Sa kasong ito, pinawalang-sala ng Korte Suprema si Joseph Cinco Arciaga dahil sa paglabag sa Section 5 at 11, Article II ng Republic Act No. 9165 (Comprehensive Dangerous Drugs Act of 2002). Ang pangunahing dahilan ay ang hindi pagsunod sa tamang proseso ng chain of custody, partikular ang hindi pagdalo ng kinatawan mula sa Department of Justice (DOJ) sa pag-imbentaryo ng mga nakumpiskang droga. Dahil dito, nagkaroon ng pagdududa sa integridad at evidentiary value ng mga ebidensya, na nagresulta sa pag-aalinlangan na nagpatunay ng kanyang kasalanan.

Kung Walang DOJ Representative, May Pagkakasala Pa Ba?: Chain of Custody sa Kasong Droga

Ang kasong ito ay nagsimula sa dalawang Informations na isinampa laban kay Arciaga, kaugnay ng Illegal Sale at Illegal Possession ng Dangerous Drugs. Ayon sa mga alegasyon, isang buy-bust operation ang isinagawa ng PDEA-RO 7 sa bahay ni Arciaga, kung saan nakumpiska ang isang sachet ng shabu. Sa karagdagang paghahanap, nakita ang tatlong sachet pa. Sa harap ng isang kapitan ng barangay at media personnel, isinagawa ang pagmarka, pagkuha ng litrato, at pag-imbentaryo sa mga nakumpiskang droga. Sinubok ang mga ito at nagpositibo sa Methamphetamine Hydrochloride o shabu.

Depensa naman ni Arciaga, siya ay natutulog nang pasukin ng armadong kalalakihan ang kanyang bahay. Pinadapa siya, pinosasan, at hinalughog ang bahay. Nang walang makita, dinala siya sa PDEA-RO 7 Office. Ang RTC ay nagpasiya na si Arciaga ay nagkasala at hinatulan siya ng habambuhay na pagkakulong at malaking multa.

Sa apela, kinatigan ng Court of Appeals ang desisyon ng RTC. Kaya naman, inakyat ni Arciaga ang kaso sa Korte Suprema. Ang Korte Suprema ay nagbigay diin sa kahalagahan ng pagpapatunay sa identity ng dangerous drug nang may moral certainty. Ito ay dahil ang mismong droga ay bumubuo sa corpus delicti ng krimen. Kung hindi mapatunayan ang integridad ng corpus delicti, ang ebidensya ng estado ay hindi sapat para mapatunayang nagkasala ang akusado.

Ayon sa batas, dapat masigurado ang bawat link ng chain of custody mula sa pagkumpiska hanggang sa pagpresenta sa korte. Kasama rito ang pagmarka, pisikal na imbentaryo, at pagkuha ng litrato ng mga nakumpiskang gamit agad pagkatapos ng pagkakumpiska. Ayon sa Section 21 (a), Article II ng Implementing Rules and Regulations (IRR) ng RA 9165, at RA 10640, maaaring isagawa ang mga ito sa lugar ng pag-aresto, sa pinakamalapit na police station, o sa pinakamalapit na opisina ng arresting officer.

Dagdag pa, dapat isagawa ang imbentaryo at pagkuha ng litrato sa presensya ng akusado o kanyang representative, pati na rin ng mga kinakailangang saksi: (a) bago ang RA 10640, isang representative mula sa media AT DOJ, at sinumang elected public official; o (b) pagkatapos ng RA 10640, isang elected public official at isang representative ng National Prosecution Service (NPS) O media. Ang presensya ng mga saksing ito ay upang maiwasan ang pagdududa sa integridad ng ebidensya.

Bagama’t ang istriktong pagsunod sa chain of custody ay kinakailangan, kinikilala ng Korte na hindi ito laging posible dahil sa iba’t ibang sitwasyon sa field. Gayunpaman, dapat patunayan ng prosecution na mayroong justifiable ground para sa hindi pagsunod, at napreserba ang integridad ng ebidensya. Para sa saving clause, kailangang ipaliwanag ng prosecution ang mga dahilan sa likod ng procedural lapses.

