Nilinaw ng Korte Suprema na ang sinumang opisyal ng gobyerno na may hawak ng pera o ari-arian ng bayan ay may tungkuling pangalagaan ito. Kapag napatunayang nagkulang sa pagtupad ng tungkuling ito, tulad ng hindi pagdeposito ng mga koleksyon o hindi maipaliwanag kung saan napunta ang pera, maaaring managot ang opisyal sa mga kasong administratibo. Ang desisyong ito ay nagpapaalala sa lahat ng empleyado ng gobyerno na ang pagiging tapat at responsable sa pananalapi ay mahalaga sa paglilingkod sa publiko. Ang paglabag dito ay maaaring magresulta sa pagkakatanggal sa serbisyo.

Kung Kailan ang Pagkakamali sa Pera ay Nagbubunga ng Pagkakasala?

Ang kasong ito ay tungkol kay Ma. Luisa R. Loreño, isang guro na nahaharap sa mga kasong administratibo dahil sa umano’y kakulangan sa kanyang account bilang Acting Collecting Officer sa Andres Bonifacio Integrated School (ABIS). Ayon sa Commission on Audit (COA), nagkaroon ng kakulangan sa kanyang account na umabot sa P171,240.01. Ang pangunahing tanong dito ay kung si Loreño ba ay maituturing na isang accountable officer sa ilalim ng batas, at kung napatunayan ba na nagkasala siya ng Serious Dishonesty, Grave Misconduct, at Conduct Prejudicial to the Best Interest of the Service.

Nagsimula ang lahat nang maghain ng reklamo ang Field Investigation Office I (FIO I) ng Ombudsman laban kay Loreño. Ayon sa kanila, lumabag umano si Loreño sa Article 217 ng Revised Penal Code (RPC) at Section 3 (e) ng Republic Act No. (RA) 3019. Sinabi rin sa reklamo na si Loreño, bilang isang guro sa ABIS, ay nakitaan ng kakulangan sa kanyang account matapos magsagawa ng audit ang COA.

Depensa naman ni Loreño, hindi raw siya isang accountable officer at hindi siya itinalaga bilang Acting Collecting Officer ng ABIS. Sinabi niyang tinulungan lamang siya ni Valle, ang dating Principal ng ABIS, sa pagbilang ng pera mula sa mga estudyante para sa kanilang identification cards (IDs).

Gayunpaman, hindi kinatigan ng Ombudsman at ng Court of Appeals (CA) ang kanyang depensa. Natuklasan ng Ombudsman na si Loreño ay isang accountable officer dahil siya ang itinalagang Acting Collecting Officer ng ABIS, na responsable sa pagtanggap ng pera mula sa mga koleksyon ng paaralan. Ayon pa sa COA auditors, hindi umano naideposito ni Loreño ang lahat ng kanyang koleksyon, na paglabag sa Presidential Decree No. (PD) 1445.

Dahil dito, umakyat ang kaso sa Korte Suprema. Sinabi ni Loreño na hindi raw sapat ang ebidensya para patunayan na nagkaroon siya ng kakulangan sa pera. Iginiit din niyang hindi wasto ang paraan ng pag-audit ng COA. Sa kanyang depensa, sinabi ni Loreño na ang mga paratang laban sa kanya ay walang basehan at gawa-gawa lamang.

Ngunit ayon sa Korte Suprema, ang mga isyung binanggit ni Loreño ay mga tanong na nangangailangan ng muling pagsusuri ng mga ebidensya, na hindi saklaw ng kanilang hurisdiksyon sa ilalim ng Rule 45 ng Rules of Court. Ayon sa Korte, limitado lamang ang kanilang kapangyarihan sa pagrerepaso sa mga error ng batas, at hindi sa mga error ng katotohanan.

Matapos suriin ang mga record ng kaso, natuklasan ng Korte na napatunayan ang mga paratang laban kay Loreño. Ayon sa kanila, si Loreño ay isang accountable officer sa ilalim ng Article 217 ng RPC dahil siya ay tumatanggap ng pera ng gobyerno na dapat niyang i-account. Dagdag pa rito, siya ay bonded, na isa ring indikasyon na siya ay isang accountable officer.

