Sa kasong ito, pinawalang-sala ng Korte Suprema ang mga akusado dahil sa pagkabigong patunayan ng prosekusyon ang chain of custody ng mga hinihinalang droga. Ang kapasyahang ito ay nagpapakita ng kahalagahan ng mahigpit na pagsunod sa mga pamamaraan sa paghawak ng ebidensya sa mga kaso ng droga, at nagbibigay-diin sa karapatan ng akusado na ituring na walang sala hanggang sa mapatunayang nagkasala nang higit sa makatwirang pagdududa. Sa madaling salita, kung hindi napatunayan ang chain of custody, hindi maaaring hatulan ang isang akusado.

Nasaan ang Katiyakan?: Ang Pagkadawit ng Chain of Custody sa Pagpawalang-Sala

Ang kasong ito ay sumasalamin sa mga alegasyon ng pagbebenta ng ilegal na droga at pagmamantina ng drug den laban kina Michael Andanar at Mary Jane Garbo. Inakusahan si Andanar ng pagbebenta ng shabu sa isang buy-bust operation, habang si Garbo naman ay inakusahan ng pagmamantina ng drug den sa kanyang bahay. Ang pangunahing isyu dito ay kung napatunayan ba ng prosekusyon na ang mga droga na isinumite bilang ebidensya sa korte ay walang pagbabago mula nang makumpiska ito.

Ayon sa Republic Act No. 9165 (RA 9165), partikular sa Seksyon 21 nito, mahalaga ang chain of custody upang mapanatili ang integridad ng ebidensya. Ibig sabihin, dapat maitala at masubaybayan ang bawat hakbang mula sa pagkumpiska ng droga hanggang sa presentasyon nito sa korte. Kasama rito ang pagmarka, pag-imbentaryo, at pagkuha ng litrato ng mga droga sa presensya ng akusado, mga kinatawan ng media, Department of Justice (DOJ), at isang halal na opisyal ng publiko.

Seksyon 21. Custody and Disposition of Confiscated, Seized, and/or Surrendered Dangerous Drugs, Plant Sources of Dangerous Drugs, Controlled Precursors and Essential Chemicals, Instruments/Paraphernalia and/or Laboratory Equipment. – The PDEA shall take charge and have custody of all dangerous drugs, plant sources of dangerous drugs, controlled precursors and essential chemicals, as well as instruments/paraphernalia and/or laboratory equipment so confiscated, seized and/or surrendered, for proper disposition in the following manner:

(1) The apprehending team having initial custody and control of the drugs shall, immediately after seizure and confiscation, physically inventory and photograph the same in the presence of the accused or the person/s from whom such items were confiscated and/or seized, or his/her representative or counsel, a representative from the media and the Department of Justice (DOJ), and any elected public official who shall be required to sign the copies of the inventory and be given a copy thereof; x x x

Sa kasong ito, nabigo ang prosekusyon na sundin ang mga kinakailangan na ito. Una, ang pag-imbentaryo at pagkuha ng litrato ay hindi ginawa sa lugar ng pag-aresto, kundi sa istasyon ng pulisya. Pangalawa, walang kinatawan mula sa DOJ, media, o lokal na opisyal na naroroon sa pag-imbentaryo. Pangatlo, hindi malinaw kung ano ang nangyari sa mga droga matapos itong maihatid sa crime laboratory, at walang testimonyo mula sa mga opisyal na humawak sa ebidensya pagkatapos nito.

Dahil sa mga pagkukulang na ito, hindi napatunayan ng prosekusyon na ang mga droga na isinumite sa korte ay walang pagbabago mula sa pagkumpiska. Ang kadenang ito ng kustodiya ay dapat na walang putol, mula sa pagkumpiska, pagmarka, pag-imbentaryo, paghatid sa laboratoryo, hanggang sa presentasyon sa korte. Sa kawalan ng sapat na ebidensya, nagpasya ang Korte Suprema na pawalang-sala si Andanar sa kasong pagbebenta ng ilegal na droga.

