Ang desisyon na ito ay nagpapatibay na ang plea bargaining sa mga kaso ng iligal na droga ay nangangailangan ng pagpayag ng taga-usig. Ibinasura ng Korte Suprema ang pagpayag ng isang korte sa plea bargain ng akusado nang walang pahintulot ng taga-usig, na nagpapawalang-bisa sa naging hatol. Nilinaw ng desisyon na ang DOJ Circular No. 27 ay valid, nagbibigay-gabay sa mga taga-usig sa pag-entertain ng plea bargaining. Nangangahulugan ito na ang mga akusado sa mga kaso ng droga ay hindi maaaring basta-basta mag-plead ng guilty sa mas mababang kaso kung hindi ito naaayon sa panuntunan ng DOJ.

Pagtatagpo ng A.M. No. 18-03-16-SC at DOJ Circular No. 27: Ang Kuwento ng Plea Bargaining ni Edwin

Sa kasong ito, si Edwin Reafor y Comprado ay kinasuhan ng pagbebenta ng iligal na droga, partikular ang shabu. Habang isinasagawa ang paglilitis, naghain si Edwin ng Motion to Plea Bargain, na naglalayong mag-plead guilty sa mas mababang kaso batay sa A.M. No. 18-03-16-SC. Tinutulan ito ng taga-usig, binanggit ang DOJ Circular No. 27 na nagtatakda ng iba’t ibang tuntunin para sa plea bargaining sa mga kaso ng droga. Sa kabila ng pagtutol ng taga-usig, pinayagan ng RTC ang plea bargain ni Edwin, na nagpasiyang ang A.M. No. 18-03-16-SC ng Korte Suprema ang dapat manaig.

Ito ang nagtulak sa People of the Philippines, sa pamamagitan ng OSG, na maghain ng petisyon para sa certiorari sa Court of Appeals, na nagtatalo na ang RTC ay nagmalabis sa pagpapahintulot sa plea bargaining nang walang pahintulot ng taga-usig. Gayunpaman, ibinasura ng CA ang petisyon dahil sa mga teknikalidad. Dito nagsimula ang pagdinig ng kaso sa Korte Suprema. Ang pangunahing tanong ay: Tama ba ang CA sa pagbasura sa petisyon para sa certiorari?

Binigyang-diin ng Korte Suprema na bagama’t may mga pagkakataon na binabale-wala ang mga teknikalidad upang maresolba ang kaso batay sa merito, ang mga Order at Judgment ng RTC na pumapayag sa plea bargain ni Edwin ay walang bisa. Ayon sa Korte, ang plea bargaining ay nangangailangan ng pagpayag ng parehong taga-usig at ng korte. Itinakda ng Section 2, Rule 116 ng Revised Rules of Criminal Procedure, na maaaring payagan ng korte ang akusado na mag-plead guilty sa mas mababang kaso, ngunit lamang sa pagpayag ng nasugatang partido at ng taga-usig. Ang pagtanggap sa plea ng guilty ay hindi isang karapatan, kundi nakasalalay sa pagpayag ng taga-usig at ng korte.

Section 2. Plea of guilty to a lesser offense. – The accused, with the consent of the offended party and the fiscal, may be allowed by the trial court to plead guilty to a lesser offense, regardless of whether or not it is necessarily included in the crime charged, or is cognizable by a court of lesser jurisdiction than the trial court. No amendment of the complaint or information is necessary.

Dagdag pa rito, kahit na pinahintulutan ang plea bargaining sa mga kaso ng droga sa pamamagitan ng Estipona, Jr. v. Lobrigo, na nagdeklara na labag sa konstitusyon ang pagbabawal sa plea bargaining sa RA 9165, at kahit na naglabas ang Korte ng A.M. No. 18-03-16-SC para sa plea bargaining framework, ang pagpayag ng taga-usig ay nananatiling mahalaga.

