Sa kasong Crisostomo B. Aquino v. Agua Tierra Oro Mina (ATOM) Development Corporation, ipinasiya ng Korte Suprema na walang bisa ang utos ng injunction na ipinalabas ng Regional Trial Court (RTC) laban kay Aquino. Ang pangunahing dahilan ay ang hindi pagsunod sa mga kinakailangan para sa pagpapalabas ng preliminary injunction, kabilang ang pagpapatunay na naglagak ng piyansa si ATOM. Higit pa rito, kinilala ng Korte Suprema ang primary jurisdiction ng Department of Environment and Natural Resources (DENR) sa usapin ng paggamit ng lupaing pampubliko, partikular ang pagpapasya kung ang isang lote ay forest land o foreshore land. Ang desisyong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagsunod sa tamang proseso sa paghingi ng legal na remedyo at nagpapatibay sa kapangyarihan ng DENR sa mga usaping may kinalaman sa lupaing pampubliko.

Pagtatalo sa Baybayin ng Boracay: Kailan Dapat Manghimasok ang Hukuman sa Kapangyarihan ng DENR?

Ang kaso ay nagsimula sa isang pagtatalo sa isang lote sa baybayin ng Boracay. Iginiit ng ATOM na mayroon silang karapatan sa lote dahil sila ang may-ari ng katabing lupa at may pending foreshore lease application. Sinabi nilang ilegal na inokupahan ni Aquino ang lote at nagtayo ng mga istraktura. Sa kabilang banda, sinabi ni Aquino na binili niya ang lote at ang DENR ang may primary jurisdiction dahil ito ay forest land at mayroon siyang Forest Land Use Agreement for Tourism (FLAgT). Ang RTC ay naglabas ng preliminary injunction laban kay Aquino, ngunit ito ay binaliktad ng Korte Suprema.

Napagdesisyunan ng Korte Suprema na hindi nagpakita si ATOM ng sapat na batayan para sa pagpapalabas ng preliminary injunction. Ayon sa Korte, dapat mayroong malinaw at hindi mapag-aalinlanganang legal na karapatan ang isang aplikante bago pagbigyan ng injunction. Sa kasong ito, hindi malinaw ang karapatan ni ATOM dahil pinagtatalunan pa ang klasipikasyon ng lupa at ang pagiging lehitimo ng kanilang titulo. Higit pa rito, bigong magpakita si ATOM ng sapat na ebidensya na naglagak sila ng piyansa, isang mahalagang kinakailangan para sa pagpapalabas ng injunction.

Bukod pa rito, binigyang-diin ng Korte Suprema ang doctrine of primary jurisdiction. Ayon sa doktrinang ito, kung ang isang administrative agency, tulad ng DENR, ay may jurisdiction sa isang kontrobersya, dapat iwasan ng mga korte na gamitin ang kanilang sariling jurisdiction, lalo na kung ang usapin ay nangangailangan ng espesyal na kaalaman at teknikal na expertise ng ahensya. Sa kasong ito, ang DENR na ang nagbigay ng FLAgT kay Aquino, na nagpapatunay na ang lote ay classified bilang forest land. Ipinakita rin ng DENR na hindi maaaring ituring na foreshore land ang lote, kaya’t walang basehan ang claim ni ATOM.

DENR Administrative Order No. 2004-28 (DAO 2004-28), which governs the use of forestlands for tourism purposes, defines a FLAgT as “a contract between the DENR and a natural or juridical person, authorizing the latter to occupy, manage and develop, subject to government share, any forestland of the public domain for tourism purposes and to undertake any authorized activity therein for a period of 25 years and renewable for the same period upon mutual agreement by both parties x x x.”

Hindi kinakalimutan ng Korte ang panuntunan na hindi dapat hadlangan ang mga korte sa pagdinig ng mga kasong possessory kahit may pending administrative proceedings sa DENR. Subalit, ang panuntunang ito ay nag-ugat sa mga sitwasyon kung saan ang mga nag-aagawan ay parehong aplikante para sa lupaing alienable and disposable. Iba ang sitwasyon dito dahil parehong kinikilala ng ATOM at Aquino na inallienable ang lote, bagama’t magkaiba ang kanilang pananaw sa kung anong klasipikasyon nito. Sa ilalim ng doctrine of primary jurisdiction, dapat igalang ng mga korte ang pagpapasya ng DENR maliban kung may malinaw na paglabag sa batas.

Dahil sa pagpapasya ng DENR na ang lote ay forest land at hindi foreshore land, walang basehan ang claim ni ATOM. Kaya naman, ibinasura ng Korte Suprema ang kaso dahil walang cause of action. Ipinakita ng kasong ito ang kahalagahan ng pagrespeto sa jurisdiction ng mga administrative agency at ang pagprotekta sa karapatan sa isang balanseng kalikasan.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung tama ba ang pagpapalabas ng preliminary injunction laban kay Aquino at kung ang DENR o ang RTC ang may jurisdiction sa usapin ng paggamit ng lote.
Ano ang FLAgT?	Ang FLAgT ay Forest Land Use Agreement for Tourism Purposes, isang kontrata sa pagitan ng DENR at isang tao o korporasyon na nagbibigay-pahintulot sa huli na okupahan, pamahalaan, at i-develop ang forest land para sa turismo.
Ano ang doctrine of primary jurisdiction?	Ito ay isang doktrina na nagsasaad na kung ang isang administrative agency ay may jurisdiction sa isang kontrobersya, dapat iwasan ng mga korte na gamitin ang kanilang sariling jurisdiction.
Ano ang forest land?	Ayon sa Korte Suprema, hindi kailangang nasa bundok o liblib na lugar ang forest lands. Kahit ang mga lugar na may bakawan at nipa ay maaaring ituring na forest land. Ang klasipikasyon ay descriptive sa legal nature nito at hindi descriptive sa actual look nito.
Bakit ibinasura ng Korte Suprema ang kaso?	Ibinasura ng Korte Suprema ang kaso dahil walang malinaw na legal na karapatan si ATOM at hindi ito nagpakita ng ebidensya na naglagak sila ng piyansa. Higit pa rito, kinilala ng Korte ang primary jurisdiction ng DENR sa usapin.
Ano ang kahalagahan ng DENR-6 Memorandum?	Ang DENR-6 Memorandum ay nagpapatunay na ang lote ay classified bilang forest land at hindi maaaring ituring na foreshore land, kaya’t walang basehan ang claim ni ATOM.
Anong batas ang sumasaklaw sa foreshore land?	Ang RA 8550 (Fisheries Code) sa Seksyon 4.46 ay naglalaman ng kahulugan ng foreshore land.
Mayroon bang right of action si ATOM base sa pagiging may-ari nito ng katabing lupa?	Wala. Ayon sa Korte, sa pagpabor sa isang pribadong korporasyon gamit ang katwirang sila ang may-ari ng katabing lupa ay nagpapababa ng kahalagahan ng constitutional right ng publiko sa balanced and healthful ecology na binaboy ng iligal na mga aktibidad.

Sa huli, ang kasong ito ay nagpapaalala sa lahat na dapat sundin ang tamang proseso at igalang ang kapangyarihan ng mga ahensya ng gobyerno sa pagpapasya sa mga usapin na sakop ng kanilang expertise. Ang DENR, bilang ahensya na may mandato sa pangangalaga ng kalikasan, ay may mahalagang papel sa pagpapasya kung paano dapat gamitin ang ating mga lupaing pampubliko.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Aquino v. ATOM, G.R. No. 214926, January 25, 2023