Sa desisyong ito, pinawalang-sala ng Korte Suprema si Eutiquio Baer dahil sa paglabag sa chain of custody o tanikala ng kustodiya sa mga ebidensya ng droga. Ito ay nagpapakita na hindi sapat ang pagdakip at pag-akusa; kinakailangan ding sundin ang tamang proseso ng pangangalaga at pagpapanatili ng integridad ng mga ebidensya upang matiyak ang hustisya. Ang desisyon ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagsunod sa Section 21 ng RA 9165 at sa karapatan ng akusado na ituring na walang sala hangga’t hindi napapatunayan ang kanyang kasalanan nang higit pa sa makatwirang pagdududa.

Pagtago sa Likod ng Pader: Nang Maging Biktima ng Droga Kahit Walang Sala?

Ang kasong ito ay nagmula sa pagkakadakip kay Eutiquio Baer sa Bato, Leyte, dahil sa umano’y paglabag sa Section 11, Article II ng RA 9165 (Comprehensive Dangerous Drugs Act of 2002). Ayon sa mga awtoridad, nakumpiska sa kanyang pag-aari ang iba’t ibang uri ng shabu. Bagama’t hinatulang guilty ng Regional Trial Court (RTC) at kinumpirma ng Court of Appeals (CA), umakyat ang kaso sa Korte Suprema.

Ang sentro ng argumento ni Baer ay ang kwestyonableng pangangalaga sa mga ebidensya. Pinunto niya na hindi umano sinunod ng mga awtoridad ang tamang proseso sa paghawak ng mga nakumpiskang droga, kaya’t hindi matiyak kung ang iprinesentang ebidensya sa korte ay siya ring nakumpiska sa kanya. Base sa Section 21 ng RA 9165, kinakailangan na agad-agad na imbentaryuhin at kunan ng litrato ang mga nakumpiskang droga sa presensya ng akusado, o kanyang kinatawan, isang elected public official, representative mula sa media, at representative mula sa Department of Justice (DOJ). Ang mga taong ito ay kinakailangang pumirma sa inventory at bigyan ng kopya.

Ayon sa Korte Suprema, hindi napatunayan ng prosecution na nasunod ang mga mandatoryong proseso na nakasaad sa Section 21. Una, hindi agad-agad na minarkahan ang mga ebidensya matapos itong makumpiska. Ikalawa, hindi rin isinagawa ang imbentaryo sa mismong lugar ng pagdakip. Ikatlo, walang ebidensya na mayroon ngang kinuhang litrato ng mga nakumpiskang droga. Bukod pa rito, walang representative mula sa media o DOJ na naroroon sa operasyon. At panghuli, hindi rin nabigyan ng kopya ng inventory si Baer.

Binigyang-diin ng Korte Suprema na ang mga paglabag na ito ay nagdudulot ng pagdududa sa integridad at evidentiary value ng mga nakumpiskang droga. Dahil dito, hindi napatunayan ng prosecution ang kasalanan ni Baer nang higit pa sa makatwirang pagdududa. Bagama’t kinikilala ng Korte Suprema ang bigat ng problema sa iligal na droga, hindi dapat isakripisyo ang mga batayang karapatan ng mga akusado sa ngalan ng mabilisang paglutas ng mga kaso.

Section 21, Article II of RA 9165, lays down the procedure that police operatives must follow to maintain the integrity of the confiscated drugs used as evidence. The provision requires that: (1) the seized items be inventoried and photographed immediately after seizure or confiscation; (2) that the physical inventory and photographing must be done in the presence of: (a) the accused or his/her representative or counsel, (b) an elected public official, (c) a representative from the media, and (d) a representative from the Department of Justice (DOJ), all of whom shall be required to sign the copies of the inventory and be given a copy thereof.

Iginiit pa ng Korte na ang karapatan sa presumption of innocence ay hindi dapat balewalain. Responsibilidad ng estado na patunayan ang kasalanan ng akusado, at hindi ang akusado ang dapat magpatunay ng kanyang kawalang-sala. Kahit pa mahina ang depensa ng akusado, kung hindi napatunayan ng estado ang kanyang kasalanan, dapat siyang pawalang-sala.

