 1445, o mas kilala bilang Government Auditing Code of the Philippines, ang bawat ahensya ng gobyerno ay may pananagutan sa maayos na paghawak ng pondo publiko. Kasama rito ang pangangalap, pag-iingat, at paggastos ng pera ayon sa itinakdang regulasyon.

Mahalaga ring banggitin ang OCA Circular No. 50-95 na nag-uutos na ang lahat ng koleksyon mula sa bail bonds, rental deposits, at iba pang fiduciary collections ay dapat ideposito sa Land Bank of the Philippines sa loob ng 24 oras pagkatapos matanggap. Ang paglabag sa circular na ito ay maituturing na pagpapabaya sa tungkulin.

Sa mga nakaraang kaso, paulit-ulit na binigyang-diin ng Korte Suprema ang kahalagahan ng integridad sa serbisyo publiko, lalo na sa hudikatura. Sa kasong Office of the Court Administrator v. Gregorio (2003), sinabi ng Korte na:

“Public service requires utmost integrity and strictest discipline. A public office is a public trust. Public officers must be accountable to the people at all times and serve them with utmost responsibility, integrity, loyalty and efficiency. As frontliners in the administration of justice, court employees should live up to the strictest standards of honesty and integrity.”

Ito ay nagpapakita na ang mataas na pamantayan ng asal ay inaasahan sa lahat ng kawani ng gobyerno, lalo na sa mga nagtatrabaho sa sistema ng hustisya.

PAGBUKLAS NG KASO

Nagsimula ang kasong ito dahil sa isang financial audit na isinagawa ng Office of the Court Administrator (OCA) sa Office of the Clerk of Court (OCC) ng RTC Lipa City. Napansin ng audit team ang mga iregularidad sa paghawak ng pondo, kabilang ang kakulangan sa cash at mga kwestyonableng resibo at deposit slip.

Ang mga pangunahing respondents sa kaso ay sina:

• Donabel M. Savadera: Cash Clerk II, na siyang pangunahing responsable sa pangongolekta at pagdedeposito ng pondo.
• Ma. Evelyn M. Landicho: Clerk III, na tumutulong sa pangongolekta at naghahanda ng monthly report.
• Concepcion G. Sayas: Social Worker, na tumatanggap din ng koleksyon kapag wala sina Savadera at Landicho.
• Atty. Celso M. Apusen: Dating Clerk of Court VI, na siyang dating responsable sa OCC.
• Atty. Sheila Angela P. Sarmiento: Officer-in-Charge (OIC), Clerk of Court V, na pumalit kay Atty. Apusen.

Natuklasan ng audit na may P3,782,406.47 na kabuuang kakulangan sa pondo. Pinakamalaki ang kakulangan sa Judiciary Development Fund (JDF) na umabot sa P2,422,687.94. Natuklasan din ang mga sumusunod:

• Cash shortage ni Savadera na P567,123.51.
• Tampered official receipts (ORs) at deposit slips para takpan ang kakulangan.
• Hindi naideposito ang interest income mula sa fiduciary fund na P551,692.50.
• Hindi maipaliwanag na kakulangan sa JDF ni Savadera at Landicho na P1,229,158.73.
• Kakulangan sa General Fund at Special Allowance for the Judiciary (SAJ) Fund.
• Hindi maipaliwanag na 29 booklets at 127 piraso ng ORs.

Ayon sa Korte Suprema:

“The audit team discovered that there were cash shortages and that some official receipts (ORs) were missing or tampered with. It also found some tampered deposit slips… The audit of the JDF account also disclosed numerous irregularities committed by the collecting officers which contributed to the accumulation of a cash shortage of P2,422,687.94 covering the period 1987-2004. The audit team discovered irregularities for the JDF such as tampering of ORs and deposit slips, late recording/reporting of judiciary collections, and juggling of collection.”

Sa kanilang depensa, hindi itinanggi nina Savadera, Landicho, at Sayas ang kakulangan. Inakusahan pa nga ni Landicho si Savadera na siyang may kasalanan. Si Atty. Sarmiento naman ay nagpaliwanag na hindi siya direktang nakikialam sa fiscal activities dahil siya ay bagong OIC at abala sa iba pang tungkulin.

