Hindi maaaring basta na lamang balewalain ng isang partido ang kanyang obligasyon sa kontrata dahil lamang sa mga technicalities sa pagpapatupad nito, lalo na kung nakinabang na siya rito. Ang desisyong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagtupad sa mga napagkasunduan. Pinagtibay ng Korte Suprema na ang isang kasunduan sa pagkakasanla ay may bisa pa rin kahit na may pagbabawal sa titulo ng lupa, basta’t hindi ito kinuwestiyon ng may-ari ng pagbabawal. Ibig sabihin, hindi maaaring gamitin ng umutang ang pagbabawal bilang dahilan para hindi magbayad ng utang.

Pagkakasanla sa Lupa: May Magagawa Ba ang Pagbabawal ng NHA?

Umutang si Florante Vitug kay Evangeline Abuda at bilang garantiya, isinangla niya ang kanyang lupa na may titulo na naglalaman ng pagbabawal mula sa National Housing Authority (NHA). Nang hindi nakabayad si Vitug, sinubukan ni Abuda na ipa-foreclose ang lupa. Kinuwestiyon ni Vitug ang pagkakabisa ng sanla dahil daw sa pagbabawal ng NHA sa kanyang titulo. Ang pangunahing tanong dito ay: Maaari bang bale-walain ang isang kasunduan sa pagkakasanla dahil lamang sa may pagbabawal ang titulo ng lupa?

Pinagtibay ng Korte Suprema na ang pagbabawal ng NHA ay hindi sapat para gawing walang bisa ang kasunduan sa pagkakasanla. Ayon sa Artikulo 2085 ng Civil Code, kailangan na ang nagmamay-ari ng property ay mayroong malayang pagpapasya dito, na siyang katangian ng pagiging ganap na may-ari. Bagama’t may pagbabawal sa titulo ni Vitug, hindi ito nangangahulugan na wala siyang karapatang magsanla. Ang pagbabawal ay isang limitasyon lamang sa kanyang karapatan na mag-dispose ng property.

“Ang pagbabawal na ito ay hindi nag-aalis kay Vitug ng kanyang karapatan bilang may-ari. Ito ay pasanin o limitasyon lamang sa kanyang jus disponendi.“ Ibig sabihin, maaari pa rin niyang isanla ang kanyang lupa, ngunit napapailalim ito sa mga limitasyon at karapatan ng NHA.

Ang kasunduan sa pagkakasanla ay naglalaman ng lahat ng elemento para maging balido. Walang ebidensya ng panloloko, ilegalidad, o kawalan ng konsiderasyon. Kung mayroon mang depekto, ito ay voidable lamang, hindi void ab initio. Ang voidable contract ay may bisa hanggang sa mapawalang-bisa ng korte. Ang karapatang magpawalang-bisa ay nasa NHA, hindi kay Vitug.

Higit pa rito, naglabas ang NHA ng Permit to Mortgage, na nagpapakita na mayroon silang pahintulot sa pagkakasanla. Bagama’t may mga kondisyon ang permit, hindi maaaring sisihin ni Abuda si Vitug kung hindi niya ito natupad. Sa ilalim ng prinsipyong in pari delicto, hindi maaaring tulungan ng korte ang mga partido sa kanilang ilegal na gawain. Kung may pagkakamali, parehong nagkasala ang mga partido at dapat silang iwanan kung nasaan sila.

Sa usapin naman ng interes, kinatigan ng Korte Suprema ang desisyon ng Court of Appeals na ang 5% o 10% na interes bawat buwan ay labis-labis at hindi makatarungan. Bagama’t may kalayaan ang mga partido na magtakda ng interes, dapat itong maging makatwiran. Ayon sa Artikulo 1306 ng Civil Code, ang kalayaan sa kontrata ay limitado upang itaguyod ang moralidad, kaligtasan, at kapakanan ng publiko. Binabaan ng Korte Suprema ang interes sa 1% bawat buwan o 12% bawat taon, at pagkatapos ay 6% per annum mula Hulyo 1, 2013 hanggang sa tuluyang mabayaran ang utang.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung ang kasunduan sa pagkakasanla ay may bisa pa rin kahit na may pagbabawal ang titulo ng lupa mula sa NHA.
Ano ang desisyon ng Korte Suprema?	Pinagtibay ng Korte Suprema na ang kasunduan sa pagkakasanla ay may bisa, at hindi maaaring gamitin ang pagbabawal ng NHA bilang dahilan para hindi magbayad ng utang.
Ano ang ibig sabihin ng jus disponendi?	Ang jus disponendi ay ang karapatan ng isang may-ari na mag-dispose ng kanyang ari-arian, kabilang ang karapatang magbenta, magsanla, o maglipat nito.
Ano ang voidable contract?	Ang voidable contract ay isang kasunduan na may bisa pa rin hanggang sa mapawalang-bisa ng korte dahil sa depekto sa consent, capacity, o ibang elemento.
Ano ang ibig sabihin ng in pari delicto?	Ang in pari delicto ay isang prinsipyong legal na nagsasaad na hindi tutulungan ng korte ang mga partido na parehong nagkasala sa isang ilegal na gawain.
Bakit binabaan ng Korte Suprema ang interes?	Dahil natagpuan ng Korte Suprema na ang 5% o 10% na interes bawat buwan ay labis-labis, hindi makatarungan, at labag sa moralidad.
Ano ang kahalagahan ng Permit to Mortgage mula sa NHA?	Ipinapakita ng Permit to Mortgage na may pahintulot ang NHA sa pagkakasanla, na nagpapatibay sa bisa ng kasunduan.
Maaari bang ipa-foreclose ang lupa?	Oo, maaaring ipa-foreclose ang lupa dahil hindi binayaran ni Vitug ang kanyang utang, at ang kasunduan sa pagkakasanla ay may bisa.

Sa madaling salita, hindi maaaring basta na lamang talikuran ang obligasyon sa kontrata dahil lamang sa technicalities, lalo na kung nakinabang na rito. Mahalaga ang pagtupad sa mga napagkasunduan upang mapanatili ang integridad ng mga transaksyon. Ang kasong ito ay nagpapaalala sa atin na basahin at unawain ang lahat ng mga kondisyon bago pumasok sa anumang kasunduan upang maiwasan ang mga hindi pagkakaunawaan sa hinaharap.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Vitug vs. Abuda, G.R. No. 201264, January 11, 2016