Ipinawalang-bisa ng Korte Suprema ang pagkakakulong kay Bryan Ta-ala dahil sa iligal na pag-aresto at paghahanap sa kanya. Binibigyang-diin ng desisyong ito na ang mga kapulisan ay dapat may sapat na basehan (probable cause) bago umaresto at magsagawa ng paghahanap. Mahalaga ito para maprotektahan ang karapatan ng bawat isa laban sa pang-aabuso ng awtoridad at matiyak na hindi basta-basta makukulong ang isang tao nang walang sapat na ebidensya. Sa madaling salita, hindi maaaring basta na lamang umaresto ang pulis; dapat mayroon silang malinaw na dahilan batay sa personal nilang nakita o nalalaman.

Kahon ng Misteryo, Arestong Kwestyonable: Kailan Nagiging Legal ang Panghuhuli?

Ang kasong ito ay nag-ugat sa pagkakakulong kay Bryan Ta-ala dahil umano sa iligal na pagmamay-ari ng baril at mga aksesorya nito, pati na rin sa pagpupuslit ng mga ito sa bansa. Ayon sa mga pulis, nakita nila ang baril sa kanyang baywang at ang mga aksesorya sa isang kahon na kinuha niya. Dahil dito, inaresto siya nang walang warrant. Ang pangunahing tanong sa kasong ito: Tama ba ang ginawang pag-aresto at paghahanap kay Ta-ala? Ito ba ay naaayon sa ating Konstitusyon na nagpoprotekta sa atin laban sa di-makatuwirang panghuhuli at paghahanap?

Ang Korte Suprema, sa pagbusisi nito sa kaso, ay nagbigay-diin sa kahalagahan ng probable cause. Ayon sa ating Saligang Batas, hindi maaaring basta na lamang mag-isyu ng warrant of arrest o search warrant maliban kung may sapat na probable cause. Ibig sabihin, dapat mayroong makatwirang dahilan para maniwala na may nagawang krimen at ang taong aarestuhin ay may kinalaman dito. Sa kaso ni Ta-ala, kinwestyon ng Korte Suprema ang bersyon ng mga pulis tungkol sa kung paano nila nakita ang baril. Lumabas na magkasalungat ang kanilang mga pahayag: una, nakita raw nila sa baywang ni Ta-ala; pangalawa, nakita raw nila sa loob ng kahon.

AFFIDAVIT OF ARREST
We, SPO4 Liberate S. Yorpo and SPO1 Jerome G[.] Jambaro both [of] legal age, married, bonafide members of Philippine National Police assigned at Criminal Investigation and Detection Group Negros Occidental based at Camp Alfredo M. Montelibano Sr[.], Brgy[.] Estefania, Bacolod City, Negros Occidental having been sworn to in accordance with law, do hereby depose and say;

Dahil sa mga kontradisyong ito, nagduda ang Korte Suprema sa sinseridad ng mga pulis. Hindi sila kumbinsido na mayroong sapat na probable cause para arestuhin si Ta-ala nang walang warrant. Ipinaliwanag ng Korte na sa mga kaso ng in flagrante delicto arrest, kung saan inaaresto ang isang tao habang ginagawa o katatapos lamang gawin ang krimen, dapat na malinaw na nakita ng arresting officer ang mismong krimen na ginagawa. Sa kasong ito, hindi malinaw kung paano nakita ng mga pulis ang baril at kung may sapat ba silang dahilan para paniwalaan na si Ta-ala ay iligal na nagmamay-ari nito.

Binigyang-diin din ng Korte Suprema na ang illegally obtained evidence ay hindi maaaring gamitin laban sa akusado. Kung ang pag-aresto ay iligal, ang anumang ebidensya na nakalap dahil dito ay hindi rin maaaring tanggapin sa korte. Ito ay batay sa prinsipyo ng exclusionary rule, na naglalayong protektahan ang karapatan ng bawat isa laban sa pang-aabuso ng awtoridad. Sa kaso ni Ta-ala, dahil ang pag-aresto sa kanya ay iligal, ang baril at mga aksesorya na nakumpiska sa kanya ay hindi maaaring gamitin bilang ebidensya laban sa kanya.

