Ang kasong ito ay nagpapakita na ang isang lokal na opisyal, tulad ng isang gobernador, ay dapat mahigpit na sumunod sa mga tuntunin na itinakda ng Sangguniang Panlalawigan. Kung ang isang gobernador ay lumabag sa mga tuntuning ito, lalo na kung ito ay nagdulot ng kapinsalaan sa probinsya, siya ay maaaring managot sa ilalim ng Anti-Graft and Corrupt Practices Act. Sa madaling salita, hindi maaaring basta-basta gumawa ng desisyon ang isang gobernador na salungat sa napagkasunduan ng Sangguniang Panlalawigan.

Kapag ang Awtoridad ay Hindi Sinunod: Ang Pagbili ng Gamit na Hindi Ayon sa Napag-usapan

Ang kaso ay nagsimula nang ireklamo si Gobernador Co dahil sa pagbili ng mga gamit na pang-konstruksyon mula sa Nakajima Trading Co., Ltd. Ipinunto na ang Sangguniang Panlalawigan ay nagbigay ng awtoridad kay Gobernador Co na kumuha ng pautang para bumili ng bagong kagamitan. Subalit, ang binili ni Gobernador Co ay gamit na, hindi bago. Bukod pa rito, nagbayad siya ng 40% ng kabuuang presyo bago pa man maihatid ang mga gamit, na labag sa Local Government Code of 1991.

Ang Sandiganbayan ay nagdesisyon na nagkasala si Gobernador Co sa paglabag sa Section 3(g) ng R.A. No. 3019. Ito ay dahil pumasok siya sa isang transaksyon na nakakasama sa gobyerno. Ayon sa korte, nilabag ni Gobernador Co ang awtoridad na ibinigay sa kanya ng Sangguniang Panlalawigan. Hindi rin siya nakapagpakita ng patunay na inaprubahan ng Sangguniang Panlalawigan ang pagbili ng gamit na kagamitan.

Idinagdag pa ng Sandiganbayan na hindi lamang siya nagbayad ng paunang bayad, kundi binayaran din niya ang natitirang 60% bago pa man maihatid ang lahat ng kagamitan. Ayon sa ebidensya, hindi naihatid ng Nakajima Trading ang isang vibratory road roller at mga ekstrang piyesa. Bagamat naibalik ang halaga ng mga gamit na hindi naihatid, hindi umano naibalik ang interes na binayaran sa Philippine National Bank (PNB), na nagdulot ng perwisyo sa probinsya. Kaya naman, iginiit ni Gobernador Co na hindi siya dapat managot dahil sumunod lamang siya sa rekomendasyon ng Provincial Engineer na bumili ng gamit na kagamitan dahil sa kakulangan ng pondo.

Sinabi ng Korte Suprema na ang paglabag sa Section 3(g) ng R.A. No. 3019 ay nangangailangan ng tatlong elemento: (1) ang akusado ay isang opisyal ng publiko; (2) pumasok siya sa isang kontrata o transaksyon sa ngalan ng gobyerno; at (3) ang kontrata o transaksyon ay nakakasama sa gobyerno. Hindi na pinagtatalunan ang unang dalawang elemento dahil si Gobernador Co ay isang gobernador at ang kasunduan sa Nakajima Trading ay pinasok niya sa ngalan ng probinsya. Ang pinagtatalunan ay kung ang transaksyon ay nakakasama sa gobyerno.

Binigyang-diin ng Korte Suprema na ang mga sumusunod na aksyon ay nagdulot ng malaking perwisyo sa Probinsya ng Quirino: pagpasok sa kasunduan na bumili ng mga gamit na kagamitan, labag sa mga tuntunin ng Sangguniang Panlalawigan Resolution No. 120; pag-abante ng 40% ng kabuuang halaga ng kontrata sa Nakajima Trading, labag sa Seksyon 338 ng Local Government Code; at pagbabayad ng balanse, sa kabila ng hindi pagsunod ng Nakajima Trading sa kasunduan. Sinabi ng korte na si Gobernador Co ay may tungkuling ipaalam sa Sangguniang Panlalawigan na hindi sapat ang pondo para sa bagong kagamitan.

