Ipinasiya ng Korte Suprema na nagkaroon ng labis na pagkaantala sa paunang pagsisiyasat na isinagawa ng Ombudsman, na sumasalungat sa karapatan ng mga akusado sa mabilisang paglilitis. Dahil dito, ibinasura ang mga kasong kriminal laban kina Alejandro E. Gamos at Rosalyn G. Gile. Ang desisyong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagiging maagap ng mga awtoridad sa paghawak ng mga kaso at pinoprotektahan ang mga indibidwal laban sa walang hanggang paghihintay at pagkabahala na maaaring idulot ng mga paglilitis na hindi natatapos sa takdang panahon.

Katarungan Ba’y Naantala, Katarungan Ba’y Nawawala? Kwento ng Pagkaantala sa Ombudsman

Ang kasong ito ay nagsimula sa mga reklamo laban kay dating Alkalde Alejandro E. Gamos, Municipal Accountant Rosalyn E. Gile, at Municipal Treasurer Virginia E. Laco dahil sa paglabag sa Seksyon 3(e) ng Republic Act No. 3019 at Artikulo 217 ng Revised Penal Code, na nag-ugat sa mga umano’y iligal na cash advances mula 2004 hanggang 2007. Ang mga reklamong ito ay nagdulot ng mahabang paunang pagsisiyasat sa Office of the Ombudsman (OMB). Ang tanong na lumitaw: Umabot na ba sa punto ang pagkaantala na ito kung saan nilabag na ang karapatan ng mga akusado sa mabilisang paglilitis?

Sa pagbusisi ng mga pangyayari, natuklasan ng Korte Suprema na nagkaroon ng hindi makatwirang pagkaantala sa paunang pagsisiyasat na isinagawa ng OMB. Unang-una, halos tatlong taon ang ginugol ng OMB bago naglabas ng isang consolidated resolution na nagsasaad na premature pa umanong tukuyin ang pananagutan ng mga akusado dahil sinusuri pa ng Commission on Audit (COA) ang kanilang mga findings. Ikalawa, umabot pa ng pitong buwan bago aprubahan ng Acting Ombudsman ang resolusyong ito, at ang ibinigay na dahilan ay ang pagbibitiw ng ilang opisyal, na hindi katanggap-tanggap ayon sa Korte.

Seksyon 7. Mosyon para sa Rekonsiderasyon. –

a) Isa lamang mosyon para sa rekonsiderasyon o reinvestigation ng isang aprubadong utos o resolusyon ang papayagan, ang parehong pupunuin sa loob ng limang (5) araw mula sa pagkakabatid nito sa Opisina ng Ombudsman, o ang tamang Deputy Ombudsman ayon sa kaso, na may kaukulang pahintulot ng hukuman sa mga kaso kung saan ang impormasyon ay naisampa na sa hukuman[.]

Dagdag pa rito, binigyang-diin ng Korte na dapat ay hindi ipinagpaliban ng OMB ang pagsasampa ng mga impormasyon sa Sandiganbayan matapos nitong matukoy ang probable cause. Sa ilalim ng Seksyon 7(b), Rule II ng Rules of Procedure of the OMB, ang pagsasampa ng mosyon para sa rekonsiderasyon ay hindi dapat maging hadlang sa pagsasampa ng kaukulang impormasyon sa Hukuman batay sa paghahanap ng probable cause. Ipinakikita nito na dapat ay kumilos ang OMB nang mabilis matapos makakita ng sapat na dahilan para ituloy ang kaso.

Ang mga pagkaantalang ito, na walang sapat na paliwanag, ay lumabag sa karapatan ng mga akusado sa mabilisang paglilitis, na ginagarantiya ng Konstitusyon. Dahil dito, tama ang Sandiganbayan sa pagbasura sa mga kaso. “Walang sinuman ang dapat ilagay sa panganib ng parusa nang dalawang beses para sa parehong pagkakasala,” ayon sa Konstitusyon. Kaya, kapag ang isang kaso ay ibinasura dahil sa paglabag sa karapatan sa mabilisang paglilitis, ang pagbuhay muli sa mga kasong ito ay lumalabag sa karapatan laban sa double jeopardy.

