Sa mundo ng negosyo at pamahalaan, madalas nating marinig ang tungkol sa public bidding o pampublikong pagsubasta. Ito ay isang paraan para matiyak na ang pagbili ng mga produkto o serbisyo ng gobyerno, o ang pagbebenta ng mga ari-arian nito, ay patas at transparent. Ngunit ano nga ba ang tunay na saklaw ng public bidding, at ano ang mga karapatan ng gobyerno dito? Ang kasong Privatization and Management Office vs. Strategic Alliance Development Corporation ay nagbibigay linaw sa isang mahalagang aspeto nito: ang karapatan ng gobyerno na tumanggi sa bid, kahit pa ito ang pinakamataas.

Sa kasong ito, ang Privatization and Management Office (PMO), ahensya ng gobyerno na namamahala sa pribatisasyon ng mga ari-arian ng estado, ay nagsagawa ng public bidding para sa pagbebenta ng mga shares at receivables ng Philippine National Construction Corporation (PNCC). Ang Strategic Alliance Development Corporation (STRADEC) ang nagsumite ng pinakamataas na bid, ngunit ito ay tinanggihan ng PMO dahil mas mababa ito sa indicative price na itinakda ng gobyerno. Nagdemanda ang STRADEC, iginiit na sila ang dapat na mapanalunan dahil sa kanilang pinakamataas na bid at sa karapatan ng publiko na malaman ang batayan ng indicative price.

Ang pangunahing tanong sa kasong ito ay: Maaari bang pilitin ang PMO na ibigay ang award sa STRADEC, kahit na mas mababa ang kanilang bid sa inaasahang presyo ng gobyerno?

Ang Batas sa Public Bidding at Kalayaan ng Gobyerno na Pumili

Ang public bidding ay hindi lamang isang transaksyon; ito ay isang proseso na pinamamahalaan ng mga batas at prinsipyo. Layunin nito na magkaroon ng patas na kompetisyon at masigurong ang gobyerno ay makakakuha ng pinakamahusay na deal. Ngunit mahalagang tandaan na ang batas ay nagbibigay din ng kalayaan sa gobyerno na magdesisyon kung paano at kanino nito ibebenta ang kanyang ari-arian.

Ayon sa Artikulo 1326 ng Civil Code, ang pag-aanunsyo ng bidding ay simpleng imbitasyon lamang para magsumite ng proposal. Hindi obligasyon ng nag-aanunsyo na tanggapin ang pinakamataas na bidder, maliban kung iba ang nakasaad. Sa kasong ito, malinaw na nakasaad sa Asset Specific Bidding Rules (ASBR) na may karapatan ang APT (na ngayon ay PMO) na tanggihan ang kahit anong bid, kasama na ang pinakamataas.

Ito ay naaayon din sa prinsipyo ng kalayaan sa kontrata, na pinoprotektahan ng ating Saligang Batas. Gaya ng sinabi ng Korte Suprema sa kasong ito, “Petitioner cannot be compelled to accept the bid of Dong-A Consortium since this forced consent treads on the government’s freedom to contract. The freedom of persons to enter into contracts is a policy of the law, and courts should move with all necessary caution and prudence when interfering with it.” Ibig sabihin, hindi basta-basta makikialam ang korte sa desisyon ng gobyerno sa kontrata, maliban kung may malinaw na pag-abuso sa discretion.

Bukod pa rito, ang Konstitusyon ay nagbibigay ng karapatan sa publiko na makakuha ng impormasyon tungkol sa mga bagay na may kinalaman sa pampublikong interes. Ngunit nilinaw ng Korte Suprema na ang karapatang ito ay hindi nangangahulugan na awtomatikong mapapanalunan ng bidder ang bidding kung hindi ibinunyag ang batayan ng indicative price. Ang karapatan sa impormasyon ay limitado lamang sa pag-access sa mga dokumento at record, at hindi ito umaabot sa pagpilit sa gobyerno na magbigay ng award.

Ang Kwento ng Kaso: Mula RTC, CA, Hanggang Korte Suprema

Nagsimula ang kaso nang maghain ng reklamo ang STRADEC sa Regional Trial Court (RTC) matapos tanggihan ang kanilang bid. Iginigiit nila na dapat silang bigyan ng Notice of Award dahil sila ang nag-iisang bidder na nagsumite ng bid, at ito ay mas mataas pa sa sumunod na pinakamataas na bid. Sinabi rin nila na hindi makatarungan na hindi ibinunyag ang batayan ng indicative price.

Pumabor ang RTC sa STRADEC. Ipinag-utos nito sa PMO na ibigay ang Notice of Award sa STRADEC, at nagpaliwanag na ang pagtanggi na ibunyag ang indicative price ay paglabag sa karapatan ng publiko sa impormasyon at sa transparency. Nagbigay din ito ng danyos perwisyo at attorney’s fees sa STRADEC.

Umapela ang PMO sa Court of Appeals (CA). Ngunit muling kinatigan ng CA ang STRADEC, halos kopyahin pa ang desisyon ng RTC. Ayon sa CA, dapat ibunyag ng PMO ang batayan ng indicative price at ibigay ang award sa STRADEC.

Hindi sumuko ang PMO at umakyat sa Korte Suprema. Sa pagkakataong ito, binaliktad ng Korte Suprema ang desisyon ng mas mababang korte. Sinabi ng Korte Suprema na nagkamali ang RTC at CA sa kanilang interpretasyon ng batas at sa mga probisyon ng ASBR. Ayon sa Korte Suprema:

We rule that whether or not the people’s right to information has been violated by APT’s failure to disclose the basis of the indicative price, that right cannot be used as a ground to direct the issuance of the Notice of Award to Dong-A Consortium. Under the ASBR, respondent must at least match the indicative price in order to win.

