Hindi maaaring gamitin ang katibayan na nakuha mula sa isang iligal na pag-aresto laban sa akusado. Kahit na makatwiran ang pagkakakumpiska, ang hindi makatwirang paglabag ng mga nag-aresto sa mga legal na proteksyon sa ilalim ng Seksyon 21 ng Republic Act No. 9165 ay nakakompromiso sa integridad ng nakumpiskang droga. Ito ay nagdudulot ng pagdududa sa paghatol sa akusado para sa iligal na pag-aari ng mapanganib na droga. Sa kasong ito, pinawalang-sala ng Korte Suprema si Joseph Villasana dahil sa iligal na pag-aresto at kapabayaan ng mga pulis sa paghawak ng ebidensya, na nagpapakita ng kahalagahan ng pagsunod sa mga legal na proseso upang maprotektahan ang karapatan ng mga akusado.

Nakawala sa Tanikala: Paano Bumaligtad ang Iligal na Aresto sa Hatol ng Pagkakasala?

Umiikot ang kaso sa pagkakakulong kay Joseph Villasana dahil sa paglabag sa Article II, Section 11 ng Republic Act No. 9165, kung saan siya ay inakusahan ng iligal na pag-aari ng “one (1) self-sealing transparent plastic bag containing 0.15 gram of white crystalline substance Methamphetamine Hydrochloride (Shabu)[.]” Ayon sa sumbong, naaresto si Villasana habang nagbebenta umano ng droga. Ngunit, ang mga detalye ng pag-aresto at ang mga sumunod na pangyayari ay nagdulot ng seryosong mga pagdududa.

Ayon sa salaysay ng mga pulis, nakatanggap sila ng impormasyon mula sa isang confidential informant tungkol sa iligal na gawain ni Villasana. Dahil dito, nagsagawa sila ng surveillance operation kung saan umano’y nakita si Villasana na may hawak na plastic sachet habang nakikipag-usap sa isang babae. Dinakip siya at kinumpiska ang sachet, na naglalaman umano ng shabu. Ngunit, lumitaw sa paglilitis na may mga iregularidad sa proseso ng pag-aresto at paghawak ng ebidensya. Ang depensa naman ni Villasana ay itinanggi niya ang paratang at sinabing siya ay dinakip lamang habang nakikipag-usap sa loob ng isang jeepney.

Ang pangunahing isyu sa kasong ito ay kung naaayon ba sa batas ang pag-aresto kay Villasana at kung napanatili ba ang integridad ng ebidensya na kinumpiska mula sa kanya. Sa madaling salita, kung ang paraan ba ng pagdakip at paghawak sa ebidensya ay sumusunod sa mga legal na pamantayan. Dahil dito, tinalakay ng Korte Suprema ang mga proteksyon ng Konstitusyon laban sa iligal na pagdakip at kung paano dapat pangalagaan ang integridad ng mga ebidensya sa mga kaso ng droga. Mahalagang tandaan na ang Konstitusyon ay nagbibigay proteksyon laban sa hindi makatwirang paghahanap at pagdakip.

Sa desisyon ng Korte Suprema, sinabi na hindi napatunayan ng prosecution na may sapat na dahilan upang ipawalang-bisa ang kinaugaliang kailangan ng warrant. Ang patakaran na nangangailangan ng warrant bago ang pagdakip at paghahanap ay mayroong mga eksepsyon, gaya na lamang ng in flagrante delicto arrest. Sa kasong ito, tinukoy ng Korte Suprema na walang probable cause para sa in flagrante delicto arrest kay Villasana. Ayon sa Korte, hindi sapat ang testimonya ni PO3 Martinez upang patunayan na nakita niya mismo ang laman ng sachet, lalo na sa layo niyang pwesto at sa gabi nangyari ang insidente. Dahil dito, naging iligal ang pagdakip kay Villasana at hindi maaaring gamitin bilang ebidensya ang kinumpiskang droga laban sa kanya.

Bukod pa rito, binigyang-diin ng Korte Suprema na may mga seryosong iregularidad sa paghawak ng mga pulis sa ebidensya. Ang chain of custody, o ang pagkakasunod-sunod ng paghawak sa ebidensya, ay hindi napanatili ng maayos. Ayon sa Section 21 ng Republic Act No. 9165, kinakailangan na markahan agad ang nakumpiskang droga sa presensya ng akusado o kanyang kinatawan, at kumuha ng inventory at litrato. Sa kaso ni Villasana, hindi agad minarkahan ang sachet, at walang mga kinatawan mula sa media at Department of Justice na naroroon sa pag-iimbentaryo. Ipinunto rin ang mga inkonsistensi sa mga marking sa ebidensya, na nagdudulot ng pagdududa kung iisa lang ba ang specimen na nakuha kay Villasana at ang sinuri sa laboratoryo.