Para mas maging malinaw, narito ang mga elementong dapat makita para masabing may double jeopardy:

1. Ang akusado ay kinasuhan sa ilalim ng isang reklamo o impormasyon na sapat sa anyo at substansiya upang suportahan ang kanilang paghatol.
2. Ang korte ay may hurisdiksyon.
3. Ang akusado ay na-arraign at umapela.
4. Siya ay nahatulan o naabsuwelto, o ang kaso ay ibinasura nang walang kanyang pahintulot.

Bagama’t ang pagbasura sa kaso ay dahil sa mosyon ng mga akusado, ito ay dahil sa paglabag sa kanilang karapatan sa mabilisang paglilitis, na nagbibigay-daan sa double jeopardy. Ang desisyong ito ay nagbibigay-diin sa obligasyon ng estado na protektahan ang karapatan ng mga mamamayan sa mabilisang paglilitis at nagbibigay-babala laban sa mga pagkaantala na walang sapat na basehan.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung nilabag ba ang karapatan ng mga akusado sa mabilisang paglilitis dahil sa labis na pagkaantala sa paunang pagsisiyasat ng Ombudsman.
Ano ang naging desisyon ng Korte Suprema?	Ipinasiya ng Korte Suprema na nagkaroon ng hindi makatwirang pagkaantala, kaya ibinasura ang mga kaso upang protektahan ang karapatan ng mga akusado.
Ano ang double jeopardy?	Ang double jeopardy ay ang proteksyon laban sa pagsasampa muli ng kaso laban sa isang akusado para sa parehong pagkakasala pagkatapos siya ay maabsuwelto o mahatulan na.
Ano ang mga elemento ng double jeopardy?	Ang mga elemento ay: sapat na reklamo, hurisdiksyon ng korte, pag-arraign, at pagkaabsuwelto o pagbasura ng kaso nang walang pahintulot ng akusado.
Bakit mahalaga ang karapatan sa mabilisang paglilitis?	Mahalaga ito upang maiwasan ang labis na paghihintay at pagkabahala na maaaring idulot ng mga kasong hindi natatapos sa takdang panahon.
Paano nakaapekto ang pagbibitiw ng mga opisyal ng Ombudsman sa kaso?	Binigyang-diin ng Korte na hindi ito dapat maging sapat na dahilan para sa pagkaantala ng pag-apruba ng resolusyon.
Kailan maaaring magkaroon ng double jeopardy kahit ibinasura ang kaso sa mosyon ng akusado?	Kung ang pagbasura ay dahil sa kawalan ng sapat na ebidensya o paglabag sa karapatan sa mabilisang paglilitis.
Ano ang epekto ng desisyong ito sa mga ahensya ng gobyerno?	Ito ay nagpapaalala sa kanila na dapat kumilos nang mabilis at mahusay sa paghawak ng mga kaso upang hindi malabag ang karapatan ng mga akusado.

Ang desisyong ito ay nagpapakita ng patuloy na pagprotekta ng Korte Suprema sa mga karapatan ng mga akusado. Ang mga ahensya ng gobyerno ay dapat tiyakin na ang mga kaso ay dinidinig at nililitis sa takdang panahon. Ang pagkabigong gawin ito ay maaaring magresulta sa pagbasura ng mga kaso at paglalagay sa mga akusado sa double jeopardy.

Para sa mga katanungan tungkol sa pagkakapit ng desisyong ito sa mga tiyak na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: Ang pagsusuri na ito ay ibinigay para sa mga layuning pang-impormasyon lamang at hindi bumubuo ng legal na payo. Para sa tiyak na legal na gabay na iniayon sa iyong sitwasyon, mangyaring kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
Source: People of the Philippines v. Sandiganbayan, G.R. Nos. 232197-98, December 05, 2018