Sa kasong ito, pinagtibay ng Korte Suprema na hindi nagmalabis sa kanyang kapangyarihan ang Ombudsman nang magpasya itong may sapat na dahilan (probable cause) para kasuhan si Mario L. Relampagos kaugnay ng maling paggamit ng Malampaya Fund. Ayon sa desisyon, ang paglagda ni Relampagos sa Notice of Cash Allocation (NCA), sa kabila ng mga kakulangan sa dokumento, ay nagpapakita ng kanyang posibleng pagkakasala sa mga krimen ng Malversation of Public Funds at paglabag sa Anti-Graft and Corrupt Practices Act. Mahalaga itong malaman upang matiyak na ang mga opisyal ng gobyerno ay nananagot sa kanilang mga aksyon at desisyon, lalo na pagdating sa paggamit ng pondo ng bayan.

Paglabas ng Pondo: Kailan Nagiging Krimen ang Pagpirma?

Ang kaso ay nag-ugat sa mga reklamong kriminal tungkol sa umano’y anomalya sa paggamit ng P900 milyong mula sa Malampaya Fund, na dapat sana’y nakatulong sa mga magsasaka na naapektuhan ng mga bagyo. Ayon sa mga reklamo, ang pondo ay napunta sa mga non-governmental organizations (NGOs) na kontrolado ni Janet Lim Napoles at ginamit sa mga proyekto na hindi naman natupad. Si Mario L. Relampagos, na noon ay Undersecretary ng Department of Budget and Management (DBM), ay kinasuhan dahil sa kanyang paglagda sa NCA na nagpapahintulot sa paglabas ng pondo.

Sinabi ng Ombudsman na si Relampagos, kasama ang iba pang opisyal, ay nagpakita ng probable cause para sa Malversation of Public Funds at paglabag sa Section 3(e) ng Republic Act No. 3019 (Anti-Graft and Corrupt Practices Act). Iginiit naman ni Relampagos na wala siyang ginawang iligal at nagpirma lamang siya ng NCA dahil wala noon ang kalihim ng DBM at naniniwala siyang naaprubahan na ang request para sa pondo. Ang sentrong tanong sa kaso ay kung nagmalabis ba sa kanyang kapangyarihan ang Ombudsman nang magdesisyon itong may probable cause para kasuhan si Relampagos.

Ang Korte Suprema ay nagbigay-diin na hindi ito makikialam sa paghahanap ng Ombudsman ng probable cause. Ayon sa Korte, ang pagtukoy ng probable cause ay tungkulin ng Ombudsman at may malawak itong kalayaan na magdesisyon sa mga reklamong kriminal laban sa mga opisyal ng gobyerno. Sa madaling salita, ang korte ay nirerespeto ang awtoridad at eksperto ng Ombudsman sa ganitong uri ng usapin. Ito ay base sa kapangyarihang ipinagkaloob ng Konstitusyon at RA 6770.

“An independent constitutional body, the Office of the Ombudsman is “beholden to no one, acts as the champion of the people[,] and [is] the preserver of the integrity of the public service.” Thus, it has the sole power to determine whether there is probable cause to warrant the filing of a criminal case against an accused. This function is executive in nature.”

Gayunpaman, maaaring suriin ng Korte Suprema ang mga natuklasan ng Ombudsman kung may malinaw na pag-abuso sa diskresyon. Kailangang mapatunayan na ang preliminary investigation ng Ombudsman ay halos pagtanggi nang gampanan ang kanyang tungkulin sa ilalim ng batas. Para mas maintindihan, ang hindi pagsang-ayon sa mga natuklasan ng Ombudsman ay hindi sapat na dahilan upang sabihing nagmalabis ito sa kanyang diskresyon.