Dagdag pa ng Korte Suprema, “The evaluation of the bids and award of the sale shall be subject to applicable laws, rules and regulations as well as all existing governmental approval requirements.” Ibig sabihin, hindi awtomatiko ang award kahit pa pinakamataas ang bid. Kailangan pa ring sumunod sa mga panuntunan at aprubahan ng mga kinauukulan.

Binigyang diin din ng Korte Suprema na ang APT (PMO) ay may karapatang tanggihan ang anumang bid, at hindi maaaring pilitin na ibigay ang award sa STRADEC. Kaya naman, kinansela ng Korte Suprema ang desisyon ng CA at RTC, at ibinasura ang reklamo ng STRADEC.

Ano ang Implikasyon Nito sa Negosyo at sa Publiko?

Ang desisyon na ito ng Korte Suprema ay mahalaga dahil nagbibigay ito ng linaw sa mga patakaran ng public bidding at sa mga karapatan ng gobyerno. Narito ang ilang mahahalagang implikasyon:

• Karapatan ng Gobyerno na Tumanggi: Pinagtibay ng Korte Suprema ang karapatan ng gobyerno na tanggihan ang anumang bid sa public bidding, kahit pa ito ang pinakamataas, lalo na kung ito ay mas mababa sa itinakdang indicative price. Hindi obligasyon ng gobyerno na tanggapin ang pinakamataas na bid kung hindi ito makakabuti sa interes ng publiko.
• Limitasyon ng Karapatan sa Impormasyon: Nilinaw na ang karapatan sa impormasyon ay hindi nangangahulugan na maaaring pilitin ang gobyerno na magbigay ng award sa bidding. Ang karapatang ito ay limitado sa pag-access sa mga dokumento at record, at hindi ito awtomatikong nagbibigay ng panalo sa bidder.
• Kahalagahan ng Bidding Rules: Dapat basahin at unawain nang mabuti ang mga bidding rules bago sumali sa public bidding. Ang mga panuntunan na ito ang magiging batayan ng proseso at desisyon sa pag-award.
• Discretion ng Ahensya ng Gobyerno: Ang mga ahensya ng gobyerno na nagsasagawa ng public bidding ay may malawak na discretion sa pagpapasya. Hindi basta-basta makikialam ang korte sa kanilang desisyon maliban kung may malinaw na pag-abuso sa discretion, kawalan ng katarungan, o pandaraya.

Mahahalagang Aral:

• Sa public bidding, hindi sapat na ikaw ang may pinakamataas na bid. Kailangan mo ring maabot o higitan ang indicative price na itinakda ng gobyerno.
• Ang gobyerno ay may karapatang protektahan ang interes ng publiko at hindi mapipilit na magbenta ng ari-arian sa presyong hindi katanggap-tanggap.
• Mahalaga ang transparency sa public bidding, ngunit hindi ito nangangahulugan na dapat ibunyag ang lahat ng detalye ng pagpepresyo.

Mga Madalas Itanong (FAQs)

Tanong 1: Ano ang indicative price sa public bidding?

Sagot: Ang indicative price ay ang presyong itinakda ng gobyerno bilang batayan sa pagbebenta ng ari-arian o serbisyo sa public bidding. Ito ay ang inaasahang halaga na dapat maabot o higitan ng mga bid.

Tanong 2: Kung ako ang may pinakamataas na bid, panalo na ba ako?

Sagot: Hindi palagi. Kahit ikaw ang may pinakamataas na bid, maaaring hindi ka pa rin manalo kung ang bid mo ay mas mababa sa indicative price, o kung may iba pang dahilan para tanggihan ang iyong bid ayon sa bidding rules.

Tanong 3: May karapatan ba akong malaman kung paano binuno ng gobyerno ang indicative price?

Sagot: May karapatan kang humingi ng impormasyon tungkol sa proseso ng public bidding, ngunit hindi obligasyon ng gobyerno na ibunyag ang eksaktong batayan ng indicative price, lalo na kung ito ay confidential o strategic information.

Tanong 4: Ano ang dapat kong gawin kung tinanggihan ang bid ko kahit ako ang pinakamataas?

Sagot: Una, alamin ang dahilan ng pagtanggi. Kung sa tingin mo ay may mali sa proseso o may pag-abuso sa discretion, maaari kang kumonsulta sa abogado para sa posibleng legal na aksyon. Ngunit tandaan na malawak ang discretion ng gobyerno sa public bidding.

Tanong 5: Paano ko masisiguro na patas ang public bidding?

Sagot: Magbasa at umunawa sa bidding rules. Dumalo sa pre-bid conferences. Mag-conduct ng due diligence. Kung may duda ka sa proseso, magtanong at maghain ng protesta kung kinakailangan. Mahalaga rin ang pagbabantay ng publiko sa mga public bidding para matiyak ang transparency at accountability.

Nais mo bang mas maintindihan ang mga batas tungkol sa public bidding at government contracts? Eksperto ang ASG Law sa mga usaping ito. Makipag-ugnayan sa amin ngayon para sa konsultasyon. Maaari ka rin mag-email sa hello@asglawpartners.com.

Ang ASG Law ay handang tumulong sa iyong mga pangangailangan legal.