Kaugnay naman kay Garbo, nabigo rin ang prosekusyon na patunayan na siya ay nagmamantina ng drug den. Hindi sapat na may natagpuang droga sa kanyang bahay; dapat ding mapatunayan na siya ang nagmamantina o nagpapatakbo ng lugar kung saan ginagamit o ibinebenta ang droga. Sa kasong ito, walang sapat na ebidensya na nagpapakita na ang bahay ni Garbo ay regular na ginagamit bilang drug den, kaya’t pinawalang-sala rin siya ng Korte Suprema.

Sa madaling sabi, ang kasong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagsunod sa mga pamamaraan sa paghawak ng ebidensya at ang pagpapatunay ng chain of custody sa mga kaso ng droga. Ito ay mahalaga upang maprotektahan ang mga karapatan ng akusado at matiyak na walang inosenteng maparusahan.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung napatunayan ba ng prosekusyon ang chain of custody ng mga umano’y ilegal na droga at kung sapat ang ebidensya upang patunayang nagmamantina ng drug den si Garbo.
Ano ang kahalagahan ng chain of custody sa mga kaso ng droga?	Mahalaga ang chain of custody upang matiyak na ang ebidensya (droga) na isinumite sa korte ay walang pagbabago mula sa pagkumpiska. Ito ay nagpapatunay na ang akusado ay may sala.
Bakit pinawalang-sala si Michael Andanar?	Pinawalang-sala si Andanar dahil nabigo ang prosekusyon na patunayan ang chain of custody ng mga droga. Ang pagkukulang sa pag-imbentaryo at ang kawalan ng malinaw na record ng paghawak ng ebidensya ay nagduda sa integridad ng ebidensya.
Bakit pinawalang-sala si Mary Jane Garbo?	Pinawalang-sala si Garbo dahil hindi napatunayan ng prosekusyon na siya ay nagmamantina ng drug den. Walang sapat na ebidensya na nagpapakita na ang kanyang bahay ay regular na ginagamit bilang drug den.
Ano ang mga kinakailangan sa Seksyon 21 ng RA 9165 kaugnay ng paghawak ng droga?	Ayon sa Seksyon 21, dapat imbentaryo at kunan ng litrato ang mga droga sa presensya ng akusado, mga kinatawan ng media, DOJ, at isang halal na opisyal ng publiko. Ang prosesong ito ay dapat gawin kaagad pagkatapos ng pagkumpiska.
Ano ang kahulugan ng drug den?	Ang drug den ay isang lugar kung saan ginagamit, ibinebenta, o iniimbak ang mga ilegal na droga. Ito ay dapat patunayan na regular na nangyayari upang maituring na drug den.
Ano ang papel ng Forensic Chemist sa mga kaso ng droga?	Ang Forensic Chemist ay nag-eeksamin ng mga droga upang patunayan na ito ay ilegal. Mahalaga ang kanilang testimonya para patunayan ang kalidad ng droga.
Paano nakaapekto ang pagkawala ng mga insulating witness sa kaso?	Ang kawalan ng mga insulating witness (media, DOJ, opisyal) ay nagpalala sa pagdududa sa chain of custody. Mahalaga ang presensya nila para tiyakin na walang pagbabago sa ebidensya.

Ang kapasyahang ito ay nagpapaalala sa mga awtoridad na dapat sundin ang tamang proseso sa paghawak ng ebidensya sa mga kaso ng droga upang maprotektahan ang mga karapatan ng akusado. Ang mahigpit na pagsunod sa chain of custody ay nagtitiyak na ang katarungan ay naipapamalas at walang inosenteng napaparusahan.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: People of the Philippines vs. Michael Andanar y Siendo alias “Kokak” and Mary Jane Garbo y Mariposque, G.R. No. 246284, June 16, 2021