Nilinaw ng Korte Suprema na sa mga kaso ng pagbebenta ng iligal na droga, ang presensya ng mga saksi (kinatawan mula sa media, Department of Justice, at isang halal na opisyal) ay kinakailangan hindi lamang sa panahon ng pag-iimbentaryo ng mga nasamsam na droga kundi pati na rin sa aktwal na buy-bust operation. Kung hindi nasunod ang prosesong ito, maaaring magduda sa integridad ng ebidensya at maging dahilan upang payagan ang akusado na makapagpiyansa. Ang desisyong ito ay nagbibigay diin sa kahalagahan ng pagsunod sa mga alituntunin upang maprotektahan ang mga karapatan ng akusado at matiyak ang integridad ng proseso ng paglilitis.

Kapag Nabigo ang Chain of Custody: Ang Kwento ni Novo Tanes at ang Batas Trapiko ng Droga

Ang kasong ito ay tungkol sa petisyon na inihain ng People of the Philippines laban kay Novo Tanes y Belmonte, na kinasuhan ng paglabag sa Section 5, Article II ng Republic Act No. 9165, o ang Comprehensive Dangerous Drugs Act of 2002. Si Tanes ay nahuli sa isang buy-bust operation at kinasuhan ng pagbebenta ng methamphetamine hydrochloride, o shabu. Matapos ang pagdinig, pinayagan ng Regional Trial Court (RTC) si Tanes na magpiyansa, na kinatigan naman ng Court of Appeals (CA). Ang pangunahing isyu sa kaso ay kung nagkamali ba ang CA sa pagpapatibay ng desisyon ng RTC na nagpapahintulot kay Tanes na magpiyansa, batay sa argumento na hindi napanatili ang chain of custody ng iligal na droga.

Ayon sa Saligang Batas ng Pilipinas, ang lahat ng tao ay may karapatang magpiyansa bago mahatulan, maliban kung sila ay kinasuhan ng mga paglabag na may parusang reclusion perpetua at malakas ang ebidensya ng kanilang pagkakasala. Ito ay nakasaad sa Seksyon 13, Artikulo III:

SEC. 13. All persons, except those charged with offenses punishable by reclusion perpetua when evidence of guilt is strong, shall, before conviction, be bailable by sufficient sureties, or be released on recognizance as may be provided by law. The right to bail shall not be impaired even when the privilege of the writ of habeas corpus is suspended. Excessive bail shall not be required.

Sa kaso ni Tanes, siya ay kinasuhan ng paglabag sa R.A. 9165, na may parusang habambuhay na pagkabilanggo. Dahil dito, ang pagpapahintulot sa kanyang piyansa ay nakadepende sa diskresyon ng korte kung ang ebidensya ng kanyang pagkakasala ay malakas o hindi.

Sa mga ganitong kaso, kinakailangan ang pagdinig sa aplikasyon para sa piyansa. Sa pagdinig, ang prosekusyon ang may tungkuling patunayan na malakas ang ebidensya laban sa akusado. May karapatan ang depensa na magtanong sa mga testigo at magpakita ng ebidensya. Gayunpaman, ang pagdinig ay dapat lamang maging buod upang matukoy ang bigat ng ebidensya para sa layunin ng pagpiyansa.

Ang pangunahing argumento ng RTC sa pagpapahintulot kay Tanes na magpiyansa ay ang pagkabigo ng prosekusyon na patunayan na napanatili ang chain of custody ng nasamsam na droga. Ang chain of custody ay tumutukoy sa proseso ng pagpapanatili at pagdokumento ng integridad ng ebidensya mula sa oras na ito ay makuha hanggang sa ito ay ipakita sa korte.

Ayon sa Section 21 ng R.A. 9165, kailangang sundin ang sumusunod na proseso upang mapanatili ang integridad ng ebidensya:

1. Agad na imbentaryuhin at kunan ng litrato ang mga nasamsam na droga pagkatapos ng pagdakip.
2. Gawin ang imbentaryo at pagkuha ng litrato sa presensya ng akusado, o kanyang kinatawan, isang halal na opisyal, isang kinatawan mula sa media, at isang kinatawan mula sa DOJ.
3. Ang lahat ng mga saksi ay kailangang pumirma sa mga kopya ng imbentaryo at bigyan ng kopya nito.