Dahil sa mga paglabag na ito, pinawalang-sala ng Korte Suprema si Villasana. Binigyang-diin ng Korte na mahalaga ang pagsunod sa mga legal na proseso upang maprotektahan ang karapatan ng mga akusado at upang mapanatili ang integridad ng ebidensya. Sa madaling salita, hindi maaaring ikompromiso ang mga karapatan ng akusado sa ngalan ng pagpapanatili ng kaayusan at seguridad. Kung iligal ang pagdakip, hindi maaaring gamitin ang mga ebidensyang nakalap. Sa kontekstong ito, mas mahalaga na protektahan ang mga karapatan kaysa ipilit ang pagkakasala.

Ito ay isang paalala sa mga law enforcement agencies na dapat sundin ang mga legal na pamamaraan sa pag-aresto at paghawak ng ebidensya. Kung hindi, maaaring mapawalang-bisa ang mga kaso at mapalaya ang mga akusado. Mahalaga ring maunawaan ng publiko ang kanilang mga karapatan at kung paano sila protektado ng batas.Sa huli, ang kasong ito ay nagpapakita ng kahalagahan ng due process at ang proteksyon ng mga karapatan ng akusado sa ilalim ng Konstitusyon.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung naaayon ba sa batas ang pag-aresto kay Joseph Villasana at kung napanatili ba ang integridad ng ebidensya na kinumpiska mula sa kanya. Sentral dito kung sinunod ang mga proseso sa pagdakip at paghawak sa ebidensya, alinsunod sa batas.
Ano ang ginawa ng Korte Suprema sa kasong ito?	Pinawalang-sala ng Korte Suprema si Joseph Villasana. Natukoy ng Korte na iligal ang pagdakip kay Villasana at hindi napanatili ang integridad ng ebidensya.
Bakit iligal ang pagdakip kay Villasana?	Ayon sa Korte Suprema, walang probable cause para sa in flagrante delicto arrest. Hindi sapat ang testimonya ng pulis upang patunayan na nakita niya mismo ang laman ng sachet.
Ano ang chain of custody at bakit ito mahalaga?	Ang chain of custody ay ang pagkakasunod-sunod ng paghawak sa ebidensya, mula sa pagkumpiska hanggang sa pagpresenta sa korte. Mahalaga ito upang mapanatili ang integridad at authenticity ng ebidensya.
Ano ang mga iregularidad sa paghawak ng ebidensya sa kasong ito?	Hindi agad minarkahan ang sachet, walang mga kinatawan mula sa media at Department of Justice na naroroon sa pag-iimbentaryo, at may mga inkonsistensi sa mga marking sa ebidensya. Ang mga ito ay direktang paglabag sa Republic Act No. 9165.
Ano ang kahalagahan ng Section 21 ng Republic Act No. 9165?	Sinasaklaw ng Section 21 ng Republic Act No. 9165 ang paraan na dapat sundin ng mga awtoridad sa paghawak at pag-iingat ng nakumpiskang droga. Tinitiyak nitong hindi makokompromiso ang integridad at evidentiary value ng droga.
Ano ang epekto ng desisyon na ito sa mga kaso ng droga?	Ang desisyon na ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagsunod sa mga legal na proseso sa pag-aresto at paghawak ng ebidensya sa mga kaso ng droga. Kung hindi susundin ang mga proseso, maaaring mapawalang-bisa ang mga kaso.
Mayroon bang pagkakaiba ang mga ginawang marking sa request for laboratory examination sa physical science report?	Mayroong malaking pagkakaiba. Sa request for laboratory examination nakasaad na: “One small plastic evidence bag marked as SAID-SOU/VCPS 04-12-05 containing one (1) pc small plastic sachet . . . marked as ‘JCV’” samantalang sa Physical Science Report No. D-006-05 ay may nakasaad na “One (1) self-sealing transparent plastic bag with markings ‘SAID-SOU/VCPS 04-01-05’ containing 0.15 gram of white crystalline substance and marked as A-1”

Ang kasong ito ay isang mahalagang paalala na ang pagpapatupad ng batas ay dapat laging naaayon sa mga prinsipyo ng due process at paggalang sa karapatang pantao. Ang mga awtoridad ay dapat maging maingat sa pagtiyak na ang bawat hakbang sa proseso ng pag-aresto at paghawak ng ebidensya ay naaayon sa batas. At dahil dito:

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Joseph Villasana y Cabahug v. People of the Philippines, G.R. No. 209078, September 04, 2019