SEC. 3. x x x

(2) Any evidence obtained in violation of x x x the preceding section shall be inadmissible for any purpose in any proceeding.

Bukod pa rito, kinwestyon din ng Korte Suprema ang naging inquest proceedings sa kaso ni Ta-ala. Ayon sa Korte, dapat sana ay tinigil na ang inquest kapag lumagpas na sa itinakdang oras sa ilalim ng Article 125 ng Revised Penal Code. Kung kailangan pa ng mas mahabang panahon para imbestigahan ang kaso, dapat sana ay ginawa na lamang itong regular preliminary investigation at pinakawalan si Ta-ala matapos niyang magpiyansa.

Art 125 – Delay in the Delivery of Detained Persons to the Proper Judicial Authorities. – The penalties provided in the next preceding article shall be imposed upon the public officer or employee who shall detain any person for some legal ground and shall fail to deliver such person to the proper judicial authorities within the period of: twelve (12) hours, for crimes or offenses punishable by light penalties, or their equivalent; eighteen (18) hours, for crimes or offenses punishable by correctional penalties, or their equivalent; and thirty-six (36) hours, for crimes or offenses punishable by afflictive or capital penalties, or their equivalent.

Sa kabuuan, ipinawalang-bisa ng Korte Suprema ang pagkakakulong kay Bryan Ta-ala dahil sa mga paglabag sa kanyang karapatan. Binigyang-diin ng desisyong ito ang kahalagahan ng probable cause, ang proteksyon laban sa illegally obtained evidence, at ang pagsunod sa tamang proseso sa pag-aresto at pag-iimbestiga ng mga kaso.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung tama ba ang ginawang pag-aresto kay Bryan Ta-ala nang walang warrant, at kung maaaring gamitin ang mga ebidensyang nakalap dahil dito.
Ano ang ibig sabihin ng ‘probable cause’?	Ito ay isang makatwirang dahilan para maniwala na may nagawang krimen at ang taong aarestuhin ay may kinalaman dito. Kailangan ito bago mag-isyu ng warrant of arrest o search warrant.
Ano ang ‘in flagrante delicto arrest’?	Ito ay pag-aresto sa isang tao habang ginagawa o katatapos lamang gawin ang krimen. Dapat na malinaw na nakita ng arresting officer ang mismong krimen na ginagawa.
Ano ang ‘exclusionary rule’?	Ito ay isang prinsipyo na nagsasabing ang illegally obtained evidence ay hindi maaaring gamitin laban sa akusado sa korte.
Ano ang Article 125 ng Revised Penal Code?	Ito ay isang batas na nagtatakda ng oras kung kailan dapat dalhin ang isang taong inaresto sa tamang awtoridad. Layunin nitong protektahan ang karapatan ng taong inaresto laban sa arbitrary detention.
Ano ang epekto ng desisyon sa kasong ito?	Ipinawalang-bisa ang pagkakakulong kay Ta-ala at hindi maaaring gamitin ang mga ebidensyang nakalap laban sa kanya. Ito’y dahil sa illegal na pag-aresto sa kanya.
Ano ang kahalagahan ng desisyong ito para sa mga ordinaryong mamamayan?	Pinoprotektahan nito ang ating karapatan laban sa di-makatuwirang pag-aresto at paghahanap. Tinitiyak nito na hindi basta-basta makukulong ang isang tao nang walang sapat na ebidensya.
Ano ang dapat gawin kung ako ay arestuhin nang walang warrant?	Humingi ng tulong sa isang abogado at ipaglaban ang iyong karapatan. Mahalagang malaman mo ang dahilan ng iyong pagkakakulong at kung may sapat bang probable cause para ikaw ay arestuhin.

Ang kasong ito ay nagpapaalala sa atin na ang karapatan ng bawat isa ay mahalaga at dapat protektahan. Hindi maaaring basta na lamang yurakan ang ating karapatan kahit pa sa ngalan ng pagpapanatili ng kaayusan.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: BRYAN TA-ALA Y CONSTANTINO VS. PEOPLE OF THE PHILIPPINES, G.R. No. 254800, June 20, 2022