Ipinasiya ng Korte Suprema na ang mga opisyal at empleyado ng National Housing Authority (NHA) ay dapat magbalik ng mga benepisyo at allowance na hindi pinahintulutan ng Commission on Audit (COA). Ang desisyon ay nagpapatibay na ang mga benepisyo tulad ng Cash Incentive Award, Economic Subsidy, Christmas Bonus, Citation Bonus, at Mid-Year Financial Assistance (MYFA) na ibinigay noong 2008 at 2009 ay labag sa umiiral na batas at regulasyon. Ito ay may malaking epekto sa mga ahensya ng gobyerno dahil pinapaalalahanan nito ang kahalagahan ng pagsunod sa mga regulasyon sa pagbibigay ng mga benepisyo at allowance sa mga empleyado. Bukod pa rito, ang kaso ay nagtatakda ng malinaw na panuntunan hinggil sa pananagutan ng mga opisyal sa pag-apruba at mga empleyado na tumanggap ng mga hindi pinahintulutang halaga, binibigyang-diin ang pangangailangan para sa pagiging responsable at maingat na paghawak ng pondo ng publiko.

NHA vs. COA: Sino ang Dapat Magbayad para sa mga Benepisyong Ibinigay Nang Mali?

Ang National Housing Authority (NHA) ay naharap sa pagsusuri matapos na ipag-utos ng Commission on Audit (COA) ang pagbabalik ng ₱367,844,754.36 na halaga ng mga allowance, bonus, at iba pang emoluments na ibinigay sa mga opisyal at empleyado nito para sa mga taon 2008 hanggang 2009. Ito ay matapos na matuklasan ng COA na ang mga nasabing benepisyo ay hindi naaayon sa mga umiiral na batas at regulasyon. Ang NHA, sa pagtatanggol sa sarili, ay iginiit na ang pagbibigay ng mga allowance ay naaayon sa batas at ginawa nang may mabuting paniniwala, sa layuning hindi magkaroon ng pananagutan para sa mga hindi pinahintulutang halaga. Sa gitna ng usaping ito, ang pangunahing tanong na lumitaw ay kung ang COA ay kumilos nang may pag-abuso sa diskresyon nang kanilang ipatupad ang pagbabalik ng mga benepisyo.

Sa pagpapasya sa kaso, sinuri ng Korte Suprema ang kapangyarihan ng NHA na magbigay ng karagdagang kompensasyon sa ilalim ng Presidential Decree (PD) No. 757, ngunit natagpuan na ito ay binawi na ng Section 16 ng Republic Act (R.A.) No. 6758, na naglalayong gawing pamantayan ang sistema ng kompensasyon sa gobyerno. Ang Seksyon 16 ng R.A. No. 6758 ay malinaw na nagsasaad ng pagpapawalang-bisa ng mga batas, dekreto, at iba pang pagpapalabas na nagpapahintulot sa mga ahensya na magtakda ng sariling mga rate ng sahod o allowance kung ito ay salungat sa pamantayang sistema:

SEC. 16. Repeal of Special Salary Laws and Regulations. — All laws, decrees, executive orders, corporate charters, and other issuances or parts thereof, that exempt agencies from the coverage of the System, or that authorize and fix position classification, salaries, pay rates or allowances of specified positions, or groups of officials and employees or of agencies, which are inconsistent with the System, including the proviso under Section 2, and Section 16 of Presidential Decree No. 985 are hereby repealed.

Idinagdag pa ng Korte na ang kapangyarihan na magbigay ng mga allowance at benepisyo na hindi kasama sa pamantayang sahod ay nasa Department of Budget and Management (DBM). Dahil dito, natuklasan na ang mga benepisyo at allowance na ibinigay, maliban sa Representation and Transportation Allowance (RATA), ay hindi kasama sa ilalim ng R.A. No. 6758. Hinggil sa RATA, nakasaad na ito ay para lamang sa mga opisyal na ang mga posisyon ay nasa ilalim ng Section 45 ng mga batas o idineklarang katumbas ng DBM. Dahil dito, ang RATA na ibinigay sa mga empleyado na hindi sakop ng mga nabanggit ay hindi rin pinahintulutan.