Hindi rin maaaring sisihin ni Gobernador Co ang Provincial Engineer. Ang Arias doctrine ay hindi absolute rule. Bilang pinuno ng opisina, dapat siyang maging mas maingat at hindi lamang basta sumunod sa sinabi ng kanyang mga tauhan. Dapat niyang sundin ang utos ng Sangguniang Panlalawigan. Hindi rin maaaring sabihin ni Gobernador Co na inaprubahan ng Sangguniang Panlalawigan ang pagbili ng mga gamit na kagamitan dahil hindi ito totoo. Sa Resolution No. 205, binago lamang ang paggamit ng pondo para sa pagbabayad ng utang.

Dagdag pa rito, binigyang diin ng Korte Suprema na ang pagbabawal sa mga paunang bayad ay upang matiyak na matatanggap ang mga produkto o maisasagawa ang mga serbisyo. Layunin ng Section 338 ng Local Government Code na pigilan ang mga sitwasyon kung saan madaling makakatakas ang mga pribadong supplier na may pondo ng publiko. Napagdesisyunan ng Korte na maging ang simpleng posibilidad na mawala ang malaking halaga ng pera (P15,881,115.50) ay nagdulot ng malaking perwisyo sa Probinsya ng Quirino. Sinabi rin ng Korte na ang pananaw ni Atty. Primitivo Marcos ay hindi maaaring magpawalang-sala kay Gobernador Co. Sapagkat ang pagiging mangmang sa batas ay hindi nagpapawalang-sala sa sinuman.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung si Gobernador Co ay nagkasala sa pagpasok sa isang transaksyon na nakakasama sa gobyerno, sa pamamagitan ng pagbili ng gamit na kagamitan at pagbabayad ng paunang bayad, labag sa mga tuntunin ng Sangguniang Panlalawigan at ng Local Government Code.
Ano ang Section 3(g) ng R.A. No. 3019?	Ang Section 3(g) ng R.A. No. 3019 ay nagbabawal sa mga opisyal ng publiko na pumasok sa anumang kontrata o transaksyon na nakakasama sa gobyerno, kahit na hindi sila kumita dito.
Ano ang Arias Doctrine?	Ang Arias Doctrine ay nagsasaad na ang mga pinuno ng opisina ay maaaring umasa sa kanilang mga tauhan sa paghahanda ng mga dokumento. Subalit, hindi ito absolute rule at hindi maaaring gamitin para takpan ang pagkakamali ng isang opisyal.
Ano ang Section 338 ng Local Government Code?	Ang Section 338 ng Local Government Code ay nagbabawal sa mga paunang bayad sa anumang kontrata kung saan hindi pa naisasagawa ang serbisyo o naihahatid ang produkto.
Ano ang naging desisyon ng Korte Suprema?	Pinagtibay ng Korte Suprema ang desisyon ng Sandiganbayan na nagkasala si Gobernador Co sa paglabag sa Section 3(g) ng R.A. No. 3019. Ipinakulong siya at pinagbawalan humawak ng pwesto sa gobyerno.
Bakit hindi tinanggap ng Korte ang argumento ni Gobernador Co na sumunod lamang siya sa payo ng kanyang abogado?	Dahil ang abogado ay pribadong abogado lamang ni Gobernador Co at hindi tauhan ng gobyerno. Dagdag pa rito, ang pagiging mangmang sa batas ay hindi nagpapawalang-sala sa sinuman.
Ano ang ibig sabihin ng “gross and manifest disadvantage” sa Section 3(g) ng R.A. No. 3019?	Ibig sabihin nito ay isang malinaw at halatang-halata na pagkalugi o perwisyo sa gobyerno dahil sa isang kontrata o transaksyon. Sa kasong ito, ang pagbili ng gamit na kagamitan at pagbabayad ng paunang bayad ay nagdulot ng perwisyo sa Probinsya ng Quirino.
Ano ang pananagutan ng mga opisyal ng gobyerno sa paghawak ng pondo ng publiko?	Ang mga opisyal ng gobyerno ay may tungkuling maging maingat at responsable sa paghawak ng pondo ng publiko. Dapat nilang sundin ang mga batas at regulasyon at tiyakin na hindi nasasayang ang pera ng taumbayan.

Sa kabuuan, ang kasong ito ay nagpapaalala sa lahat ng mga opisyal ng gobyerno na dapat silang sumunod sa mga batas at regulasyon, at maging responsable sa paghawak ng pondo ng publiko. Ang hindi pagsunod sa mga tuntunin ay maaaring magdulot ng malaking perwisyo sa gobyerno at maging sanhi ng kanilang pagkakulong.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Josie Castillo-Co v. Sandiganbayan, G.R. No. 184766, August 15, 2018