Ipinawalang-sala ng Korte Suprema si Dennis Oliver Castronuevo Luna sa kasong paglabag sa Section 11, Article II ng Republic Act No. 9165 (Comprehensive Dangerous Drugs Act of 2002). Ang desisyon ay nakabatay sa pagkabigo ng prosecution na patunayan na si Luna ay may kusang pag-aari ng ilegal na droga at ang kaduda-dudang pangangalaga ng ebidensya. Ipinapakita ng kasong ito na hindi sapat ang basta pagiging nasa poder ng isang bagay upang mapatunayan ang pagkakasala sa pag-aari ng ilegal na droga, lalo na kung may pagdududa sa intensyon at kaalaman ng akusado. Para sa mga ordinaryong mamamayan, ang kasong ito’y nagbibigay diin sa kahalagahan ng due process at tamang paghawak ng ebidensya sa mga kaso ng droga.

Pasahero Lang o Kasabwat? Pagtimbang sa Kaalaman at Intensyon sa Kasong Droga

Nagsimula ang kaso nang mahuli si Dennis Luna sa isang buy-bust operation. Si Luna ay drayber lamang ng isang Toyota Revo na pagmamay-ari ni Susan Lagman. Ayon sa kanya, inutusan siya ng isang babaeng nagpakilalang “Sexy” na ihatid ang sasakyan sa Hap Chan Restaurant at ibigay ang isang bag sa taong nagngangalang “Mike.” Nang dumating si “Mike,” na siyang poseur-buyer, binigay ni Luna ang bag at siya’y inaresto. Ang bag ay naglalaman ng shabu. Iginiit ni Luna na wala siyang alam sa nilalaman ng bag. Ang pangunahing tanong dito ay kung sapat ba ang pagiging nasa poder ni Luna ng bag upang siya’y maparusahan sa pag-aari ng ilegal na droga.

Ang isyu ng animus possidendi, o intensyon na magmay-ari, ay naging sentro ng debate. Ayon sa Korte Suprema, bagama’t ang paglabag sa Comprehensive Dangerous Drugs Act ay isang malum prohibitum (ipinagbabawal ng batas), kailangan pa ring patunayan na ang akusado ay may kaalaman at kusang loob na nagmay-ari ng droga. Kailangang ipakita na hindi lamang pisikal ang pag-aari kundi may intensyon at kamalayan sa ilegal na kalikasan ng bagay na nasa kanyang poder. Sinabi ng Korte na bagama’t mahirap basahin ang isip ng isang akusado, maaaring gamitin ang mga nakapaligid na pangyayari upang tukuyin ang kanyang intensyon.

Sa kasong ito, binigyang diin ng Korte Suprema na si Luna ay isang drayber lamang at hindi nagmamay-ari ng sasakyan. Siya’y inutusan lamang na ihatid ang bag. Bukod pa rito, inamin mismo ng isa sa mga pulis na si SPO3 Ronald Parreño na hindi si Luna ang may-ari ng droga. Sabi niya, binayaran lamang si Luna ng P400 para magmaneho. Iginiit ng korte na walang sapat na ebidensya para ipagpalagay na alam ni Luna ang nilalaman ng bag. Ito ay salungat sa prinsipyong legal na presumption of innocence o pagpapalagay na walang sala ang akusado hanggat hindi napapatunayang nagkasala nang higit pa sa makatuwirang pagdududa.

RULE 131, Section 3(j) ng Rules of Court: “things which a person possesses or exercises acts of ownership over, are owned by him.”

Itinanggi rin ng Korte ang argumento na nagkaroon ng animus possidendi dahil nasa kontrol ni Luna ang sasakyan. Dahil hindi siya ang may-ari ng sasakyan at drayber lamang siya, hindi siya nagkaroon ng ganap na kontrol dito. Ang Korte Suprema ay nagbigay-diin sa mga paglabag sa chain of custody rule, na isang kritikal na aspeto ng mga kaso ng droga. Ang Seksyon 21 ng R.A. No. 9165 ay nagtatakda ng mahigpit na pamamaraan para sa pangangalaga ng mga nakumpiskang droga, kabilang ang agarang inventory at pagkuha ng litrato sa presensya ng akusado, kinatawan ng media, Department of Justice (DOJ), at isang halal na opisyal ng publiko.