Binigyang-diin din ng Korte na hindi maaaring gamitin ang Collective Negotiation Agreement (CNA) upang bigyang-katuwiran ang pagbibigay ng mga allowance. Ayon sa DBM Budget Circular No. 2006-1, ang lahat ng mga insentibo na nagmula sa CNA ay dapat bayaran bilang isang cash incentive mula sa mga savings sa Maintenance and Other Operating Expenses (MOOE). Bukod dito, ang mga insentibo na hindi kasalukuyang pinahintulutan ng batas, tulad ng mga subsidy sa bigas, asukal, at iba pa, ay hindi maaaring pag-usapan sa CNA.

Tinanggihan din ng Korte ang argumentong ang pag-apruba ng mga Cabinet Secretary bilang mga miyembro ng NHA Board of Directors (BOD) ay katumbas ng pag-apruba ng Pangulo sa ilalim ng doktrina ng qualified political agency. Ipinaliwanag na ang doktrina ay hindi umaabot sa mga miyembro ng gabinete na umuupo bilang mga miyembro ng BOD ayon sa batas, kaya hindi nila maaaring gamitin ang kapangyarihan ng Pangulo.

Sa isyu ng good faith, natuklasan ng Korte na ang mga opisyal ng NHA at empleyado ay hindi kumilos nang may mabuting paniniwala sa pagtanggap ng mga benepisyo, lalo na’t ang ilan sa mga allowance ay tinanggihan na ng DBM. Bukod dito, ang mga empleyado ay pumirma ng mga notarized Deeds of Undertaking, na nagpapahiwatig ng kanilang kamalayan sa posibleng iregularidad ng mga benepisyo. Sa ilalim ng mga umiiral na panuntunan, ang mga nag-apruba at nag-certify ng mga opisyal na kumilos nang may masamang intensyon o kapabayaan ay dapat managot sa pagbabalik ng mga hindi pinahintulutang halaga.

Bilang karagdagan sa Madera v. COA, ipinaliwanag ng Korte ang mga tuntunin hinggil sa pagbabalik ng mga halagang hindi pinahintulutan ng COA:

1. If a Notice of Disallowance is set aside by the Court, no return shall be required from any of the persons held liable therein.

2. If a Notice of Disallowance is upheld, the rules on return are as follows:

a. Approving and certifying officers who acted in good faith, in regular performance of official functions, and with the diligence of a good father of the family are not civilly liable to return consistent with Section 38 of the Administrative Code of 1987.

b. Approving and certifying officers who are clearly shown to have acted in bad faith, malice, or gross negligence are, pursuant to Section 43 of the Administrative Code of 1987, solidarily liable to return only the net disallowed amount which, as discussed herein, excludes amounts excused under the following Sections 2c and 2d.

c. Recipients—whether approving or certifying officers or mere passive recipients—are liable to return the disallowed amounts respectively received by them, unless they are able to show that the amounts they received were genuinely given in consideration of services rendered.

d. The Court may likewise excuse the return of recipients based on undue prejudice, social justice considerations, and other bona fide exceptions as it may determine on a case-to-case basis.

