Nililinaw ng kasong ito ang mga karapatan ng isang probasyonaryong empleyado, lalo na sa konteksto ng mga guro sa mga unibersidad. Pinagtibay ng Korte Suprema na ang isang guro na hindi pa nakakumpleto ng kanyang probasyonaryong panahon ay mayroon pa ring karapatan laban sa konstruktibong pagtanggal sa trabaho. Ito ay nagbibigay proteksyon sa mga guro laban sa arbitraryong pagtanggal sa trabaho kahit hindi pa sila regular.

Kwento ng Guro: Kailan Nagiging Permanente ang Kontrata?

Ang kasong ito ay tungkol sa apela ng De La Salle Araneta University, Inc. laban kay Dr. Eloisa G. Magdurulang. Si Dr. Magdurulang ay naghain ng reklamo dahil sa di-umano’y konstruktibong pagtanggal sa kanya sa trabaho. Ang isyu dito ay kung tama ba ang naging desisyon ng Court of Appeals (CA) na si Dr. Magdurulang ay isang probasyonaryong empleyado at kung siya ay konstruktibong tinanggal sa trabaho ng unibersidad, kaya’t karapat-dapat siya sa mga benepisyong nararapat sa natitirang panahon ng kanyang probasyon.

Ayon sa mga pangyayari, si Dr. Magdurulang ay unang tinanggap bilang part-time faculty member. Kalaunan, siya ay hinirang bilang full-time faculty member at BSBA Program Coordinator. Ngunit, hindi siya ginawang permanente dahil hindi pa raw niya natatapos ang probationary period na naaayon sa Manual of Regulations for Private Higher Education (MORPHE). Sa madaling salita, kinakailangan ang anim (6) na semestre ng kasiya-siyang serbisyo bago maging permanente.

Dahil dito, nagpadala si Dr. Magdurulang ng liham sa University President para humingi ng klaripikasyon kung bakit binago ang kanyang ranggo at kung bakit hindi siya ginawang permanente. Sinagot siya ng University President at ipinaliwanag na hindi pa siya maaaring gawing regular dahil hindi pa niya natatapos ang probasyonaryong panahon. Nang hindi pa nasasagot ang kanyang ikalawang liham, naghain na si Dr. Magdurulang ng reklamo, dahil hindi na raw siya binigyan ng teaching load at tinanggal din ang kanyang posisyon bilang BSBA Program Coordinator.

Depensa naman ng unibersidad, hindi nila konstruktibong tinanggal si Dr. Magdurulang dahil hindi pa nito nakukumpleto ang probasyonaryong panahon. Dagdag pa nila, ang lahat ng appointment ni Dr. Magdurulang ay may fixed-term, na malaya niyang tinanggap. Kung kaya, may karapatan ang unibersidad na hindi na siya i-hire pagkatapos ng kanyang kontrata. Dito lumabas ang magkaibang pananaw ukol sa estado ng kanyang pagiging empleyado at ang mga implikasyon nito.

Pananaw	Argumento
Dr. Magdurulang	Naging regular na siya dahil mahigit tatlong taon na siyang nagtuturo, at may rekomendasyon na rin para sa kanyang permanenteng appointment.
Unibersidad	Hindi pa siya maaaring gawing permanente dahil hindi pa niya natatapos ang probasyonaryong panahon na naaayon sa MORPHE at DLSAU Personnel Handbook.

Ayon sa Labor Arbiter (LA), walang basehan ang reklamo ni Dr. Magdurulang dahil hindi pa siya eligible para sa permanenteng appointment. Ngunit, binaliktad ito ng National Labor Relations Commission (NLRC) at idineklarang konstruktibong tinanggal si Dr. Magdurulang. Ang NLRC ay nagbase sa rekomendasyon ng Acting Assistant Dean para sa kanyang permanenteng estado, na una umanong sinang-ayunan ng University President. Binago naman ng Court of Appeals (CA) ang desisyon ng NLRC. Bagama’t hindi pa raw dapat gawing permanente si Dr. Magdurulang, mayroon pa rin siyang karapatan bilang probasyonaryong empleyado. Dahil hindi siya binigyan ng teaching load at tinanggal sa posisyon bilang BSBA Program Coordinator nang walang basehan, konstruktibo siyang tinanggal. Kaya, inutusan ang unibersidad na bayaran si Dr. Magdurulang ng backwages para sa tatlong semestre, kasama ang pro-rated 13th month pay.