Hindi rin kinatigan ng Korte Suprema ang argumentong constructive possession. Ayon sa kanila, walang kontrol si Baer sa steel box kung saan natagpuan ang mga droga, dahil hindi naman kanya ang kahon at wala siyang kakayahang buksan ito. Samakatuwid, hindi maaaring sabihin na constructively possessed ni Baer ang mga droga.

Sa huli, binigyang-diin ng Korte Suprema ang kahalagahan ng pagiging maingat ng mga korte sa pagdinig ng mga kasong droga, at inatasan ang Philippine National Police (PNP) na imbestigahan ang mga insidente ng paglabag sa Section 21 ng RA 9165. Nanawagan din sila sa mga prosecutors na gampanan ang kanilang tungkulin na patunayan ang pagsunod sa Section 21, na mahalaga sa pagpapanatili ng integridad ng mga ebidensya.

Para sa Korte, hindi dapat maging daan ang laban kontra droga para sa paglabag sa mga karapatang pantao. Ang pagsasantabi sa mga karapatan ng mga mamamayan ay hindi pagtatanggol sa general welfare, kundi pag-atake dito. Ang desisyon na ito ay nagpapakita na ang pagsunod sa batas at paggalang sa karapatang pantao ay kasinghalaga ng paglaban sa krimen.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung napatunayan ba ng prosecution ang kasalanan ni Eutiquio Baer sa paglabag sa Section 11 ng RA 9165 nang higit pa sa makatwirang pagdududa, lalo na sa konteksto ng kwestyonableng pangangalaga sa mga ebidensya.
Ano ang chain of custody?	Ang chain of custody ay ang proseso ng pagpapanatili ng integridad at pagkakakilanlan ng mga ebidensya mula sa pagkumpiska hanggang sa pagpresenta sa korte. Kinakailangan na ang bawat hakbang sa paghawak ng ebidensya ay dokumentado at accountable.
Ano ang Section 21 ng RA 9165?	Ang Section 21 ng RA 9165 ay naglalaman ng mga mandatoryong proseso na dapat sundin ng mga awtoridad sa paghawak ng mga nakumpiskang droga, kabilang na ang pag-iimbentaryo, pagkuha ng litrato, at presensya ng mga testigo.
Bakit mahalaga ang pagsunod sa Section 21?	Ang pagsunod sa Section 21 ay mahalaga upang maiwasan ang pagtatanim ng ebidensya, kontaminasyon, o pagkawala ng mga nakumpiskang droga, at upang matiyak na ang iprinesentang ebidensya sa korte ay siya ring nakumpiska sa akusado.
Ano ang kahulugan ng “presumption of innocence”?	Ang presumption of innocence ay ang karapatan ng bawat akusado na ituring na walang sala hangga’t hindi napapatunayan ang kanyang kasalanan nang higit pa sa makatwirang pagdududa. Responsibilidad ng estado na patunayan ang kasalanan.
Ano ang “constructive possession”?	Ang constructive possession ay tumutukoy sa sitwasyon kung saan hindi man aktuwal na hawak ng isang tao ang isang bagay, mayroon siyang kontrol o dominion dito. Sa kasong ito, pinagdebatehan kung may kontrol ba si Baer sa steel box kung saan natagpuan ang droga.
Ano ang naging batayan ng Korte Suprema sa pagpapawalang-sala kay Baer?	Naging batayan ng Korte Suprema ang pagkabigo ng prosecution na patunayan ang pagsunod sa Section 21 ng RA 9165 at ang kawalan ng constructive possession ni Baer sa mga droga.
Ano ang implikasyon ng desisyon na ito sa mga kasong droga?	Ang desisyon na ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagsunod sa tamang proseso sa paghawak ng mga ebidensya at sa karapatan ng akusado na ituring na walang sala hangga’t hindi napapatunayan ang kanyang kasalanan nang higit pa sa makatwirang pagdududa. Ito ay magsisilbing babala sa mga awtoridad na sundin ang batas sa paglaban sa droga.

Ang kasong ito ay nagsisilbing paalala sa lahat ng sangkot sa sistema ng hustisya kriminal na ang pagsunod sa batas at paggalang sa karapatang pantao ay kasinghalaga ng paglaban sa krimen. Sa pamamagitan ng mahigpit na pagsunod sa mga patakaran at proseso, natitiyak natin na ang hustisya ay naibibigay nang walang kinikilingan at naaayon sa katotohanan.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: People of the Philippines v. Eutiquio Baer, G.R. No. 228958, August 14, 2019