Pinagtibay ng Korte Suprema na ang pagbabayad ng Cost of Living Allowance (COLA) sa mga empleyado ng Balayan Water District (BWD) mula 1992 hanggang 1999 ay hindi nararapat dahil ito ay itinuturing na integrated na sa kanilang standardized salary simula pa noong 1989. Ngunit, ang mga empleyado na inosenteng tumanggap nito ay hindi na kailangang isauli ang halaga. Mahalaga itong malaman upang maintindihan kung kailan maaaring ibigay ang COLA at kung sino ang mananagot sa maling pagbabayad nito.

COLA sa Balayan Water District: Karapat-dapat Ba o Hindi?

Ang kasong ito ay tungkol sa Commission on Audit (COA) na naglabas ng Notice of Disallowance (ND) laban sa Balayan Water District (BWD) dahil sa pagbabayad ng Cost of Living Allowance (COLA) sa kanilang mga empleyado para sa taong 2010 at 2011. Ayon sa COA, hindi sakop ng Letter of Instruction (LOI) No. 97 ang mga water district, kaya hindi sila awtorisadong magbayad ng COLA. Nagsampa ng apela ang BWD, ngunit hindi ito pinaboran ng COA. Kaya naman, umakyat ang kaso sa Korte Suprema.

Ang pangunahing isyu sa kasong ito ay kung nagkaroon ba ng grave abuse of discretion ang COA nang hindi nito pinayagan ang BWD na magbayad ng COLA sa kanilang mga empleyado para sa period 1992-1999, base sa LOI No. 97. Tinukoy rin dito kung mayroon bang good faith ang mga empleyado ng BWD na tumanggap ng COLA/Amelioration Allowance (AA), kaya hindi na nila kailangang isauli ang natanggap na halaga. Ang argumento ng BWD ay nakabatay sa desisyon ng Korte Suprema sa kaso ng Metropolitan Naga Water District v. Commission on Audit (MNWD), kung saan sinabi umano na sakop ng LOI No. 97 ang mga local water district.

Ngunit, nilinaw ng Korte Suprema na kahit sakop nga ng LOI No. 97 ang mga local water district, pinagtibay pa rin nito sa kaso ng MNWD ang disallowance ng COLA dahil itinuturing na itong kasama sa kompensasyon ng mga empleyado ng gobyerno. Ayon sa Section 12 ng Republic Act (R.A.) No. 6758, lahat ng allowances ay kasama na sa standardized salary, maliban sa ilang specific na allowances tulad ng Representation and Transportation Allowance (RATA), clothing at laundry allowances, at iba pa.

“SEC. 12. Consolidation of Allowances and Compensation. – All allowances, except for representation and transportation allowances; clothing and laundry allowances; subsistence allowance of marine officers and crew on board government vessels and hospital personnel; hazard pay; allowances of foreign service personnel stationed abroad; and such other additional compensation not otherwise specified herein as may be determined by the DBM, shall be deemed included in the standardized salary rates herein prescribed…”

Dahil hindi naman kasama ang COLA sa mga exempted allowances, itinuring ng Korte Suprema na self-executing ang Section 12 ng R.A. No. 6758. Ibig sabihin, kahit walang aksyon mula sa Department of Budget and Management (DBM), kasama na ang COLA sa standardized salary ng mga empleyado ng gobyerno. Kaya naman, walang basehan ang pagbabayad ng COLA bilang back payments dahil itinuturing na itong naisama sa sahod.

Ang problema sa pagbabayad ng BWD ng COLA ay noong Pebrero 10, 2006 nila ipinasa ang Resolution No. 16-06. Samantalang, noong October 26, 2005 nag-isyu na ang DBM ng NB Circular No. 2005-502 na nagbabawal sa pagbabayad ng COLA at nagpapataw ng pananagutan sa mga opisyal na nag-apruba nito.

“All agency heads and other responsible officials and employees found to have authorized the grant of COLA and other allowances and benefits already integrated in the basic salary shall be personally held liable for such payment, and shall be severely dealt with in accordance with applicable administrative and penal laws.”

Base sa desisyon ng Korte, ang mga empleyado ng BWD na basta na lamang tumanggap ng COLA, at walang kinalaman sa pag-apruba o pagbabayad nito, ay hindi na kailangang isauli ang natanggap na halaga. Sila ay itinuturing na passive recipients na umasa lamang na may karapatan silang tumanggap ng allowance.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung may karapatan ba ang Balayan Water District na magbayad ng Cost of Living Allowance (COLA) sa kanilang mga empleyado, at kung kailangan bang isauli ng mga empleyado ang natanggap na COLA kung hindi ito pinahihintulutan.
Ano ang desisyon ng Korte Suprema?	Pinagtibay ng Korte Suprema na hindi nararapat ang pagbabayad ng COLA, ngunit hindi na kailangang isauli ng mga empleyado na basta na lamang tumanggap nito ang halaga.
Ano ang basehan ng Korte Suprema sa pagbabawal ng COLA?	Ayon sa Section 12 ng R.A. No. 6758, ang COLA ay itinuturing na kasama na sa standardized salary ng mga empleyado ng gobyerno simula pa noong 1989.
Ano ang Letter of Instruction (LOI) No. 97?	Ito ay isang kautusan na nag-aauthorize sa pagpapatupad ng standard compensation para sa mga government-owned or controlled corporations (GOCC).
Ano ang ibig sabihin ng “grave abuse of discretion”?	Ito ay isang pagmamalabis sa awtoridad na sobra-sobra at labag sa batas.
Sino ang mananagot sa maling pagbabayad ng COLA?	Ayon sa DBM NB Circular No. 2005-502, ang mga agency heads at responsible officials na nag-apruba ng pagbabayad ng COLA ang mananagot.
Ano ang ibig sabihin ng “passive recipients”?	Ito ay ang mga empleyado na basta na lamang tumanggap ng COLA, at walang kinalaman sa pag-apruba o pagbabayad nito.
Kailangan bang isauli ng mga “passive recipients” ang COLA?	Hindi na, dahil sila ay umasa lamang na may karapatan silang tumanggap ng allowance at walang alam sa anumang irregularity sa pagbabayad nito.

Ang kasong ito ay nagpapakita na kailangang sundin ang mga batas at regulasyon tungkol sa pagbabayad ng allowances sa mga empleyado ng gobyerno. Mahalaga ring malaman ang pananagutan ng mga opisyal na nag-aapruba ng mga bayarin, pati na rin ang karapatan ng mga empleyado na basta na lamang tumatanggap ng mga allowances.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Balayan Water District v. COA, G.R. No. 229780, January 22, 2019