Sa kasong ito, pinawalang-sala ng Korte Suprema si Michael Roxas dahil sa paglabag sa chain of custody rule sa RA 9165. Ipinunto ng Korte na hindi napatunayan ng prosekusyon na naingatan ang integridad at evidentiary value ng umano’y shabu dahil walang representative mula sa Department of Justice (DOJ) nang isagawa ang inventory. Mahalaga ang desisyong ito dahil pinapaalalahanan nito ang mga awtoridad na sundin ang tamang proseso sa drug cases upang matiyak na hindi maaapi ang mga akusado.

Pag-aresto sa Basketball Game: Naingatan Ba ang Ebidensya?

Ang kasong ito ay nag-ugat sa isang buy-bust operation kung saan nahuli umano si Michael Roxas na nagbebenta ng shabu. Iginiit ng mga pulis na matagumpay nilang naisagawa ang operasyon laban kay Roxas, na nakilala rin bilang “Sunog.” Ayon sa kanila, nakuha kay Roxas ang isang plastic sachet na naglalaman ng hinihinalang shabu. Matapos markahan ang sachet sa lugar ng pag-aresto, dinala ito sa barangay hall kung saan ginawa ang inventory sa presensya ng barangay captain at isang media representative. Sinundan ito ng pagkuha ng litrato ni Roxas, ng pera, at ng shabu sa Camp Karingal. Nang suriin sa crime laboratory, positibo umano sa methamphetamine hydrochloride ang sachet.

Depensa naman ni Roxas, nanonood siya ng basketball kasama ang kanyang anak nang bigla siyang arestuhin ng mga pulis. Wala raw siyang ginawang masama at walang dahilan para siya ay hulihin. Hindi rin daw siya binigyan ng pagkakataon na magpaliwanag sa barangay captain at natakot siyang magsampa ng reklamo laban sa mga pulis. Ang pangunahing isyu sa kasong ito ay kung napatunayan ba ng prosekusyon na naingatan ang integridad ng ebidensya, lalo na’t may mga paglabag sa chain of custody rule.

Ang chain of custody ay tumutukoy sa proseso kung paano pinangangalagaan ang ebidensya mula sa oras na ito ay makuha hanggang sa ito ay ipakita sa korte. Layunin nito na maiwasan ang anumang pagpalit, pagtanim, o kontaminasyon ng ebidensya. Sa drug cases, napakahalaga nito dahil ang mismong droga ang corpus delicti o ang katawan ng krimen. Kung hindi mapatunayan na walang nangyaring paglabag sa chain of custody, maaaring mapawalang-sala ang akusado.

Ayon sa Section 21 ng Republic Act No. 9165 (Comprehensive Dangerous Drugs Act of 2002), kailangan ang presensya ng ilang testigo sa pag-iimbentaryo at pagkuha ng litrato ng mga nakumpiskang droga. Bago ang amendment ng RA 9165 sa pamamagitan ng RA 10640, kailangan ang representante mula sa media at DOJ, pati na rin ang isang elected public official. Pagkatapos naman ng amendment, kailangan ang isang elected public official at isang representante ng National Prosecution Service (NPS) o media.

Sa kaso ni Roxas, ang inventory ay ginawa sa presensya lamang ng barangay captain at media representative. Hindi napatunayan ng prosekusyon kung bakit walang representative mula sa DOJ. Ang simpleng pagpapahayag ng mga pulis na “walang available” ay hindi sapat para ipaliwanag ang pagliban ng DOJ representative. Kailangan patunayan na nagsikap ang mga pulis na hanapin at kumbinsihin ang kinatawan ng DOJ na dumalo, ngunit nabigo pa rin.

Dapat tandaan ng mga prosecutor na tungkulin ng estado na ipaliwanag ang anumang pagkukulang sa chain of custody, kahit hindi ito ituro ng depensa. Kung hindi maipaliwanag, maaaring mapawalang-sala ang akusado kahit sa unang pagkakataon lang ito itinaas sa apela.

