Ang Pagiging Permanente: Kailangan Bang Hintayin ang Positibong Aksyon Mula sa Eskwelahan?

[ G.R. No. 170388, September 04, 2013 ]

Naranasan mo na bang magtrabaho nang maraming taon sa isang kumpanya, umaasa na sa wakas ay magiging regular ka na, ngunit sa huli’y hindi pa rin nangyari? Sa mundo ng edukasyon sa Pilipinas, lalo na para sa mga guro sa pribadong paaralan, ang isyung ito ng regularization ay madalas na pinagtatalunan. Maraming guro ang nagtatagal sa estado ng probationary employment, nagtitiyaga sa pag-asang sila ay kikilalanin bilang permanente. Ngunit kailan nga ba masasabi na ang isang probationary teacher ay dapat nang ituring na regular? Ito ang sentro ng kaso ng Colegio del Santisimo Rosario vs. Emmanuel Rojo, kung saan nilinaw ng Korte Suprema ang mga batayan para sa pagiging permanente ng isang guro matapos ang probationary period.

Ang Batas at ang Probationary Period para sa mga Guro

Sa Pilipinas, ang probationary employment ay isang panahon ng pagsubok kung saan sinusuri ng employer ang kakayahan at pagganap ng isang empleyado bago siya gawing regular. Para sa mga guro sa elementarya at sekundarya sa mga pribadong paaralan, ang Manual of Regulations for Private Schools (o Manual) ang nagtatakda ng espesyal na patakaran. Ayon sa Seksiyon 92 ng 1992 Manual, ang probationary period ay hindi dapat lumagpas sa tatlong (3) magkakasunod na taon ng serbisyo na satisfactory.

Mahalaga ring banggitin ang Artikulo 281 ng Labor Code, na nagsasaad na ang isang probationary employee ay maaaring tanggalin sa trabaho kung hindi siya pumasa sa mga makatwirang pamantayan na ipinaalam sa kanya sa simula ng kanyang pagtatrabaho. Kung ang empleyado ay pinayagang magpatuloy sa trabaho pagkatapos ng probationary period, siya ay dapat nang ituring na regular.

Sa madaling salita, para sa mga guro, may dalawang mahalagang punto: (1) ang probationary period ay limitado sa tatlong taon, at (2) kailangan na mayroong makatwirang pamantayan na ipinaalam sa guro sa simula pa lamang kung paano siya gagawing regular. Ang mga pamantayang ito ang magiging batayan kung ang kanyang serbisyo ay satisfactory.

Ang kasong Colegio del Santisimo Rosario vs. Rojo ay nagbigay-diin kung paano dapat isagawa ang pagtatasa na ito at kung ano ang mangyayari kung walang malinaw na pamantayan.

Ang Kwento ng Kaso: Mula Probationary Teacher Patungong Regular?

Si Emmanuel Rojo ay tinanggap bilang high school teacher sa Colegio del Santisimo Rosario (CSR) sa loob ng tatlong taon, mula 1992 hanggang 1995, sa ilalim ng probationary status. Nang matapos ang ikatlong taon, hindi na nirenew ng CSR ang kanyang kontrata. Dito nagsimula ang kanyang laban.

Nagdemanda si Rojo para sa illegal dismissal, iginigiit na dahil nakapagserbisyo na siya ng tatlong magkakasunod na taon, dapat na siyang ituring na regular. Binanggit niya ang Paragraph 75 ng 1970 Manual of Regulations for Private Schools, na nagsasabing ang mga “full-time teachers na nakapaglingkod ng tatlong (3) magkakasunod na taon ng satisfactory services ay dapat ituring na permanente.”

Depensa naman ng CSR, alam daw ni Rojo na ang kanyang kontrata ay magtatapos sa Marso 31, 1995. Hindi raw siya tinanggal; nag-expire lang daw ang kanyang probationary contract at hindi na nirenew. Iginiit din nila na ang “tatlong taon” sa Manual ay tumutukoy sa “36 buwan,” hindi tatlong school years, at dahil 30 buwan lang daw ang naging serbisyo ni Rojo, hindi pa raw siya umabot sa “tatlong taon” o 36 buwan.

Ang Desisyon sa Iba’t Ibang Korte

Labor Arbiter (LA): Pumanig ang LA kay Rojo. Ayon sa LA, ang “tatlong school years” ay nangangahulugang tatlong taon ng 10 buwan, hindi 12 buwan. Dahil nakapagserbisyo na si Rojo ng tatlong magkakasunod na school years, regular employee na siya. Illegal dismissal ang hindi pag-renew ng kanyang kontrata.

National Labor Relations Commission (NLRC): Inapirma ng NLRC ang desisyon ng LA. Dagdag pa ng NLRC, hindi ipinaalam ng CSR kay Rojo ang makatwirang pamantayan na dapat niyang maabot para maging regular. Sinang-ayunan din nila ang LA na bad faith ang ginawa ng CSR.

Court of Appeals (CA): Muling kinatigan ng CA si Rojo. Binanggit ng CA ang kasong Cagayan Capitol College v. NLRC, na naglalahad ng mga rekisito para maging permanente ang isang guro: (1) full-time teacher, (2) tatlong magkakasunod na taon ng serbisyo, at (3) satisfactory service. Ayon sa CA, natugunan ni Rojo ang lahat ng ito. Bukod pa rito, walang performance standards na ipinaalam sa kanya, kaya dapat siyang ituring na regular.