Matapos ang masusing pag-aaral, kinatigan ng Korte Suprema ang rekomendasyon ng OCA. Hinatulang guilty sa gross dishonesty at grave misconduct sina Atty. Apusen, Savadera, Landicho, at Sayas. Si Atty. Sarmiento naman ay pinawalang-sala dahil sa kawalan ng sapat na ebidensya na nagpapakita ng kanyang pagkakasangkot sa anomalya.

PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON

Ang kasong ito ay nagbibigay ng ilang mahahalagang aral, lalo na sa mga kawani ng gobyerno at sa publiko:

1. Mahigpit na pananagutan sa pondo publiko. Ang paghawak ng pera ng gobyerno ay hindi basta-basta. May kaakibat itong malaking responsibilidad at pananagutan. Ang anumang uri ng iregularidad o paglustay ay may seryosong kahihinatnan.
2. Kahalagahan ng maayos na sistema ng pananalapi. Dapat tiyakin ng bawat ahensya ng gobyerno ang pagkakaroon ng maayos at transparent na sistema ng pananalapi. Kabilang dito ang regular na audit, tamang dokumentasyon, at mahigpit na pagsubaybay sa mga transaksyon.
3. Personal na pananagutan. Hindi maaaring magdahilan ang isang kawani na siya ay sumusunod lamang sa utos o hindi niya alam ang tama at mali. Ang bawat isa ay may personal na pananagutan sa kanilang mga aksyon.
4. Mabigat na parusa sa dishonesty at grave misconduct. Ipinakita sa kasong ito na ang parusa sa dishonesty at grave misconduct ay dismissal mula sa serbisyo, forfeiture ng retirement benefits, at paghahain ng kasong kriminal.

Mahahalagang Aral:

• Laging sundin ang mga regulasyon sa paghawak ng pondo ng gobyerno.
• Maging mapanuri at i-report ang anumang kahina-hinalang aktibidad.
• Panatilihin ang integridad at katapatan sa lahat ng oras.
• Huwag magpabaya sa tungkulin at responsibilidad.

MGA KARANIWANG TANONG (FAQ)

Tanong 1: Ano ang ibig sabihin ng “fiduciary fund”?
Sagot: Ang fiduciary fund ay pondo na hawak ng hukuman para sa pansamantalang panahon, tulad ng bail bonds at rental deposits. Ito ay dapat ibalik sa may-ari kapag natapos na ang kaso o kontrata.

Tanong 2: Ano ang Judiciary Development Fund (JDF)?
Sagot: Ang JDF ay pondo na ginagamit para sa pagpapabuti ng sistema ng hudikatura. Ito ay kinokolekta mula sa mga legal fees at iba pang bayarin sa korte.

Tanong 3: Ano ang mangyayari kung hindi maibalik ang kakulangan sa pondo?
Sagot: Maliban sa administrative at criminal charges, maaaring magsampa rin ng civil case ang gobyerno para mabawi ang nawalang pondo.

Tanong 4: Maaari bang makulong ang mga kawani ng hukuman na napatunayang naglustay ng pondo?
Sagot: Oo, maaaring makulong sila kung mahahatulang guilty sa kasong kriminal na isasampa laban sa kanila.

Tanong 5: Ano ang papel ng Office of the Court Administrator (OCA) sa ganitong mga kaso?
Sagot: Ang OCA ang siyang administrative arm ng Korte Suprema. Sila ang nag-iimbestiga sa mga reklamo laban sa mga kawani ng hukuman at nagrerekomenda ng aksyon sa Korte Suprema.

Kung ikaw ay may katanungan tungkol sa pananagutan sa pondo ng gobyerno o nangangailangan ng legal na payo, huwag mag-atubiling kumonsulta sa ASG Law. Kami ay eksperto sa administrative law at handang tumulong sa iyo. Kontakin kami sa hello@asglawpartners.com o mag-book ng konsultasyon dito.

Ang ASG Law ay handang maglingkod sa inyo.