Pinawalang-sala ng Korte Suprema si Alvin Fatallo dahil sa paglabag ng mga pulis sa mga kinakailangan ng batas sa paghawak ng mga ebidensya ng droga. Ipinapakita ng desisyong ito na hindi sapat ang hinala lamang, at kailangang sundin ang tamang proseso upang maprotektahan ang mga karapatan ng akusado. Mahalaga ito dahil pinoprotektahan nito ang mga indibidwal laban sa posibleng pang-aabuso ng mga awtoridad sa mga kaso ng droga.

Saan Nagkulang ang Pulisya? Kwento ng Paglabag sa Chain of Custody

Ang kasong ito ay nagmula sa isang buy-bust operation kung saan si Alvin Fatallo ay inakusahan ng pagbebenta at paggamit ng iligal na droga. Ayon sa mga pulis, nakipagtransaksyon si Fatallo sa isang confidential informant, ngunit sa paglilitis, maraming paglabag sa proseso ang natuklasan. Ang pangunahing isyu dito ay kung napatunayan ba ng prosekusyon na walang pagbabago sa integridad ng mga drogang nakumpiska mula kay Fatallo, mula sa pagkakakuha hanggang sa pagpresenta nito sa korte.

Sa mga kaso ng droga, napakahalaga na mapatunayan ang tinatawag na chain of custody. Ito ay tumutukoy sa pagkakasunud-sunod ng paghawak sa ebidensya, mula sa pagkumpiska hanggang sa pagpresenta sa korte. Ayon sa Section 21 ng Republic Act No. 9165, kailangang imbentaryuhin at kunan ng litrato ang mga nakumpiskang droga sa presensya ng akusado, isang elected public official, kinatawan mula sa media, at kinatawan mula sa Department of Justice (DOJ).

SEC. 21. Custody and Disposition of Confiscated, Seized, and/or Surrendered Dangerous Drugs, Plant Sources of Dangerous Drugs, Controlled Precursors and Essential Chemicals, Instruments/Paraphernalia and/or Laboratory Equipment. – The PDEA shall take charge and have custody of all dangerous drugs, plant sources of dangerous drugs, controlled precursors and essential chemicals, as well as instruments/paraphernalia and/or laboratory equipment so confiscated, seized and/or surrendered, for proper disposition in the following manner:

(1) The apprehending team having initial custody and control of the drugs shall, immediately after seizure and confiscation, physically inventory and photograph the same in the presence of the accused or the person/s from whom such items were confiscated and/or seized, or his/her representative or counsel, a representative from the media and the Department of Justice (DOJ), and any elected public official who shall be required to sign the copies of the inventory and be given a copy thereof[.]

Sa kaso ni Fatallo, hindi nasunod ang mga prosesong ito. Walang kinatawan mula sa media, DOJ, o kahit sinong elected official nang kunin at imbentaryuhin ang droga. Dagdag pa rito, hindi rin naipaliwanag kung bakit hindi agad minarkahan ang mga sachet ng shabu matapos itong makuha. Ang pagmamarka agad ng ebidensya ay mahalaga upang maiwasan ang pagpapalit o kontaminasyon nito.

Kahit pa mayroong tinatawag na saving clause sa ilalim ng Implementing Rules and Regulations (IRR) ng R.A. 9165, na nagpapahintulot sa mga korte na huwag ibasura ang kaso kung may makatuwirang dahilan para hindi sundin ang Section 21 at napanatili naman ang integridad ng ebidensya, hindi ito umubra sa kaso ni Fatallo. Hindi nagpaliwanag ang prosekusyon kung bakit hindi nasunod ang mga pamamaraan sa Section 21. Dahil dito, hindi napatunayan na walang pagbabago sa ebidensya, kaya nagkaroon ng pagdududa sa kaso.