Ang pangunahing basehan dito ay ang probasyonaryong panahon. Ayon sa Korte Suprema, ang pagiging empleyado ng isang akademikong tauhan ay hindi lamang sakop ng Labor Code, kundi pati na rin ng mga alituntunin ng Department of Education (DepEd) at Commission on Higher Education (CHED). Binigyang-diin din ng Korte na kailangan ang kasiya-siyang pagganap sa tungkulin bago maging permanente. Ganito ang isinasaad ng Section 117 ng MORPHE:

Section 117. Probationary Period. – The probationary employment of academic teaching personnel shall not be more than a period of six (6) consecutive semesters or nine (9) consecutive trimesters of satisfactory service, as the case may be.

Samakatuwid, para maging regular at permanenteng empleyado, kailangan na siya ay full-time, nakumpleto ang probasyonaryong panahon, at kasiya-siya ang kanyang serbisyo. Ngunit, ang pagkumpleto sa probasyonaryong panahon ay hindi awtomatikong nangangahulugan na siya ay magiging permanenteng empleyado. Kailangan pa rin niyang matugunan ang mga reasonable standards para sa permanenteng employment. Dagdag pa rito, may karapatan ang institusyong pang-edukasyon na magtakda ng mga pamantayan at alamin kung natutugunan ito.

Sa kasong ito, nakita ng Korte Suprema na hindi nakumpleto ni Dr. Magdurulang ang lahat ng kinakailangan. Ang kanyang pagiging part-time faculty member ay hindi counted para sa regularization. Bagama’t may rekomendasyon na siya para sa permanenteng appointment, hindi ito itinuloy ng University President. Kung kaya, tama ang CA na hindi naging regular at permanente si Dr. Magdurulang. Bagama’t may limitadong seguridad sa trabaho ang isang probasyonaryong empleyado, hindi siya maaaring tanggalin maliban na lamang kung may just or authorized cause, o kung hindi siya pumasa sa reasonable standards.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung konstruktibong tinanggal sa trabaho si Dr. Magdurulang, isang probasyonaryong guro, at kung karapat-dapat siya sa mga benepisyong nararapat sa natitirang panahon ng kanyang probasyon. Ito ay nakatuon sa interpretasyon ng probasyonaryong panahon para sa mga guro sa unibersidad.
Ano ang konstruktibong pagtanggal sa trabaho?	Ang konstruktibong pagtanggal sa trabaho ay nangyayari kapag ang pagpapatuloy ng trabaho ay naging imposible, hindi makatwiran, o hindi malamang. Ito ay maaaring dahil sa demotion sa ranggo, pagbawas sa sahod, o hindi makayanan na diskriminasyon.
Ilan ang probationary period para sa mga guro sa kolehiyo?	Ayon sa MORPHE, ang probationary period para sa mga guro sa kolehiyo ay hindi dapat lumagpas sa anim (6) na magkasunod na semestre o siyam (9) na magkasunod na trimester ng kasiya-siyang serbisyo.
Nakumpleto ba ni Dr. Magdurulang ang kanyang probationary period?	Hindi, ayon sa Korte Suprema, hindi nakumpleto ni Dr. Magdurulang ang kinakailangang anim na semestre dahil ang ilan sa kanyang mga appointment ay part-time lamang.
May karapatan ba ang isang probasyonaryong empleyado?	Oo, mayroon pa ring karapatan ang isang probasyonaryong empleyado. Hindi siya maaaring tanggalin maliban na lamang kung may just or authorized cause, o kung hindi siya pumasa sa reasonable standards.
Ano ang desisyon ng Korte Suprema sa kasong ito?	Pinagtibay ng Korte Suprema ang desisyon ng CA na konstruktibong tinanggal si Dr. Magdurulang, ngunit binago ang bahagi ng desisyon tungkol sa pagbabayad ng backwages para sa isang semestre dahil hindi na ito sakop ng kanyang kontrata.
May karapatan bang magtakda ng pamantayan ang mga unibersidad para sa kanilang mga guro?	Oo, alinsunod sa academic freedom at constitutional autonomy, may karapatan ang mga unibersidad na magtakda ng mga pamantayan para sa kanilang mga guro at alamin kung natutugunan ito.
Ano ang implikasyon ng desisyong ito para sa mga probasyonaryong guro?	Nililinaw ng desisyong ito na may proteksyon ang mga probasyonaryong guro laban sa konstruktibong pagtanggal sa trabaho kahit hindi pa sila regular.

Sa kabuuan, binibigyang-diin ng kasong ito ang kahalagahan ng pagprotekta sa mga karapatan ng mga empleyado, kahit na sila ay probasyonaryo pa lamang. Ito ay nagpapaalala sa mga institusyong pang-edukasyon na sundin ang tamang proseso at maging makatarungan sa kanilang mga empleyado.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: De La Salle Araneta University, Inc. vs. Dr. Eloisa G. Magdurulang, G.R. No. 224319, November 20, 2017