Dahil dito, ipinasiya ng Korte Suprema na ang COA ay hindi nagpakita ng pag-abuso sa diskresyon at pinagtibay ang desisyon nito na dapat ibalik ng mga opisyal at empleyado ng NHA ang mga benepisyo na hindi pinahintulutan. Ang pagpapasya ay binigyang-diin ang kahalagahan ng pagsunod sa mga batas at regulasyon sa pagbibigay ng mga benepisyo ng gobyerno at binigyang-diin ang pananagutan ng mga indibidwal na nasangkot sa mga iregular na disbursement.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung ang Commission on Audit (COA) ay kumilos nang may pag-abuso sa diskresyon nang utusan nito ang mga opisyal at empleyado ng National Housing Authority (NHA) na ibalik ang mga allowance, bonus, at emoluments na ibinigay sa kanila noong 2008 at 2009. Kinalampag sa legalidad ng mga disallowance at sa good faith ng mga opisyales at empleyado.
Anong mga benepisyo ang hindi pinahintulutan ng COA?	Kabilang sa mga benepisyo na hindi pinahintulutan ng COA ang Cash Incentive Award, Economic Subsidy, Christmas Bonus, Citation Bonus, Mid-Year Financial Assistance (MYFA), meal subsidy, children’s allowance, rice subsidy, at Representation and Transportation Allowance (RATA). Lahat ng ito ay tinukoy ng COA na hindi sumusunod sa umiiral na mga batas at regulasyon.
Ano ang batayan ng COA sa pagpapawalang-bisa sa mga benepisyong ito?	Ang COA ay nagbase sa Republic Act (R.A.) No. 6758, na naglalayong gawing pamantayan ang sistema ng kompensasyon sa gobyerno. Natuklasan ng COA na ang mga benepisyo ay hindi alinsunod sa batas at regulasyon, sapagkat hindi sila pinahintulutan ng Department of Budget and Management (DBM).
Nagkaroon ba ng mabuting paniniwala ang NHA sa pagbibigay ng mga benepisyong ito?	Ipinasiya ng Korte Suprema na walang mabuting paniniwala ang NHA dahil ang ilan sa mga benepisyo ay hindi pinahintulutan ng DBM, at ang mga empleyado mismo ay pumirma ng mga kasulatan na nagpapahiwatig ng kaalaman sa iregularidad. Kaya naman, nagpawalang-bisa ng good faith ang commitment ng mga empleyado sa ibabalik ang perang natanggap kapag naging final at executory ang decision ng COA.
Sino ang mananagot sa pagbabalik ng mga hindi pinahintulutang halaga?	Sa pangkalahatan, mananagot ang mga nag-apruba at nag-certify na mga opisyal, kasama ng mga tumanggap ng mga benepisyo. Dapat ibalik ng mga tumatanggap na nagtrabaho nang masama sa pagtanggap ng kanilang natanggap sa COA at ibalik ng mga aprubadong awtoridad na nakagawa ng bad faith.
Ano ang epekto ng kasong ito sa mga ahensya ng gobyerno?	Ang kaso ay nagpapaalala sa lahat ng ahensya ng gobyerno na mahigpit na sumunod sa mga regulasyon sa pagbibigay ng mga benepisyo at allowance sa mga empleyado. Itinatampok din nito ang pananagutan ng mga opisyal na nasasangkot sa maling paggasta ng pondo ng publiko.
Ano ang papel ng Collective Negotiation Agreement (CNA) sa pagbibigay ng benepisyo?	Ang CNA ay hindi maaaring gamitin upang bigyang-katuwiran ang pagbibigay ng mga benepisyo na hindi naaayon sa batas at regulasyon. Ang mga incentives sa ilalim ng CNA ay dapat na ibigay bilang isang cash incentive at mula sa mga savings sa Maintenance and Other Operating Expenses (MOOE).
Ano ang naging batayan ng Korte Suprema sa kanilang pagpapasya?	Nagbase ang Korte Suprema sa Republic Act No. 6758, Department of Budget and Management (DBM) Circulars, at umiiral na jurisprudence. Batay rito, natuklasan nilang ang mga pinahintulutang benepisyo ng NHA ay hindi naaayon sa batas at nag-ugat pa sa di pagsunod at pang-unawa sa umiiral nang polisiya.
Mayroon bang pagtatakda para sa mga maliliit na manggagawa na dapat magbayad kung hindi sinasadya sa ilalim ng ganoong isang pandaraya?	Itinatakda ng hurisprudensya na kung ang hindi pinahihintulutang pondo ay itinuring na ibinigay dahil sa ginawang serbisyo o hindi patas na pagkiling, mga konsiderasyon sa hustisya panlipunan, at iba pang tapat na kataliwasan, ay maaari ding balewalain ng Hukuman ang pagbabayad na may kinalaman sa pasibo na makakatanggap.

Ang desisyong ito ng Korte Suprema ay nagtatakda ng isang mahalagang pamarisan para sa paghawak ng pondo ng publiko at pagsunod sa mga regulasyon sa mga ahensya ng gobyerno. Ito ay nagsisilbing babala sa mga opisyal at empleyado na ang anumang paglabag sa batas ay may mga malubhang kahihinatnan, at ang pananagutan sa maling paggamit ng pondo ay hindi maiiwasan. Kaya naman, nanindigan ang Korte Suprema sa kung ano ang tama laban sa maling asal.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: NHA vs. COA, G.R. Nos. 239936 & 252584, June 21, 2022