Sa kasong ito, pinawalang-sala ng Korte Suprema si Michael Frias dahil sa paglabag sa Section 5 (benta ng droga) at Section 11 (pag-aari ng droga) ng Republic Act 9165. Ang pangunahing dahilan ay ang hindi pagsunod ng mga ahente ng PDEA sa chain of custody rule, partikular na ang hindi pagpapakita ng kinatawan mula sa Department of Justice (DOJ) sa pag-imbentaryo at pagkuha ng litrato ng mga nasamsam na droga. Ipinapakita ng desisyong ito na ang simpleng paghuli sa akto ay hindi sapat; kailangan ding sundin ang tamang proseso upang matiyak na hindi nababago ang ebidensya at maprotektahan ang karapatan ng akusado.

Bili-Bust Gone Wrong: Nasaan ang Kinatawan ng DOJ?

Nagsimula ang kaso nang makatanggap ang PDEA ng impormasyon na nagbebenta umano si Michael Frias ng shabu sa Bacolod City. Nagkasa sila ng buy-bust operation kung saan bumili ang isang ahente ng droga mula kay Frias. Pagkatapos ng transaksyon, inaresto si Frias at nakuhanan pa ng isa pang sachet ng shabu. Sa lugar ng pag-aresto, ginawa ang imbentaryo at kinuhaan ng litrato ang mga ebidensya sa presensya ng media, mga opisyal ng barangay, at ni Frias mismo. Ngunit dito nagkaroon ng problema: walang kinatawan mula sa DOJ na naroon.

Dahil dito, kinuwestiyon ni Frias ang legalidad ng kanyang pagkaaresto at ang pagkakagamit ng mga ebidensya laban sa kanya. Iginiit niya na hindi sumunod ang PDEA sa Section 21 ng RA 9165, na nagtatakda ng mga hakbang sa paghawak ng mga droga mula sa pagkakasamsam hanggang sa pagpresenta sa korte. Ayon sa batas, dapat na mayroong kinatawan mula sa media at DOJ, at isang elected public official, bukod pa sa akusado o kanyang abogado, sa tuwing gagawin ang imbentaryo at pagkuha ng litrato ng mga nasamsam na droga.

Ang chain of custody rule ay mahalaga dahil ito ang nagtitiyak na ang drogang ipinresenta sa korte ay siya ring drogang nakuha mula sa akusado. Sa madaling salita, pinoprotektahan nito ang integridad at evidentiary value ng corpus delicti. Sa People v. Enad, ipinaliwanag ng Korte Suprema na dahil ang droga mismo ang corpus delicti, kailangang patunayan nang walang duda na ito rin ang bagay na sinuri at nagpositibo sa droga. Kapag hindi napatunayan ang chain of custody, nagkakaroon ng pagdududa kung tunay ngang ang ipinresentang ebidensya ay nakuha mula sa akusado.

Ngunit may saving clause sa Section 21(a) na nagsasabing hindi agad-agad mawawalan ng bisa ang pagkakasamsam kung mayroong justifiable grounds para hindi masunod ang mga requirements, basta’t mapatunayan na napanatili ang integridad at evidentiary value ng mga ebidensya. Ayon sa People v. Jugo, kailangang ipaliwanag ng prosecution ang dahilan kung bakit hindi nasunod ang mga procedural lapses, at kailangan din nilang patunayan na napanatili pa rin ang integridad at value ng ebidensya.

Sa kaso ni Frias, nabigo ang prosecution na magpaliwanag kung bakit walang kinatawan mula sa DOJ noong ginawa ang imbentaryo. Hindi nila ito binigyang-pansin, at hindi rin sila nagpakita ng anumang justifiable reason para sa pagliban na ito. Dahil dito, sinabi ng Korte Suprema na nagkaroon ng pagdududa sa integridad at pagkakakilanlan ng corpus delicti, lalo na’t iginiit ni Frias na siya ay na-frame up.

Ginamit ng Korte ang mga naunang kaso tulad ng People v. Seguiente, People v. Rojas, at People v. Vistro para suportahan ang kanilang desisyon. Sa mga kasong ito, pinawalang-sala rin ang mga akusado dahil sa hindi pagsunod sa three-witness rule at sa pagkabigong magpaliwanag kung bakit walang kinatawan mula sa DOJ at media. Dahil dito, binigyang-diin ng Korte na kahit hindi man ito binanggit sa lower courts, tungkulin pa rin nilang suriin kung sinunod ang chain of custody rule. Kapag nabigo ang prosecution na patunayan ang pagsunod na ito, dapat palayain ang akusado.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung sumunod ba ang mga ahente ng PDEA sa chain of custody rule sa paghawak ng mga nasamsam na droga, lalo na ang presensya ng kinatawan mula sa Department of Justice (DOJ) sa pag-imbentaryo at pagkuha ng litrato.
Ano ang chain of custody rule?	Ito ang proseso ng pagdokumento at pagsubaybay sa lokasyon at paghawak ng mga ebidensya, mula sa pagkakasamsam hanggang sa pagpresenta sa korte, upang matiyak ang integridad nito.
Bakit mahalaga ang kinatawan mula sa DOJ?	Ang presensya ng kinatawan mula sa DOJ ay isa sa mga safeguards na itinatakda ng batas upang masiguro na walang irregularity o tampering na nangyayari sa paghawak ng mga ebidensya.
Ano ang ibig sabihin ng saving clause sa Section 21 ng RA 9165?	Ito ay nagbibigay-daan para sa mga kaso kung saan hindi nasunod ang lahat ng requirements, basta’t may justifiable reason at napanatili pa rin ang integridad ng ebidensya.
Ano ang dapat patunayan ng prosecution para magamit ang saving clause?	Kailangang ipaliwanag nila ang dahilan kung bakit hindi nasunod ang mga requirements, at patunayan na napanatili pa rin ang integridad at evidentiary value ng ebidensya.
Ano ang nangyari sa akusado sa kasong ito?	Si Michael Frias ay pinawalang-sala ng Korte Suprema dahil sa hindi pagsunod ng PDEA sa chain of custody rule, partikular na ang kawalan ng kinatawan mula sa DOJ.
Ano ang naging batayan ng Korte Suprema sa pagpapawalang-sala kay Frias?	Batay sa hindi pagpapakita ng kinatawan ng DOJ at hindi pagpapaliwanag ng prosecution sa pagliban nito, nagkaroon ng pagdududa sa integridad at pagkakakilanlan ng mga ebidensya.
May epekto ba ang desisyong ito sa ibang kaso ng droga?	Oo, binibigyang-diin ng desisyong ito ang kahalagahan ng mahigpit na pagsunod sa chain of custody rule sa lahat ng kaso ng droga. Ang pagkabigo na sumunod ay maaaring magresulta sa pagpapawalang-sala ng akusado.

Ang kasong ito ay nagpapaalala na hindi sapat ang simpleng pag-aresto; kailangang sundin ang tamang proseso upang matiyak na protektado ang karapatan ng akusado at hindi nakokompromiso ang integridad ng ebidensya. Kung hindi, maaaring mapawalang-sala ang akusado kahit pa napatunayang nagkasala siya.

Para sa mga katanungan ukol sa aplikasyon ng ruling na ito sa mga partikular na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: Ang pagsusuring ito ay ibinigay para sa layuning pang-impormasyon lamang at hindi dapat ituring na legal advice. Para sa mga tiyak na legal guidance na akma sa iyong sitwasyon, kumonsulta sa isang kwalipikadong abogado.
Source: People vs Frias, G.R. No. 234686, June 10, 2019