Dahil dito, hindi nakumbinsi ang Korte Suprema na napanatili ang integridad at evidentiary value ng shabu na nakuha umano kay Roxas. Ang hindi makatwirang paglihis sa chain of custody rule ay nagdududa sa kung ang ebidensyang ipinakita sa korte ay siya ring ebidensyang nakuha kay Roxas. Sa madaling salita, hindi napatunayan nang may sapat na katiyakan na si Roxas nga ang nagbenta ng shabu.

Ang prinsipyo ng presumption of innocence ay isa sa mga pundasyon ng ating sistema ng hustisya. Ibig sabihin, dapat ituring na walang sala ang isang akusado hangga’t hindi napapatunayan ang kanyang kasalanan nang higit pa sa makatuwirang pagdududa. Sa kaso ni Roxas, hindi ito nangyari dahil nagkaroon ng pagdududa sa integridad ng ebidensya.

Ang desisyon sa kasong ito ay nagpapakita ng kahalagahan ng mahigpit na pagsunod sa chain of custody rule sa mga drug cases. Hindi sapat na basta mahuli ang isang tao na may droga; kailangan din na sundin ang tamang proseso upang maprotektahan ang karapatan ng akusado at matiyak na walang inosenteng maparusahan. Mahalaga ang papel ng DOJ representative bilang independent na tagamasid sa proseso ng inventory. Kung wala siya, maaaring magkaroon ng pagdududa sa kung ano talaga ang nangyari.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung napatunayan ba ng prosekusyon na naingatan ang integridad at evidentiary value ng shabu na nakuha umano kay Roxas, lalo na’t walang representative mula sa DOJ nang isagawa ang inventory.
Ano ang chain of custody?	Ang chain of custody ay ang proseso kung paano pinangangalagaan ang ebidensya mula sa oras na ito ay makuha hanggang sa ito ay ipakita sa korte. Layunin nito na maiwasan ang anumang pagpalit, pagtanim, o kontaminasyon ng ebidensya.
Bakit mahalaga ang chain of custody sa drug cases?	Mahalaga ito dahil ang mismong droga ang corpus delicti o ang katawan ng krimen. Kung hindi mapatunayan na walang nangyaring paglabag sa chain of custody, maaaring mapawalang-sala ang akusado.
Sino ang dapat naroroon sa pag-iimbentaryo ng nakumpiskang droga?	Ayon sa RA 9165, kailangan ang representante mula sa media at DOJ, pati na rin ang isang elected public official. Sa ilalim ng RA 10640, kailangan ang isang elected public official at isang representante ng NPS o media.
Ano ang ibig sabihin ng presumption of innocence?	Ibig sabihin, dapat ituring na walang sala ang isang akusado hangga’t hindi napapatunayan ang kanyang kasalanan nang higit pa sa makatuwirang pagdududa.
Ano ang naging basehan ng Korte Suprema sa pagpapawalang-sala kay Roxas?	Ang basehan ay ang hindi makatwirang paglihis sa chain of custody rule, partikular na ang kawalan ng representative mula sa DOJ sa pag-iimbentaryo ng ebidensya.
Ano ang implikasyon ng desisyong ito sa mga drug cases?	Pinapaalalahanan nito ang mga awtoridad na sundin ang tamang proseso sa drug cases upang matiyak na hindi maaapi ang mga akusado.
Ano ang papel ng DOJ representative sa proseso ng inventory?	Mahalaga ang papel niya bilang independent na tagamasid sa proseso ng inventory. Kung wala siya, maaaring magkaroon ng pagdududa sa kung ano talaga ang nangyari.

Ang desisyon na ito ay nagpapakita ng pagiging maingat ng Korte Suprema sa pagprotekta sa karapatan ng mga akusado. Mahalaga na sundin ang lahat ng requirements ng batas upang matiyak na ang mga napaparusahan ay talagang nagkasala at hindi biktima ng maling proseso.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: People v. Roxas, G.R. No. 242817, September 16, 2019