Ang kasong ito ay tungkol sa karapatan ng isang akusado sa mabilis na paglilitis. Ipinasiya ng Korte Suprema na hindi dapat gamitin ang karapatang ito para takasan ang katarungan. Pinawalang-bisa ng Korte Suprema ang desisyon ng Sandiganbayan na ibinasura ang mga kaso laban kay Cesar Alsong Diaz, dating alkalde, dahil sa umano’y paglabag sa kanyang karapatan sa mabilis na paglilitis. Ayon sa Korte Suprema, hindi nagpakita si Diaz ng sapat na ebidensya na naantala ang paglilitis ng kanyang kaso, o na labis siyang naapektuhan ng pagkaantala.
Kailan Nagiging Paglabag sa Karapatan ang Pagkaantala sa Pagdinig ng Kaso?
Nagsimula ang kaso nang maghain ng reklamo si Oscar C. Lerio ng Commission on Audit (COA) laban kay Cesar Alsong Diaz dahil sa umano’y hindi pagliliquidate ng kanyang cash advances na nagkakahalaga ng P5,374,727.24. Ibinasura ng Sandiganbayan ang mga kaso dahil sa di umano’y inordinate delay sa paglilitis ng kaso. Ang pangunahing tanong dito ay kung nilabag nga ba ang karapatan ni Diaz sa mabilis na paglilitis ng kanyang kaso, at kung nagkamali ba ang Sandiganbayan sa pagbasura sa mga kaso laban sa kanya.
Ayon sa Korte Suprema, ang pagkaantala sa paglilitis ay hindi dapat basta-basta sinusukat sa tagal nito. Dapat tingnan ang mga sumusunod na factors: (1) ang haba ng pagkaantala; (2) ang dahilan ng pagkaantala; (3) kung inassert ba ng akusado ang kanyang karapatan; at (4) ang prejudice na idinulot ng pagkaantala. Ang mga factors na ito ay dapat timbangin bago magdesisyon kung nilabag nga ba ang karapatan ng akusado.
“Lahat ng mga taong inaakusahan ng krimen ay may karapatan sa mabilis na paglilitis ng kanilang kaso.” – Artikulo III, Seksyon 16, Konstitusyon ng 1987
Binigyang-diin ng Korte Suprema na hindi sapat na basta na lang bilangin ang tagal ng pagkaantala. Kailangan ding tingnan kung may dahilan ba ang pagkaantala. Sa kasong ito, binigyang-pansin ng Korte Suprema na nagkaroon ng mga pagkaantala sa pagproseso ng kaso sa Office of the Ombudsman (OMB). Gayunpaman, ipinaliwanag ng OMB na ang mga pagkaantalang ito ay dahil sa masusing pag-aaral ng kaso, at hindi dahil sa kapabayaan o恶意. Ayon sa OMB, ang kaso ay kumplikado at nangangailangan ng masusing pagsusuri ng mga dokumento.
Pagdating naman sa prejudice na idinulot ng pagkaantala, sinabi ng Korte Suprema na hindi nagpakita si Diaz ng sapat na ebidensya na naapektuhan siya ng pagkaantala. Ang mga alegasyon ni Diaz na nahirapan siyang maghanap ng mga testigo at dokumento ay hindi sapat para patunayan na nilabag ang kanyang karapatan sa mabilis na paglilitis. Dagdag pa rito, hindi agad inassert ni Diaz ang kanyang karapatan sa mabilis na paglilitis. Naghintay lamang siya hanggang sa naisampa na ang kaso sa Sandiganbayan bago niya kwestyunin ang pagkaantala. Ayon sa Korte Suprema, ang paghintay na ito ni Diaz ay nagpapahiwatig na hindi siya seryoso sa pag-assert ng kanyang karapatan.
Sa pangkalahatan, binigyang-diin ng Korte Suprema na dapat balansehin ang karapatan ng akusado sa mabilis na paglilitis at ang karapatan ng Estado na magprosecute ng mga kriminal. Hindi dapat gamitin ang karapatan sa mabilis na paglilitis para takasan ang katarungan. Dapat tandaan na ang karapatang ito ay para protektahan ang mga akusado mula sa pang-aabuso, at hindi para bigyan sila ng immunity sa mga krimen na kanilang ginawa.
| Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? | Kung nilabag ba ang karapatan ng akusado sa mabilis na paglilitis ng kanyang kaso dahil sa pagkaantala sa preliminary investigation. |
| Ano ang naging desisyon ng Korte Suprema? | Ipinasiya ng Korte Suprema na hindi nilabag ang karapatan ng akusado sa mabilis na paglilitis, at ibinalik ang kaso sa Sandiganbayan para ipagpatuloy ang paglilitis. |
| Ano ang mga factors na dapat tingnan sa pagtukoy kung may inordinate delay? | Ang haba ng pagkaantala, dahilan ng pagkaantala, pag-assert ng akusado ng kanyang karapatan, at prejudice na idinulot ng pagkaantala. |
| Kailangan bang ipakita ng akusado na naapektuhan siya ng pagkaantala? | Oo, kailangan ipakita ng akusado na nagdulot ng prejudice sa kanya ang pagkaantala, tulad ng pagkawala ng mga testigo o ebidensya. |
| Nagpabaya ba si Diaz sa pag-assert ng kanyang karapatan? | Ayon sa Korte Suprema, oo. Naghintay lamang si Diaz hanggang naisampa na ang kaso sa Sandiganbayan bago kwestyunin ang pagkaantala. |
| Ano ang ibig sabihin ng “balancing of interests” sa kasong ito? | Kailangan timbangin ang karapatan ng akusado sa mabilis na paglilitis at ang karapatan ng Estado na magprosecute ng mga kriminal. |
| Maari bang gamitin ang karapatan sa mabilis na paglilitis para takasan ang pananagutan? | Hindi, hindi dapat gamitin ang karapatang ito para takasan ang katarungan. Ito ay para protektahan ang akusado, hindi para maging immunity sa krimen. |
| Ano ang praktikal na implikasyon ng desisyong ito? | Masusing susuriin ng mga korte ang mga alegasyon ng inordinate delay. Kailangan ipakita ng akusado na seryoso siyang nag-assert ng kanyang karapatan at naapektuhan siya ng pagkaantala. |
Ang desisyong ito ay nagpapaalala sa atin na ang karapatan sa mabilis na paglilitis ay hindi absolute. Dapat itong gamitin sa tamang paraan, at hindi para takasan ang katarungan. Ang masusing pagsusuri sa mga kaso ng inordinate delay ay kinakailangan upang matiyak na hindi naaabuso ang sistema ng hustisya. Sa pamamagitan nito, nababalanse ang karapatan ng akusado at ang interes ng publiko na makamit ang katarungan.
For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.
Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: People v. Sandiganbayan, G.R. Nos. 233557-67, June 19, 2019
Mag-iwan ng Tugon