SEC. 21. Custody and Disposition of Confiscated, Seized, and/or Surrendered Dangerous Drugs, Plant Sources of Dangerous Drugs, Controlled Precursors and Essential Chemicals, Instruments/Paraphernalia and/or Laboratory Equipment. – The PDEA shall take charge and have custody of all dangerous drugs, plant sources of dangerous drugs, controlled precursors and essential chemicals, as well as instruments/paraphernalia and/or laboratory equipment so confiscated, seized and/or surrendered, for proper disposition in the following manner:

(1) The apprehending team having initial custody and control of the drugs shall, immediately after seizure and confiscation, physically inventory and photograph the same in the presence of the accused or the person/s from whom such items were confiscated and/or seized, or his/her representative or counsel, a representative from the media and the Department of Justice (DOJ), and any elected public official who shall be required to sign the copies of the inventory and be given a copy thereof[.]

Sa kaso ni Tanes, nabigo ang buy-bust team na sundin ang tamang proseso. Hindi naging sapat ang kanilang pagpapaliwanag ukol sa pagkukulang na ito. Partikular na natuklasan ng RTC at CA ang mga sumusunod:

1. Walang kinatawan mula sa DOJ sa buy-bust operation at imbentaryo.
2. Ang dalawang saksi ay pinatawag lamang para pumirma sa imbentaryo.
3. Walang litrato na nagpapakita ng imbentaryo ng shabu sa presensya ni Tanes at ng mga saksi.

Dahil sa mga pagkukulang na ito, nagkaroon ng pagdududa sa identidad at integridad ng nasamsam na droga. Samakatuwid, hindi maituturing na malakas ang ebidensya ng pagkakasala ni Tanes. Pinagtibay ng Korte Suprema ang pagpapasya sa Jehar Reyes kung saan kinakailangan ang presensya ng tatlong saksi (DOJ, Media, Public Official) hindi lamang sa inventory, kundi pati na rin sa mismong buy-bust operation upang maiwasan ang pagtatanim ng ebidensya.

Bilang konklusyon, kinatigan ng Korte Suprema ang desisyon ng CA, na nagpapatibay sa pagpapahintulot ng RTC kay Tanes na magpiyansa. Ang kasong ito ay nagpapaalala sa kahalagahan ng mahigpit na pagsunod sa mga alituntunin sa chain of custody upang maprotektahan ang mga karapatan ng akusado at matiyak ang integridad ng sistema ng hustisya.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung nagkamali ba ang Court of Appeals sa pag-apruba sa desisyon ng RTC na nagpapahintulot kay Novo Tanes na magpiyansa, base sa argumentong hindi naingatan ang chain of custody ng iligal na droga.
Ano ang chain of custody?	Ito ang proseso ng pagpapanatili at pagdodokumento ng integridad ng ebidensya mula sa oras na ito ay makuha hanggang sa ito ay ipakita sa korte.
Sino ang kailangang naroroon sa imbentaryo ng mga nasamsam na droga?	Ayon sa batas, kailangang naroroon ang akusado, o ang kanyang kinatawan, isang halal na opisyal, isang kinatawan mula sa media, at isang kinatawan mula sa DOJ.
Bakit mahalaga ang presensya ng mga saksi sa buy-bust operation?	Mahalaga ang kanilang presensya upang maiwasan ang pagtatanim ng ebidensya at protektahan ang integridad ng operasyon.
Ano ang epekto ng hindi pagsunod sa chain of custody sa isang kaso ng droga?	Kung hindi nasunod ang chain of custody, maaaring magduda sa integridad ng ebidensya at maging dahilan upang payagan ang akusado na makapagpiyansa, o kaya ay mapawalang-sala.
Ano ang ginawa ng Korte Suprema sa kasong ito?	Kinatigan ng Korte Suprema ang desisyon ng Court of Appeals, na nagpapatibay sa pagpapahintulot ng RTC kay Tanes na magpiyansa.
Ano ang ibig sabihin ng reclusion perpetua?	Ito ay isang parusa ng pagkabilanggo habambuhay.
Nakakaapekto ba ang piyansa sa desisyon ng korte sa mismong kaso?	Hindi. Ang pagpayag sa piyansa ay hindi nakakaapekto sa paghatol sa akusado. Ang Korte ay magpapasya batay sa ebidensyang iprinisinta sa paglilitis.

Ang mahigpit na pagsunod sa chain of custody at ang presensya ng mga kinakailangang saksi sa mga operasyon kontra droga ay mahalaga upang protektahan ang karapatan ng mga akusado at mapanatili ang kredibilidad ng sistema ng hustisya. Ito ay nagbibigay diin sa importansya ng maayos na proseso at dokumentasyon sa lahat ng aspeto ng mga kasong may kinalaman sa iligal na droga.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: PEOPLE OF THE PHILIPPINES, VS. NOVO TANES Y BELMONTE, G.R. No. 240596, April 03, 2019