Isa pang problema sa kaso ay ang hindi pagpresenta ng poseur-buyer sa korte. Bagama’t hindi kailangang ipakita ang confidential informant, mas makabubuti kung siya ay magtestigo upang patunayan ang transaksyon. Higit pa rito, mayroong mga inconsistencies sa pagtestigo ng mga pulis, lalo na kung sino ang nagdala ng droga sa laboratoryo. Hindi rin malinaw kung paano napangalagaan ang ebidensya habang nasa kustodiya ng mga pulis.

Ang mahalaga sa lahat ng ito ay ang presumption of innocence ng akusado. Hindi dapat manaig ang presumption of regularity sa pagganap ng mga pulis kung mayroon namang paglabag sa mga patakaran. Kailangang patunayan ng prosekusyon na walang duda ang kasalanan ng akusado. Sa kaso ni Fatallo, nabigo ang prosekusyon na gawin ito, kaya nararapat lamang siyang pawalang-sala.

Dahil pinawalang-sala si Fatallo sa pagbebenta ng droga, dapat ding pawalang-sala sa paggamit nito. Ang drug test na isinagawa sa kanya ay resulta ng kanyang iligal na pagdakip. Ayon sa Korte Suprema, ang mga ebidensyang nakuha mula sa iligal na pagdakip ay hindi dapat gamitin laban sa akusado. Ito ay tinatawag na fruit of the poisonous tree doctrine.

Idinagdag pa ng Korte Suprema na dapat sundin ng mga prosecutor ang mga probisyon ng Section 21 ng R.A. 9165 upang mapanatili ang integridad ng ebidensya. Kung mayroong paglabag, kailangang ipaliwanag ito. Mahalaga ang pagsunod sa tamang proseso upang hindi maapi ang mga akusado.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung napatunayan ba ng prosekusyon na walang pagbabago sa integridad ng mga drogang nakumpiska mula kay Fatallo, mula sa pagkakakuha hanggang sa pagpresenta nito sa korte.
Ano ang chain of custody?	Ito ay ang pagkakasunud-sunod ng paghawak sa ebidensya, mula sa pagkumpiska hanggang sa pagpresenta sa korte, upang matiyak na walang pagbabago o kontaminasyon.
Ano ang Section 21 ng R.A. 9165?	Ito ay ang probisyon ng batas na nagtatakda ng mga pamamaraan na dapat sundin sa paghawak ng mga nakumpiskang droga, kasama ang imbentaryo at pagkuha ng litrato sa presensya ng mga testigo.
Ano ang saving clause?	Ito ay isang probisyon sa IRR ng R.A. 9165 na nagpapahintulot sa mga korte na huwag ibasura ang kaso kung may makatuwirang dahilan para hindi sundin ang Section 21 at napanatili naman ang integridad ng ebidensya.
Bakit mahalaga ang presensya ng mga testigo sa pagkuha ng droga?	Upang maiwasan ang pagtatanim ng ebidensya at upang patunayan na tunay na nakuha ang droga mula sa akusado.
Ano ang fruit of the poisonous tree doctrine?	Ito ay ang prinsipyo na nagsasaad na ang mga ebidensyang nakuha mula sa iligal na pagdakip o paghahanap ay hindi dapat gamitin laban sa akusado.
Bakit pinawalang-sala si Fatallo sa paggamit ng droga?	Dahil ang drug test na isinagawa sa kanya ay resulta ng kanyang iligal na pagdakip, kaya hindi ito maaaring gamitin bilang ebidensya.
Ano ang aral sa kasong ito?	Kailangang sundin ng mga awtoridad ang tamang proseso sa paghawak ng mga ebidensya ng droga upang maprotektahan ang mga karapatan ng akusado at maiwasan ang pang-aabuso.

Ang desisyong ito ay nagpapaalala sa mga awtoridad na hindi sapat ang simpleng paghuli sa mga pinaghihinalaan. Kailangan nilang sundin ang batas at protektahan ang mga karapatan ng mga akusado upang matiyak ang hustisya.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: People of the Philippines v. Alvin Fatallo y Alecarte a.k.a. “Alvin Patallo y Alecarte”, G.R. No. 218805, November 07, 2018