Sa kasong ito, hindi napatunayan ng prosecution na mayroong DOJ representative sa pag-imbentaryo ng mga nakumpiskang droga, bagama’t mayroong barangay captain at media personnel. Ang pagkawala ng DOJ representative ay hindi naipaliwanag nang maayos. Dahil dito, pinawalang-sala si Arciaga dahil sa pagkakompromiso ng integridad at evidentiary value ng mga nakumpiskang droga.

Binigyang-diin ng Korte Suprema na tungkulin ng estado na magpaliwanag sa anumang pagkukulang sa chain of custody, kahit hindi ito itanong ng depensa. Dahil dito, ibinasura ang desisyon ng Court of Appeals at pinawalang-sala si Joseph Cinco Arciaga.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung may sapat na batayan para hatulan si Arciaga sa paglabag sa RA 9165 dahil sa kakulangan sa pagsunod sa chain of custody rule. Ang Korte Suprema ay nagpasiya na walang sapat na batayan dahil hindi napatunayan ang presensya ng kinatawan mula sa Department of Justice (DOJ) sa pag-imbentaryo ng mga nakumpiskang droga.
Ano ang chain of custody?	Ang chain of custody ay ang proseso kung paano pinangangalagaan at sinusubaybayan ang integridad ng ebidensya, mula sa pagkumpiska hanggang sa pagpresenta sa korte. Kinakailangan ang tamang dokumentasyon at pagpapanatili ng ebidensya upang maiwasan ang pagdududa sa validity nito.
Bakit mahalaga ang presensya ng DOJ representative?	Mahalaga ang presensya ng DOJ representative upang maging saksing walang kinikilingan sa proseso ng imbentaryo at pagkuha ng litrato ng mga nakumpiskang droga. Ang kanilang presensya ay naglalayong protektahan ang integridad ng ebidensya at maiwasan ang pagdududa na mayroong tampering o planting ng ebidensya.
Ano ang epekto ng RA 10640 sa kaso?	Sa kasong ito, ang operasyon ay nangyari bago ang RA 10640, kaya kinakailangan ang presensya ng kinatawan mula sa DOJ, media, at isang elected public official. Kung nangyari ito pagkatapos ng RA 10640, sapat na ang kinatawan mula sa National Prosecution Service (NPS) O media.
Ano ang ‘corpus delicti’ sa kasong droga?	Ang corpus delicti sa kasong droga ay ang mismong dangerous drug na kinumpiska. Kailangan itong mapatunayan nang may moral certainty na ito nga ang bagay na involved sa krimen.
Ano ang ibig sabihin ng ‘saving clause’ sa RA 9165?	Ang saving clause ay nagpapahintulot sa hindi istriktong pagsunod sa chain of custody kung may justifiable reason at napapanatili pa rin ang integridad ng ebidensya. Gayunpaman, kailangang patunayan ang justifiable reason.
Ano ang naging basehan ng Korte Suprema sa pagpapawalang-sala kay Arciaga?	Nagbase ang Korte Suprema sa hindi maipaliwanag na pagkawala ng DOJ representative sa imbentaryo, na nagdududa sa integridad ng ebidensya at hindi sapat para mapatunayan ang kasalanan ni Arciaga beyond reasonable doubt.
Anong aral ang makukuha sa kasong ito?	Mahalaga ang pagsunod sa tamang proseso ng chain of custody sa mga kasong may kinalaman sa droga. Dapat siguraduhin ng mga awtoridad na kumpleto ang mga kinakailangang saksi at dokumentasyon upang mapanatili ang integridad ng ebidensya at maiwasan ang pagdududa na maaaring magresulta sa pagpapawalang-sala.

Ang kasong ito ay nagpapaalala sa kahalagahan ng pagsunod sa tamang legal na proseso, lalo na sa mga kasong may kinalaman sa droga. Ang anumang pagkukulang sa chain of custody ay maaaring magdulot ng pagdududa at magresulta sa pagpapawalang-sala, kahit na mayroong ibang ebidensya. Sa mga susunod na pagkakataon, mas pag-iingatan ang mga operasyon upang maiwasan ang mga katulad na pagkakamali at tiyakin na makamit ang hustisya.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: People v. Arciaga, G.R. No. 239471, January 14, 2019