Sa isang desisyon, nilinaw ng Korte Suprema na ang pagkaantala sa paglilitis ng kaso ay nagsisimula lamang sa pormal na paghahain ng reklamo sa Office of the Ombudsman (OMB). Hindi kasama rito ang panahon na ginugol sa fact-finding investigation. Mahalaga ang desisyong ito upang matiyak na ang karapatan ng isang akusado sa mabilis na paglilitis ay hindi malalabag nang hindi makatwiran, habang binibigyan din ng sapat na panahon ang OMB upang magsagawa ng masusing pagsisiyasat.

Kailan Nagsisimula ang Pagkaantala? Ang Kaso ni Quemado

Ang kasong ito ay tungkol sa petisyon ni Melchor M. Quemado, Sr. laban sa Sandiganbayan (SB) at sa People of the Philippines, kaugnay ng kasong paglabag sa Section 3(e) ng Republic Act No. 3019 (Anti-Graft and Corrupt Practices Act). Iginiit ni Quemado na nagkaroon ng inordinate delay o hindi makatwirang pagkaantala sa pagdinig ng kanyang kaso, kaya dapat itong ibasura. Ang isyu ay kung mayroon ngang inordinate delay na lumabag sa kanyang karapatan sa mabilis na paglilitis. Mula sa liham na ipinadala ng mga miyembro ng Sangguniang Bayan hanggang sa paghahain ng impormasyon sa SB, halos 10 taon ang lumipas, ayon kay Quemado.

Ngunit, pinanindigan ng Korte Suprema na walang inordinate delay sa kasong ito. Binigyang-diin na ang pagkaantala ay binibilang lamang mula nang isampa ang pormal na reklamo sa OMB, at hindi kasama ang panahon ng fact-finding investigation. Base sa ruling sa Magante v. Sandiganbayan at Cagang v. Sandiganbayan, ang pagdinig sa fact-finding stage ay hindi pa adversarial. Hindi ito binibilang kahit pa inimbitahan ang akusado dahil ito ay paghahanda lamang sa pormal na reklamo. Sa yugtong ito, hindi pa tinutukoy ng OMB kung may probable cause para kasuhan ang akusado.

Ayon sa Korte sa Cagang v. Sandiganbayan:

Ang panahon para sa pagtukoy kung may naganap na inordinate delay ay magsisimula mula sa paghahain ng isang pormal na reklamo at ang pagsasagawa ng preliminary investigation. Ang mga panahon para sa paglutas ng preliminary investigation ay dapat na yaong ibinigay sa Rules of Court, Supreme Court Circulars, at ang mga panahon na itatatag ng Office of the Ombudsman. Ang pagkabigo ng nasasakdal na magsampa ng nararapat na mosyon pagkatapos lumipas ang mga statutory o procedural na panahon ay ituturing na pagtalikod sa kanyang karapatan sa mabilis na paglutas ng mga kaso.

Sa kasong ito, sinabi ng SB na ang reklamo-affidavit ng Public Assistance and Corruption Prevention Office (PACPO) ay naisampa sa OMB noong Marso 11, 2013, at ang impormasyon ay naisampa sa korte noong Pebrero 2, 2016. Kung kaya, kulang sa tatlong taon ang ginugol ng OMB sa paglutas ng kaso. Hindi ito maituturing na inordinate delay na lalabag sa karapatan ng akusado sa mabilis na paglilitis. Hindi dapat isama ang liham-reklamo ng mga miyembro ng Sangguniang Bayan dahil ito ay fact-finding pa lamang. Ang preliminary investigation ay nagsimula lamang noong Marso 11, 2013, matapos ang fact-finding examination ng PACPO.

Binigyang-diin ng Korte na ang Section 16, Article III ng Konstitusyon ay nagagarantiya ng karapatan sa mabilis na paglilitis. Ito ay available sa lahat ng partido sa lahat ng kaso, maging sibil o administratibo. Sa ilalim ng Section 12, Article XI ng Konstitusyon, mandato ng OMB na agad kumilos sa mga reklamo. Ayon pa sa Section 13 ng RA 6770, ang OMB ay dapat agad kumilos sa mga reklamo laban sa mga opisyal ng gobyerno.

