Ipinasiya ng Korte Suprema, na nakaupo bilang Presidential Electoral Tribunal (PET), na walang sapat na batayan para mag-inhibit si Associate Justice Marvic M.V.F. Leonen mula sa pagdinig ng electoral protest na inihain ni Ferdinand “Bongbong” R. Marcos, Jr. Laban kay Maria Leonor “Leni Daang Matuwid” G. Robredo. Ang pagpasiyang ito ay nagpapatibay sa kahalagahan ng presumption of regularity sa mga hukom at nagbibigay-diin sa kailangan ng malinaw at nakakakumbinsing ebidensya upang mapatunayang may kinikilingan.

Kung Paano Pinagtanggol ang Integridad ng Hukuman sa Gitna ng mga Pagdududa

Sa gitna ng isang mainit na electoral protest, hiniling ni Ferdinand “Bongbong” Marcos, Jr., kasama ang Solicitor General, na mag-inhibit si Associate Justice Marvic M.V.F. Leonen bilang ponente, dahil sa umano’y bias at pagkiling. Ayon sa mga nagmosyon, ang mga nakaraang opinyon ni Justice Leonen, partikular na ang kanyang dissenting opinion sa Marcos burial case (Ocampo v. Enriquez), ay nagpapakita ng kanyang pagkiling laban sa mga Marcos. Dagdag pa rito, inakusahan nila si Justice Leonen ng pagkaantala sa pagresolba ng protesta at ng paglabas ng kanyang opinyon bago pa man ito talakayin. Ang tanong ngayon, dapat bang mag-inhibit si Justice Leonen?

Ang Tribunal ay nagbigay-diin na ang inhibition ay hindi basta-basta ginagawa maliban kung mayroong malinaw at nakakakumbinsing ebidensya. Sa kasong ito, walang nakitang basehan upang ipag-utos ang pag-inhibit ni Justice Leonen. Binigyang-diin ng Tribunal na walang partikular na probisyon sa Internal Rules of the Supreme Court na nag-uutos ng pag-inhibit. Ayon sa Rule 8, Section 1, ang isang miyembro ng Korte ay dapat mag-inhibit sa mga sitwasyon kung saan siya ay dating lumahok sa paglilitis sa mababang hukuman, nagkaroon ng ugnayan sa mga abogado, o may personal na interes sa kaso. Wala sa mga ito ang natugunan sa sitwasyon ni Justice Leonen.

RULE 8, SECTION 1. Grounds for Inhibition. — A Member of the Court shall inhibit himself or herself from participating in the resolution of the case for any of these and similar reasons:
(a) the Member of the Court was the ponente of the decision or participated in the proceedings in the appellate or trial court;
(b) the Member of the Court was counsel, partner or member of a law firm that is or was the counsel in the case subject to Section 3(c) of this rule;
(c) the Member of the Court or his or her spouse, parent or child is pecuniarily interested in the case;
(d) the Member of the Court is related to either party in the case within the sixth degree of consanguinity or affinity, or to an attorney or any member, of a law firm who is counsel of record in the case within the fourth degree of consanguinity or affinity;
(e) the Member of the Court was executor, administrator, guardian or trustee in the case; and
(f) the Member of the Court was an official or is the spouse of an official or former official of a government agency or private entity that is a party to the case, and the Justice or his or her spouse has reviewed or acted on any matter relating to the case.
A Member of the Court may in the exercise of his or her sound discretion, inhibit himself or herself for a just or valid reason other than any of those mentioned above. The inhibiting Member must state the precise reason for the inhibition.

Tinukoy din ng Tribunal na ang Republic Act No. 1793, na binanggit ng mga nagmosyon upang ipakitang may pagkaantala sa pagresolba ng kaso, ay hindi na naaangkop. Idinetalye ng Tribunal na sa pamamagitan ng Administrative Matter No. 10-4-29-SC, ang 2010 Rules of the Presidential Electoral Tribunal ang dapat sundin at wala itong takdang panahon para sa pagresolba ng protesta.

RULE 67. Procedure in Deciding Contests. — In rendering its decision, the Tribunal shall follow the procedure prescribed for the Supreme Court in Sections 13 and 14, Article VIII of the Constitution.

Binigyang-diin din ng Tribunal na ang impartiality ay hindi nangangahulugang tabula rasa o pagiging walang kinikilingan, kundi ang kakayahang maging bukas at magbago ng opinyon batay sa ebidensya. Ang mga Justices, tulad ng ibang tao, ay may sariling mga karanasan at pananaw, ngunit ang mahalaga ay ang kanilang independence of mind at kakayahang magdesisyon nang patas batay sa mga katotohanan at batas.

