Sa isang desisyon na nagpapatibay sa kapangyarihan ng House of Representatives Electoral Tribunal (HRET), pinagtibay ng Korte Suprema na hindi labag sa Saligang Batas ang mga panuntunan nito na nagtatakda ng mga kinakailangan sa korum at pamamaraan sa pagpapasya sa mga usapin ng halalan. Sa madaling salita, sinabi ng Korte Suprema na may karapatan ang HRET na gumawa ng sarili nitong mga panuntunan upang matiyak na patas at walang kinikilingan ang paglutas sa mga kaso ng eleksyon, at hindi nito nilalabag ang anumang karapatan ng mga indibidwal.

Pinagtitimbang ang Impluwensya: Pagtiyak sa Pagiging Impartial ng HRET

Ang kaso ay nagmula sa isang petisyon na inihain ni Regina Ongsiako Reyes, na kumukuwestiyon sa ilang probisyon ng 2015 Revised Rules ng HRET. Kabilang sa mga isyu na itinaas ni Reyes ang konstitusyonalidad ng mga panuntunan na nangangailangan ng presensya ng kahit isang Justice ng Korte Suprema para magkaroon ng korum, ang mismong konstitusyon ng korum, at ang mga rekisito upang ituring na isang miyembro ng House of Representatives. Iginiit niya na ang mga panuntunang ito ay nagbibigay ng hindi nararapat na kapangyarihan sa mga mahistrado at nilalabag ang kanyang mga karapatan.

Binibigyang-diin ng Korte Suprema na ang HRET, bilang isang collegial body na binubuo ng mga miyembro mula sa sangay ng Hudikatura at Lehislatura, ay idinisenyo upang maging isang malaya at walang kinikilingang tribunal. Ayon sa Korte, ang layunin ng Saligang Batas ay tiyakin na ang paglutas sa mga usapin ng halalan ay hindi naiimpluwensyahan ng pulitika. Ito ay ginagawa sa pamamagitan ng pagkakaroon ng balanse sa pagitan ng mga Justices ng Korte Suprema at mga miyembro ng Kamara de Representantes sa loob ng HRET. Ito rin ang dahilan kung bakit kailangan ang presensya ng kahit isang Justice upang magkaroon ng quorum. Hindi nito binabago ang balanse ng kapangyarihan, sa halip pinapanatili nito ang orihinal na layunin ng mga nagbalangkas ng Saligang Batas.

Sa pagsusuri sa kinakailangan ng korum, ipinaliwanag ng Korte na ang panuntunan na nangangailangan ng presensya ng hindi bababa sa isang Justice at apat na miyembro ng Tribunal ay hindi nagbibigay ng karagdagang kapangyarihan sa mga Justice. Bagkus, tinitiyak nito na ang parehong sangay ng Hudikatura at Lehislatura ay may representasyon kapag nagpupulong ang HRET. Itinuro pa ng Korte na ang pag-aalala ng petisyuner na maaaring gamitin ng mga Justice ang kanilang presensya upang pigilan ang paglilitis ay haka-haka lamang at walang batayan.

Hinggil naman sa hurisdiksyon ng HRET sa mga miyembro ng Kamara, pinaninindigan ng Korte na may kapangyarihan ang HRET na magtakda ng mga rekisito upang ituring na isang miyembro ng Kamara. Para ituring na miyembro ng Kamara de Representantes, kailangan munang magkaroon ng: (1) isang validong proklamasyon; (2) isang tamang panunumpa sa tungkulin; at (3) pag-ako ng posisyon. Mahalagang tandaan na kahit may kapangyarihan ang HRET na magtakda ng mga panuntunan, hindi nito maaaring palawigin ang sakop ng hurisdiksyon ng Commission on Elections (COMELEC).

Ang orihinal na probisyon ng Rule 15 ng 2015 HRET Rules, na nagtatakda ng pagbilang ng araw ng paghahain ng protesta sa halalan batay sa panunumpa at pag-ako sa tungkulin, ay naging sanhi ng pagkabahala dahil sa kawalan ng katiyakan nito. Gayunpaman, binigyang-diin ng Korte Suprema na sa Resolusyon Blg. 16, Series of 2018, inamyenda ng HRET ang Rules 17 at 18 ng 2015 HRET Rules. Ang mga pagbabagong ito ay naglilinaw na ang pagbibilang ng 15 araw para sa paghahain ng protesta sa halalan o petisyon para sa quo warranto ay magsisimula sa Hunyo 30 ng taon ng halalan, maliban kung ang proklamasyon ay ginawa pagkatapos ng petsang iyon, kung saan ang pagbibilang ay magsisimula sa araw ng proklamasyon.