Section 21. Custody and Disposition of Confiscated, Seized, and/or Surrendered Dangerous Drugs… —The PDEA shall take charge and have custody of all dangerous drugs… (1) The apprehending team having initial custody and control of the drugs shall, immediately after seizure and confiscation, physically inventory and photograph the same in the presence of the accused…a representative from the media and the Department of Justice (DOJ), and any elected public official who shall be required to sign the copies of the inventory and be given a copy thereof[.]

Sa kasong ito, inamin ng mga pulis na hindi nila sinunod ang mga patakaran. Hindi naganap ang imbentaryo sa lugar ng pag-aresto. Walang kinatawan mula sa media, DOJ, o halal na opisyal na naroroon. Walang makatwirang paliwanag para sa mga paglabag na ito. Ayon sa Korte, ang presensya ng mga kinatawang ito ay kinakailangan upang maiwasan ang pagtatanim, kontaminasyon, o pagkawala ng mga nakumpiskang droga. Dahil sa mga paglabag na ito, nagkaroon ng pagdududa sa integridad at evidentiary value ng mga nakumpiskang droga, na nagresulta sa pagpapawalang-sala kay Luna. Ang kasong ito ay nagpapaalala sa mga awtoridad na sundin ang due process at igalang ang mga karapatan ng mga akusado.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung sapat ba ang pagiging drayber ni Luna at paghawak ng bag upang mapatunayan ang kanyang pagkakasala sa pag-aari ng ilegal na droga. Tinitimbang din kung naging maayos ba ang chain of custody ng droga.
Ano ang ibig sabihin ng animus possidendi?	Ang animus possidendi ay tumutukoy sa intensyon na magmay-ari ng isang bagay. Sa kaso ng droga, kailangan patunayan na alam ng akusado ang kalikasan ng droga at kusang loob niya itong inari.
Bakit mahalaga ang chain of custody?	Mahalaga ang chain of custody upang masiguro na ang drogang iprinisinta sa korte ay siya ring drogang nakuha sa akusado at walang pagbabago. Pinipigilan nito ang pagtatanim o pagpapalit ng ebidensya.
Sino ang dapat naroroon sa imbentaryo ng droga?	Dapat naroroon ang akusado o kanyang kinatawan, isang kinatawan mula sa media, Department of Justice (DOJ), at isang halal na opisyal ng publiko.
Ano ang epekto ng hindi pagsunod sa Seksyon 21 ng R.A. No. 9165?	Ang hindi pagsunod sa Seksyon 21 ay maaaring magresulta sa pagiging inadmissible ng ebidensya at pagpapawalang-sala sa akusado, lalo na kung hindi maipaliwanag ang paglabag.
Ano ang naging papel ng pagiging drayber ni Luna sa kaso?	Ang pagiging drayber ni Luna ay nakatulong sa kanyang depensa dahil hindi siya ang may-ari ng sasakyan at sinusunod lamang ang utos ng kanyang pasahero. Nagduda ang Korte kung may kaalaman si Luna sa nilalaman ng bag.
Ano ang kahalagahan ng presumption of innocence?	Ang presumption of innocence ay isang batayang karapatan ng bawat akusado. Kailangang patunayan ng prosecution na nagkasala ang akusado nang higit pa sa makatuwirang pagdududa bago siya maparusahan.
Bakit hindi sapat ang pag-aari para mapatunayan ang pagkakasala sa kasong droga?	Hindi sapat ang basta pag-aari lamang. Kailangang mayroon ding intensyon na magmay-ari ng droga (animus possidendi) at kaalaman sa ilegal na kalikasan nito.

Ang kasong ito’y nagsisilbing paalala sa lahat na kailangang maging maingat at mahigpit sa pagsunod sa mga legal na pamamaraan, lalo na sa mga kaso ng droga. Ang kawalan ng kasalanan ay hindi lamang nakabatay sa ebidensya, kundi pati na rin sa pagsunod sa tamang proseso ng batas.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Dennis Oliver Castronuevo Luna v. People, G.R No. 231902, June 30, 2021