Ang probable cause ay nangangailangan lamang ng ebidensya na nagpapakitang malamang na nagawa ang krimen at may sapat na dahilan upang maniwala na ginawa ito ng akusado. Hindi kailangang ito’y malinaw at kumbinsido o kaya’y nagpapatunay ng absolutong kasalanan. Sa madaling salita, kailangan lang na mayroong sapat na batayan para dalhin ang akusado sa paglilitis. Hindi nangangahulugan ang probable cause ng “actual and positive cause” o kaya’y absolutong katiyakan. Ito ay batay lamang sa opinyon at makatwirang paniniwala.

Ang pagtukoy ng probable cause ay ginagawa batay sa mga elemento ng krimen na kinakaharap. Bagamat hindi kinakailangang definitively established ang mga elemento sa preliminary investigation, sapat na ito’y reasonably apparent. Sinabi ng Korte na kung naroroon ba ang mga elemento ng krimen ay usapin na ng ebidensya at mas mainam na pagpasyahan sa isang full-blown trial. Sa isang preliminary investigation, walang full at exhaustive display ng mga ebidensya ng prosecution.

Sa kasong ito, natagpuan ng Korte Suprema na walang grave abuse of discretion sa parte ng Ombudsman. Ayon sa korte, ang mga ebidensyang isinumite ng mga imbestigador ay nagbibigay ng makatwirang paniniwala na posibleng nagkasala si Relampagos sa mga krimen na kinakaharap niya.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung nagmalabis ba sa kanyang kapangyarihan ang Ombudsman nang magpasya itong may probable cause para kasuhan si Mario L. Relampagos kaugnay ng maling paggamit ng Malampaya Fund.
Ano ang Malampaya Fund?	Ang Malampaya Fund ay pondo ng gobyerno na nagmumula sa kita ng proyekto ng Malampaya gas field. Ito ay ginagamit para sa mga proyekto ng gobyerno, kabilang ang pagtulong sa mga magsasaka.
Ano ang probable cause?	Ang probable cause ay sapat na dahilan upang maniwala na may krimen na nagawa at posibleng nagawa ito ng akusado. Ito ay kailangan para magsampa ng kaso sa korte.
Ano ang Notice of Cash Allocation (NCA)?	Ang NCA ay dokumento na nagpapahintulot sa isang ahensya ng gobyerno na gumamit ng pondo.
Ano ang Malversation of Public Funds?	Ito ay krimen kung saan kinukuha o ginagamit ng isang opisyal ng gobyerno ang pondo ng bayan para sa kanyang sariling interes.
Ano ang Section 3(e) ng RA 3019?	Ito ay probisyon sa Anti-Graft and Corrupt Practices Act na nagbabawal sa mga opisyal ng gobyerno na gumawa ng aksyon na nagdudulot ng pinsala sa gobyerno o nagbibigay ng hindi nararapat na bentaha sa isang pribadong partido.
Ano ang papel ni Mario L. Relampagos sa kaso?	Si Relampagos, bilang Undersecretary ng DBM, ay naglagda sa NCA na nagpapahintulot sa paglabas ng pondo mula sa Malampaya Fund.
Ano ang naging desisyon ng Korte Suprema?	Pinagtibay ng Korte Suprema na hindi nagmalabis sa kanyang kapangyarihan ang Ombudsman nang magdesisyon itong may probable cause para kasuhan si Relampagos.

Ang desisyong ito ng Korte Suprema ay nagpapakita ng kahalagahan ng pananagutan ng mga opisyal ng gobyerno. Makatutulong ito sa pagpapatibay ng tiwala ng publiko sa mga institusyon ng gobyerno at pagtiyak na ang pondo ng bayan ay ginagamit nang wasto. Para sa mga katanungan ukol sa aplikasyon ng ruling na ito sa mga tiyak na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o via email sa frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: Ang pagsusuring ito ay para sa impormasyon lamang at hindi dapat ituring na legal advice. Para sa tiyak na legal na gabay na akma sa iyong sitwasyon, kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
Pinagmulan: Mario L. Relampagos v. Office of the Ombudsman, G.R. Nos. 234868-69, July 27, 2022