Base sa Report of Cash Examination, nagkaroon ng kakulangan si Loreño na umabot sa P171,240.01. Ang kanyang pagkabigo na i-account ang pagkakaiba sa kanyang mga koleksyon at ang kanyang pagkabigo na ibalik ang nasabing halaga ay bumubuo ng prima facie evidence na ginamit niya ang pera para sa kanyang sariling kapakinabangan. Dagdag pa rito, lumabag din si Loreño sa mga patakaran sa pag-iingat ng mga account at pagtatala ng mga transaksyon nang hindi niya naisumite ang mga report na kinakailangan ng batas.

Sinabi pa ng Korte na ang mga seryosong paglabag tulad ng Grave Misconduct at Serious Dishonesty ay hindi dapat pinapayagan sa serbisyo sibil. Ang mga ito ay sumasalamin sa kakayahan ng isang lingkod-bayan na patuloy na manilbihan sa kanyang posisyon. Kung ang isang opisyal o empleyado ay dinidisiplina, ang layunin ay hindi ang pagparusa sa kanya, kundi ang pagpapabuti ng serbisyo publiko at ang pagpapanatili ng tiwala ng publiko sa gobyerno. Ayon sa Korte Suprema, ang tungkulin sa gobyerno ay isang public trust.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung si Ma. Luisa R. Loreño ay maituturing na isang accountable officer at kung siya ay nagkasala ng Serious Dishonesty, Grave Misconduct, at Conduct Prejudicial to the Best Interest of the Service.
Ano ang naging basehan ng COA para sabihing may kakulangan sa account ni Loreño?	Base sa Report of Cash Examination, natuklasan ng COA ang kakulangan na P171,240.01 dahil sa hindi pagkakapareho ng Financial Report at Statement of Accountability ni Loreño.
Ano ang depensa ni Loreño sa mga paratang laban sa kanya?	Depensa ni Loreño na hindi siya isang accountable officer at tinulungan lamang niya ang principal sa pagbilang ng pera. Iginiit din niyang walang sapat na ebidensya para patunayang nagkaroon siya ng kakulangan.
Ano ang naging desisyon ng Korte Suprema?	Ipinagpatibay ng Korte Suprema ang desisyon ng Court of Appeals na nagpapatunay sa desisyon ng Ombudsman na nagpapatanggal kay Loreño sa serbisyo.
Ano ang ibig sabihin ng accountable officer?	Ang accountable officer ay isang opisyal ng gobyerno na tumatanggap ng pera o ari-arian ng gobyerno na dapat niyang i-account.
Bakit mahalaga ang pagiging tapat sa paghawak ng pondo ng gobyerno?	Mahalaga ang pagiging tapat dahil ang tungkulin sa gobyerno ay isang public trust, kung saan dapat pangalagaan ang interes ng publiko.
Ano ang mga posibleng parusa sa isang accountable officer na mapatunayang nagkasala?	Ang mga posibleng parusa ay kinabibilangan ng pagkakatanggal sa serbisyo, pagkansela ng civil service eligibility, pag forfeiture ng retirement benefits, at perpetual disqualification sa paghawak ng public office.
Ano ang prima facie evidence?	Ang prima facie evidence ay sapat na ebidensya para patunayan ang isang katotohanan maliban kung mapasinungalingan ito ng ibang ebidensya.

Ang kasong ito ay nagpapaalala sa lahat ng empleyado ng gobyerno tungkol sa kanilang responsibilidad sa paghawak ng pondo ng bayan. Ang pagiging tapat at responsable sa pananalapi ay mahalaga upang mapanatili ang tiwala ng publiko sa gobyerno.

Para sa mga katanungan tungkol sa pag-apply ng ruling na ito sa mga tiyak na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: Ang pagsusuring ito ay ibinigay para sa mga layuning pang-impormasyon lamang at hindi bumubuo ng legal na payo. Para sa tiyak na legal na patnubay na iniakma sa iyong sitwasyon, mangyaring kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
Source: Loreño v. Office of the Ombudsman, G.R. No. 242901, September 14, 2020