Ipinasiya ng Korte Suprema na ang Senate Electoral Tribunal (SET) lamang ang may hurisdiksyon sa mga kaso ng protesta sa halalan laban sa mga senador na nanalong naiproklama at nanumpa na sa tungkulin. Sa madaling salita, kung mayroong pagdududa sa resulta ng halalan ng isang senador, ang SET ang may kapangyarihang magpasya, hindi ang Commission on Elections (COMELEC) o ang Korte Suprema. Ang desisyong ito ay nagpapatibay sa mandato ng SET bilang tanging tagapagpasya sa mga usapin ng halalan ng mga senador.

Kapag ang Senado ang Hukom: Paglilinaw sa Kapangyarihan ng SET sa Proklamasyon ng mga Senador

Ang kasong ito ay nag-ugat sa petisyon na inihain ng ilang indibidwal laban sa COMELEC, na umupo bilang National Board of Canvassers (NBOC), dahil sa umano’y maling proklamasyon ng 12 nanalong senador sa halalan noong 2013. Iginiit ng mga petisyuner na nagkaroon ng mga iregularidad sa automated election system (AES) at sa random manual audit (RMA), kaya’t kuwestiyonable ang resulta ng halalan. Ang pangunahing argumento nila ay nagkaroon umano ng grave abuse of discretion ang COMELEC-NBOC nang iproklama ang mga senador kahit may mga hindi pa natatapos na canvass at kuwestiyonableng accuracy ng election returns.

Bilang tugon, kinontra ng COMELEC, sa pamamagitan ng Office of the Solicitor General (OSG), ang petisyon. Anila, walang hurisdiksyon ang Korte Suprema dahil ang usapin ay sakop ng kapangyarihan ng SET. Binigyang-diin din ng OSG na hindi tamang remedyo ang certiorari at mayroon pang ibang available na remedyo, ang paghahain ng election protest sa SET. Idinagdag pa nila na walang legal standing ang mga petisyuner na magsampa ng kaso.

Ang Korte Suprema, sa pagsusuri nito, ay nagbigay-diin sa eksklusibong hurisdiksyon ng SET sa mga kaso na may kaugnayan sa halalan, returns, at qualifications ng mga miyembro ng Senado, gaya ng nakasaad sa Seksyon 17, Artikulo VI ng Konstitusyon ng 1987. Ayon sa Korte, ang salitang “sole” o tanging ginamit sa Konstitusyon ay nagpapatibay sa exclusivity ng kapangyarihan ng SET.

Section 17. The Senate and the House of Representatives shall each have an Electoral Tribunal which shall be the sole judge of all contests relating to the election, returns, and qualifications of their respective Members.

Binanggit din ng Korte ang mga naunang kaso, tulad ng Vinzons-Chato v. COMELEC, kung saan ipinaliwanag na kapag naiproklama, nanumpa, at umupo na sa tungkulin ang isang nanalong kandidato, natatapos ang hurisdiksyon ng COMELEC at nagsisimula ang sa HRET o SET. Dahil dito, ang tamang remedyo para sa mga petisyuner ay maghain ng election protest sa SET, alinsunod sa mga patakaran ng tribunal na ito.

Hindi rin kinatigan ng Korte ang argumento ng mga petisyuner na ang jurisdiction ng SET ay limitado lamang sa mga dispute kung saan mayroong kumukuwestyon sa titulo ng nanalo, at may intensyon na palitan ito. Ayon sa Korte, ang interpretasyong ito ay masyadong makitid. Sa kasong Javier v. COMELEC, na bagama’t naipasa sa ilalim ng 1973 Konstitusyon, ang mga prinsipyo nito ay applicable pa rin. Sa kasong ito, binigyang-diin na ang terminong “contests” ay dapat bigyan ng malawak na interpretasyon, na sumasaklaw sa lahat ng bagay na may kaugnayan sa titulo o pag-angkin ng titulo sa isang elective office, kahit hindi inaangkin ng kumukuwestyon ang nasabing posisyon.

Dahil dito, nagpasya ang Korte Suprema na walang hurisdiksyon ang Korte sa kasong ito. Ayon sa kanila, ang pagtalakay sa mga isyu ng umano’y iregularidad sa canvassing at proklamasyon ay panghihimasok sa kapangyarihan ng SET. Dagdag pa nila, hindi dapat gamitin ang certiorari kung mayroon pang ibang available at sapat na remedyo, tulad ng election protest sa SET.

Bukod dito, dahil dismissal ng pangunahing petisyon, automatikong kasama na rin dito ang dismissal ng petisyon-in-intervention, dahil ang intervention ay itinuturing lamang na accessory sa orihinal na kaso.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung ang COMELEC-NBOC ba ay nagkaroon ng grave abuse of discretion nang iproklama ang 12 nanalong senador sa halalan noong 2013.
Sino ang may hurisdiksyon sa mga kaso ng protesta sa halalan ng senador?	Ang Senate Electoral Tribunal (SET) ang may eksklusibong hurisdiksyon sa mga kaso na may kaugnayan sa halalan, returns, at qualifications ng mga miyembro ng Senado.
Ano ang tamang remedyo kung may pagdududa sa resulta ng halalan ng isang senador?	Ang tamang remedyo ay ang paghahain ng election protest sa SET sa loob ng itinakdang panahon.
Maaari bang gamitin ang certiorari kung mayroong remedyo sa SET?	Hindi, hindi maaaring gamitin ang certiorari kung mayroong plain, speedy, at adequate na remedyo, tulad ng election protest sa SET.
Ano ang epekto ng dismissal ng pangunahing petisyon sa petisyon-in-intervention?	Ang dismissal ng pangunahing petisyon ay automatikong nagiging sanhi ng dismissal ng petisyon-in-intervention.
Sino ang maaaring maghain ng election protest sa SET?	Ayon sa mga patakaran ng SET, ang election protest ay maaaring isampa ng sinumang kandidato na naghain ng certificate of candidacy at binoto para sa posisyon ng Senador.
Ano ang legal na basehan ng eksklusibong hurisdiksyon ng SET?	Ang Seksyon 17, Artikulo VI ng Konstitusyon ng 1987 ay nagtatakda na ang Senado at ang Kamara de Representante ay magkakaroon ng Electoral Tribunal na magiging tanging hukom sa lahat ng mga pagtatalo na may kaugnayan sa halalan, returns, at qualifications ng kanilang mga miyembro.
Bakit idinismiss ng Korte Suprema ang kaso?	Idinismiss ng Korte Suprema ang kaso dahil sa kawalan ng hurisdiksyon, dahil ang Senate Electoral Tribunal ang may eksklusibong hurisdiksyon sa mga usapin ng election protest laban sa mga miyembro ng Senado.

Sa kabuuan, ang desisyong ito ng Korte Suprema ay nagpapatibay sa mandato at kapangyarihan ng Senate Electoral Tribunal. Ang sinumang may pagdududa sa resulta ng halalan ng isang senador ay dapat dumulog sa SET, ang tanging tribunal na may kapangyarihang magpasya sa mga ganitong usapin.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Penson vs. COMELEC, G.R. No. 211636, September 28, 2021