Ngunit, hindi dapat ipagkamali ang tungkuling ito sa madaliang paglutas ng mga kaso na maaaring maging dahilan ng hindi masusing pagsisiyasat. Ang inordinate delay ay hindi lamang basta bilang ng panahon, kundi sinusuri ang mga pangyayari sa kaso. Tungkulin ng mga korte na suriin kung gaano katagal ang kailangan ng isang competent at independent na opisyal para sa isang kaso. Kung may pagkaantala, dapat ipaliwanag ng prosekusyon ang dahilan at kung hindi nagdusa ang akusado dahil dito.

May mga factors na dapat isaalang-alang sa pagtukoy ng inordinate delay: haba ng pagkaantala, dahilan ng pagkaantala, paggiit ng karapatan ng akusado, at prejudice sa respondent. Sa kasong ito, nabigong maghain ng counter-affidavit si Quemado. Bukod pa rito, hindi rin siya humiling ng reconsideration o reinvestigation sa resolusyon ng Ombudsman. Naghintay lamang siya na maisampa ang impormasyon sa SB. Ang karapatan sa mabilis na paglilitis ay nalalabag lamang kung may vexatious, capricious, at oppressive delays. Hindi ito nangyari sa kasong ito. Ipinaliwanag ng prosekusyon na ang mga antas ng pagrerepaso ay kinailangan upang matiyak ang probable cause. Bukod pa rito, hindi nakapagsumite ng audit report ang COA kaugnay ng alegasyon ng conflict of interest.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung mayroong inordinate delay sa paglutas ng kaso ni Melchor Quemado na lumabag sa kanyang karapatan sa mabilis na paglilitis. Iginiit ni Quemado na dapat ibasura ang kaso dahil sa halos 10 taong pagkaantala.
Ano ang naging desisyon ng Korte Suprema?	Ibinasura ng Korte Suprema ang petisyon ni Quemado. Pinanindigan ng Korte na walang inordinate delay na naganap dahil ang pagbibilang ng panahon ay nagsisimula lamang sa pormal na paghahain ng reklamo sa OMB.
Ano ang kahalagahan ng kasong ito sa karapatan sa mabilis na paglilitis?	Nililinaw nito ang kung kailan nagsisimula ang pagbibilang ng panahon para sa pagtukoy ng inordinate delay. Tinitiyak na hindi basta-basta malalabag ang karapatan ng akusado habang binibigyan din ng sapat na panahon ang OMB para sa pagsisiyasat.
Kailan nagsisimula ang pagbibilang ng inordinate delay?	Nagsisimula ang pagbibilang mula sa paghahain ng pormal na reklamo sa OMB. Hindi kasama rito ang panahon ng fact-finding investigation.
Ano ang papel ng fact-finding investigation sa pagtukoy ng inordinate delay?	Hindi kasama ang fact-finding investigation sa pagbibilang ng panahon para sa pagtukoy ng inordinate delay. Ito ay dahil ang fact-finding ay hindi pa adversarial at paghahanda lamang sa pormal na reklamo.
Anong mga factors ang isinasaalang-alang sa pagtukoy ng inordinate delay?	Isinasaalang-alang ang haba ng pagkaantala, dahilan ng pagkaantala, paggiit ng karapatan ng akusado, at prejudice sa respondent.
Ano ang responsibilidad ng Office of the Ombudsman sa paglutas ng mga kaso?	Ayon sa Konstitusyon at RA 6770, mandato ng OMB na agad kumilos sa mga reklamo. Dapat lutasin ang mga kaso nang mabilis ngunit may masusing pagsisiyasat.
Ano ang kahalagahan ng mabilis na paglilitis sa isang akusado?	Ang mabilis na paglilitis ay isang constitutional right. Tinitiyak nito na hindi magdurusa ang isang akusado dahil sa matagal na pagdinig ng kanyang kaso.

Sa pagpapatibay ng Korte Suprema sa desisyon ng Sandiganbayan, mas naging malinaw ang proseso sa pagtukoy ng inordinate delay. Mahalaga ang desisyong ito upang protektahan ang karapatan ng bawat indibidwal sa mabilis at maayos na paglilitis.

Para sa mga katanungan ukol sa pag-aaplay ng ruling na ito sa inyong sitwasyon, maari pong makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o kaya sa email sa frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: Ang pagsusuring ito ay para sa impormasyon lamang at hindi legal na payo. Para sa tiyak na legal na gabay na naaangkop sa iyong sitwasyon, mangyaring kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
Source: Quemado v. Sandiganbayan, G.R. No. 225404, September 14, 2020