Kaugnay nito, hindi rin katanggap-tanggap ang argumento ng mga nagmosyon na ang dissenting opinion ni Justice Leonen sa Marcos burial case ay nagpapakita ng kanyang bias. Binigyang-diin ng Tribunal na si Bongbong Marcos at dating Pangulong Ferdinand Marcos ay magkaibang tao, at ang opinyon ni Justice Leonen sa isang kaso ay hindi dapat makaapekto sa kanyang kakayahang magdesisyon nang patas sa ibang kaso. Ipinaliwanag din ng Tribunal na ang mga pahayag ni Justice Leonen tungkol sa rehimeng Marcos ay batay sa mga naunang desisyon ng Korte Suprema at Republic Act No. 10368, o ang Human Rights Victims Reparation and Recognition Act of 2013.

Sa huli, binalaan ng Tribunal ang Office of the Solicitor General at ang mga partido na maging mas maingat sa kanilang mga salita at pag-uugali, at pinayuhan ang lahat ng mga abogado na dumalo sa kanilang mga kaso nang may objectivity at dignidad. Binigyang-diin nito ang kahalagahan ng paggalang sa Tribunal at pag-iwas sa mga pahayag na makakasira sa kredibilidad nito.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung dapat bang mag-inhibit si Associate Justice Marvic M.V.F. Leonen mula sa pagdinig ng electoral protest ni Ferdinand “Bongbong” Marcos, Jr., dahil sa umano’y bias at pagkiling.
Ano ang mga batayan para sa pag-inhibit ng isang hukom?	Ayon sa Internal Rules of the Supreme Court, ang isang hukom ay dapat mag-inhibit kung siya ay dating lumahok sa paglilitis sa mababang hukuman, nagkaroon ng ugnayan sa mga abogado, o may personal na interes sa kaso.
Ano ang kahalagahan ng presumption of regularity sa mga hukom?	Ang presumption of regularity ay nangangahulugang ipinapalagay na ang mga hukom ay magdedesisyon nang patas at walang kinikilingan maliban kung may malinaw at nakakakumbinsing ebidensya na nagpapatunay na taliwas dito.
Ano ang ibig sabihin ng impartiality sa konteksto ng mga hukom?	Ang impartiality ay hindi nangangahulugang pagiging walang kinikilingan o tabula rasa, kundi ang kakayahang maging bukas at magbago ng opinyon batay sa ebidensya.
Maaari bang makaapekto ang mga nakaraang opinyon ng isang hukom sa kanyang kakayahang magdesisyon nang patas sa ibang kaso?	Hindi, ang mga nakaraang opinyon ng isang hukom ay hindi dapat makaapekto sa kanyang kakayahang magdesisyon nang patas sa ibang kaso, maliban kung may malinaw at nakakakumbinsing ebidensya na nagpapatunay na taliwas dito.
Ano ang Republic Act No. 10368?	Ang Republic Act No. 10368 ay ang Human Rights Victims Reparation and Recognition Act of 2013, na nagbibigay ng kompensasyon sa mga biktima ng paglabag sa karapatang pantao noong panahon ng Martial Law.
Ano ang epekto ng desisyon na ito sa electoral protest ni Bongbong Marcos?	Sa pagtanggi sa mosyon para sa inhibition, nagpatuloy ang pagdinig ng Tribunal sa electoral protest, sa gayon ay nagpapatibay sa legal na proseso sa pagpapasya ng mga hindi pagkakaunawaan sa eleksyon.
Bakit binigyang diin ang deliberative process privilege?	Upang masiguro ang confidentiality ng internal discussions ng Supreme Court, na nagbibigay pahintulot para sa malayang pagpapalitan ng ideya sa mga miyembro ng tribunal ng walang takot sa pampublikong kritisismo.

Ang desisyong ito ng PET ay nagpapatibay sa kahalagahan ng integridad at kawalan ng kinikilingan sa sistema ng hukuman. Sa pagpapanatili ng pagiging patas at pag-iwas sa mga walang basehang akusasyon, nagpapakita ang Korte Suprema ng kanyang dedikasyon sa pagprotekta ng rule of law at pagtatanggol sa demokrasya.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: FERDINAND “BONGBONG” R. MARCOS, JR. VS. MARIA LEONOR “LENI DAANG MATUWID” G. ROBREDO, G.R No. 66708, November 17, 2020