Sa kaso ng Sayre v. Xenos, pinagtibay ng Korte Suprema ang validity ng DOJ Circular No. 27. Ayon sa Korte, ang DOJ Circular No. 27 ay nagsisilbing panloob na gabay para sa mga taga-usig at hindi sumasalungat sa rule-making authority ng Korte Suprema.

DOJ Circular No. 27 merely serves as an internal guideline for prosecutors to observe before they may give their consent to proposed plea bargains.

Sa madaling salita, bagama’t nagbigay ang Korte Suprema ng plea bargaining framework, nananatili pa rin sa taga-usig ang kapangyarihan na tumutol sa plea bargain. Sa kasong ito, nagmalabis ang RTC sa pagpapahintulot sa plea bargain ni Edwin sa kabila ng pagtutol ng taga-usig, na nakabatay sa DOJ Circular No. 27. Dahil dito, ang plea ng guilty ni Edwin at ang kanyang subsequent na pagkakahatol ay walang bisa. Dahil walang bisa ang pagpapahintulot sa plea bargain, ang hatol ng RTC ay walang bisa mula sa simula’t sapul (void ab initio). Kaya naman, ipinag-utos ng Korte Suprema na ipagpatuloy ang paglilitis sa Criminal Case No. 2017-0053.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung tama ba ang pagpayag ng RTC sa plea bargain ng akusado kahit tumutol ang taga-usig, at kung valid ba ang DOJ Circular No. 27.
Ano ang naging desisyon ng Korte Suprema?	Ibinasura ng Korte Suprema ang desisyon ng RTC at CA. Idineklara na ang pagpayag ng RTC sa plea bargain nang walang pahintulot ng taga-usig ay mali, at ang hatol ay walang bisa.
Ano ang kahalagahan ng DOJ Circular No. 27?	Ang DOJ Circular No. 27 ay panloob na gabay para sa mga taga-usig sa pag-entertain ng plea bargaining sa mga kaso ng droga. Pinagtibay ng Korte Suprema ang validity nito.
Maari bang basta-basta mag-plead guilty sa mas mababang kaso ang akusado sa kaso ng droga?	Hindi. Nangangailangan ng pahintulot ng taga-usig ang plea bargaining. Kung walang pagpayag ng taga-usig, hindi valid ang plea bargain.
Ano ang ibig sabihin ng ‘void ab initio’?	Ibig sabihin ay walang bisa mula sa simula’t sapul. Ang isang judgment na ‘void ab initio’ ay walang legal na bisa at hindi maaaring maging final at executory.
Ano ang susunod na mangyayari sa kaso ni Edwin?	Ipinag-utos ng Korte Suprema na ipagpatuloy ang paglilitis sa kaso ni Edwin sa RTC, partikular sa stage ng pagpapakita ng ebidensya ng prosecution.
Ano ang epekto ng desisyon na ito sa ibang kaso ng droga?	Nilinaw ng desisyon na kailangan ang pagpayag ng taga-usig sa plea bargaining, at ang DOJ Circular No. 27 ay dapat sundin ng mga taga-usig. Makakaapekto ito sa kung paano inaayos ang mga kaso ng droga sa pamamagitan ng plea bargaining.
Bakit binigyang diin ang kahalagahan ng pagpayag ng taga-usig sa plea bargaining?	Binibigyang diin nito na ang taga-usig ang may hawak ng pagpapasya kung ano ang nararapat na parusa na dapat ipataw depende sa bigat ng kaso. Layunin nitong mapanatili ang hustisya.

Ang desisyon ng Korte Suprema sa kasong ito ay naglilinaw sa mga panuntunan ng plea bargaining sa mga kaso ng iligal na droga. Binibigyang-diin nito ang kahalagahan ng pagpayag ng taga-usig, at ang pagiging valid ng DOJ Circular No. 27. Ito ay mahalagang gabay para sa mga korte, taga-usig, at mga akusado sa pagharap sa mga kaso ng droga sa Pilipinas.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: People vs Reafor, G.R. No. 247575, November 16, 2020