Sa madaling salita, pinagtibay ng Korte Suprema ang karapatan ng HRET na magtakda ng sarili nitong mga panuntunan sa pagpapatakbo, na napapailalim lamang sa mga limitasyon ng Konstitusyon. Bukod pa rito, nilinaw ng mga amyenda sa mga panuntunan ng HRET ang tiyak na araw ng pagbibilang para sa paghahain ng mga protesta sa halalan at petisyon, na nagbibigay ng mas malinaw na proseso.

Ang desisyong ito ay nagbibigay linaw sa kapangyarihan ng HRET na magpatupad ng sarili nitong mga panuntunan, na napapailalim lamang sa mga probisyon ng Konstitusyon. Higit pa rito, itinatama nito ang mga iregularidad na maaaring makapagpahina sa layunin na magkaroon ng balanseng tribunal.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung ang ilang probisyon ng 2015 Revised Rules ng HRET ay labag sa Saligang Batas, partikular ang mga panuntunan sa korum at ang mga rekisito upang ituring na miyembro ng Kamara de Representantes.
Bakit kailangan ng kahit isang Justice ng Korte Suprema para magkaroon ng korum sa HRET?	Upang mapanatili ang balanse sa pagitan ng mga miyembro mula sa sangay ng Hudikatura at Lehislatura, at upang matiyak na hindi naiimpluwensyahan ng pulitika ang paglutas sa mga usapin ng halalan.
Ano ang mga rekisito upang ituring na miyembro ng Kamara de Representantes ayon sa HRET?	Kailangang mayroong (1) isang validong proklamasyon; (2) isang tamang panunumpa sa tungkulin; at (3) pag-ako ng posisyon.
Anong mga pagbabago ang ginawa sa mga panuntunan ng HRET tungkol sa paghahain ng protesta sa halalan?	Inamyenda ang Rules 17 at 18 ng 2015 HRET Rules upang linawin na ang pagbibilang ng 15 araw para sa paghahain ng protesta sa halalan o petisyon para sa quo warranto ay magsisimula sa Hunyo 30 ng taon ng halalan, o sa araw ng proklamasyon kung ito ay ginawa pagkatapos ng petsang iyon.
May kapangyarihan ba ang COMELEC sa mga usapin ng halalan na nasa hurisdiksyon ng HRET?	Wala. Ayon sa Konstitusyon, ang HRET ang may tanging kapangyarihan na magpasya sa lahat ng mga kontes na may kaugnayan sa halalan, mga resulta, at mga kwalipikasyon ng mga Miyembro ng Kamara de Representantes.
Ano ang epekto ng desisyong ito sa mga usapin ng halalan?	Nilinaw nito ang kapangyarihan ng HRET na magpatupad ng sarili nitong mga panuntunan, na napapailalim lamang sa mga probisyon ng Konstitusyon, at nagbibigay linaw sa proseso ng paghahain ng mga protesta sa halalan at petisyon para sa quo warranto.
Ano ang Executive Committee ng HRET?	Ito ay isang komite na binubuo ng hindi bababa sa tatlong miyembro, na isa sa kanila ay dapat na Justice, na maaaring kumilos sa ilang mga bagay na nangangailangan ng agarang aksyon sa pagitan ng mga regular na pagpupulong ng Tribunal. Ang anumang aksyon ng Executive Committee ay dapat kumpirmahin ng Tribunal sa susunod na pagpupulong.
Ano ang mangyayari kung ang isang miyembro ng HRET ay mag-inhibit sa isang kaso?	Kung ang isang miyembro ay mag-inhibit o hindi kwalipikadong lumahok sa deliberasyon, hindi siya maituturing na naroroon para sa layunin ng pagkakaroon ng korum. Ang Korte Suprema o ang Kamara de Representantes ay may awtoridad na magtalaga ng isang Espesyal na Miyembro bilang pansamantalang kapalit upang mapanatili ang korum.

Para sa mga katanungan tungkol sa aplikasyon ng desisyong ito sa mga partikular na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: Ang pagsusuring ito ay ibinibigay para sa mga layuning pang-impormasyon lamang at hindi bumubuo ng legal na payo. Para sa tiyak na legal na gabay na iniakma sa iyong sitwasyon, mangyaring kumonsulta sa isang kwalipikadong abogado.
Source: REGINA ONGSIAKO REYES v. HOUSE OF REPRESENTATIVES ELECTORAL TRIBUNAL, G.R. No. 221103, October 16, 2018