Korte Suprema: Sa huli, umakyat ang kaso sa Korte Suprema. Dito, sinuri ng Korte Suprema ang argumento ng CSR na hindi awtomatiko ang pagiging permanente pagkatapos ng tatlong taon. Ngunit hindi pumayag ang Korte Suprema. Sa desisyon na isinulat ni Justice Del Castillo, DENIED ang Petition ng CSR. Inapirma ang desisyon ng Court of Appeals, NLRC, at Labor Arbiter.

Sabi ng Korte Suprema:

“Full-time teachers who have satisfactorily completed their probationary period shall be considered regular or permanent.”

Binigyang-diin ng Korte Suprema na ang paggamit ng salitang “satisfactorily” ay nangangailangan na magtakda ang mga paaralan ng makatwirang pamantayan para sa mga probationary teachers. Paano raw masasabi kung satisfactory ang performance kung walang pamantayan?

Dagdag pa ng Korte Suprema:

“…should the teachers not have been apprised of such reasonable standards at the time specified above, they shall be deemed regular employees.”

Dahil walang naipakitang pamantayan ang CSR na ipinaalam kay Rojo, at walang ebidensya ng unsatisfactory performance, kinatigan ng Korte Suprema ang naunang mga desisyon. Illegal dismissal ang ginawa ng CSR kay Rojo.

Ano ang Leksyon Mula sa Kaso ni Rojo?

Ang Colegio del Santisimo Rosario vs. Rojo ay nagtuturo ng mahalagang aral tungkol sa karapatan ng mga probationary teachers na maging regular. Hindi sapat na maghintay lamang ang paaralan na lumipas ang tatlong taon. Kung walang malinaw na pamantayan at hindi ito ipinaalam sa guro sa simula pa lamang, ang guro ay otomatikong magiging regular pagkatapos ng tatlong taon ng satisfactory service.

Para sa mga paaralan, kailangan nilang maging maingat sa pagtatakda at pagpapaalam ng makatwirang pamantayan para sa probationary teachers. Hindi pwedeng basta na lang hindi i-renew ang kontrata nang walang batayan. Para naman sa mga guro, mahalagang malaman ang kanilang mga karapatan at siguraduhing alam nila ang pamantayan na kailangan nilang maabot para maging regular.

Mahahalagang Aral Mula sa Kaso

• Makatwirang Pamantayan: Kailangan magtakda ang paaralan ng malinaw at makatwirang pamantayan para sa probationary teachers.
• Pagpapaalam ng Pamantayan: Dapat ipaalam ang mga pamantayan na ito sa guro sa simula pa lamang ng kanyang probationary employment.
• Satisfactory Service: Kung nakapagserbisyo nang satisfactory sa loob ng tatlong taon at walang pamantayang ipinaalam, regular na ang guro.
• Due Process: Kahit probationary employee, may karapatan sa due process. Dapat malaman kung bakit hindi naging regular at kung ano ang naging batayan ng ebalwasyon.

Mga Madalas Itanong (FAQs)

Tanong 1: Ano ang ibig sabihin ng probationary employment para sa isang guro?

Sagot: Ito ay panahon ng pagsubok kung saan sinusuri ng paaralan ang kakayahan ng guro bago siya gawing regular. Sa elementarya at sekundarya, hindi ito dapat lumagpas sa tatlong taon.

Tanong 2: Kailangan bang may kontrata kada taon ang probationary teacher?

Sagot: Oo, karaniwan na may kontrata kada school year para sa probationary period. Ngunit hindi ito nangangahulugan na basta nag-expire ang kontrata ay tapos na ang usapan, lalo na kung umabot na sa tatlong taon.

Tanong 3: Ano ang mangyayari kung walang performance standards na ipinaalam sa probationary teacher?

Sagot: Ayon sa kasong Rojo, kung walang pamantayan na ipinaalam, dapat ituring na regular na ang guro pagkatapos ng tatlong taon ng satisfactory service.

Tanong 4: Pwede bang tanggalin ang probationary teacher?

Sagot: Oo, pero dapat may just cause o kung hindi pumasa sa makatwirang pamantayan na ipinaalam sa kanya. Kailangan din ng due process, kahit sa probationary employment.

Tanong 5: Ano ang dapat gawin ng isang guro kung hindi siya ginawang regular pagkatapos ng tatlong taon?

Sagot: Kumonsulta agad sa isang abogado para malaman ang iyong mga karapatan at kung ano ang mga legal na hakbang na maaari mong gawin.

Tanong 6: Para sa mga paaralan, ano ang dapat nilang gawin para masigurong tama ang proseso ng probationary employment?

Sagot: Magtakda ng malinaw at makatwirang performance standards, ipaalam ito sa simula pa lang, magsagawa ng regular na ebalwasyon batay sa pamantayan, at dokumentuhin ang lahat ng proseso.

Eksperto ang ASG Law sa mga usapin ng Labor Law at handang tumulong sa mga guro at paaralan na may katanungan o problema tungkol sa probationary employment at regularization. Huwag mag-atubiling kumonsulta sa amin para sa agarang aksyon at proteksyon ng iyong mga karapatan. Mag-email sa hello@asglawpartners.com o mag-contact dito.