Pinagtibay ng Korte Suprema na may kapangyarihan ang Sandiganbayan na mag-isyu ng Hold Departure Order (HDO) para pigilan ang akusado sa kasong kriminal na umalis ng bansa. Ito ay upang masiguro na mananatili ang nasasakupan ng hukuman sa taong nasasakdal at upang hindi nito matakasan ang paglilitis. Ipinapaliwanag ng desisyon na ang kapangyarihang ito ay likas sa lahat ng hukuman para magampanan ang kanilang tungkulin at hindi nangangailangan ng hiwalay na batas upang magkabisa.

Pagbili ng Balili Estate: Maaari Bang Pigilan ang Pag-alis ng Bansa?

Ang kaso ay nag-ugat sa petisyon ni Gwendolyn F. Garcia na kumukuwestiyon sa Resolution ng Sandiganbayan at sa Hold Departure Orders (HDOs) na inisyu laban sa kanya. Si Garcia, noon ay gobernador ng Cebu, ay kinasuhan dahil sa umano’y iregularidad sa pagbili ng Balili Estate. Ang isyu ay kung may kapangyarihan ba ang Sandiganbayan na mag-isyu ng HDO upang pigilan ang isang akusado na umalis ng bansa, lalo na kung may nakabinbing mosyon pa para sa rekonsiderasyon.

Idinagdag ni Garcia na ang pag-isyu ng HDO ay paglabag sa kanyang karapatang maglakbay, na maaari lamang limitahan sa interes ng seguridad ng bansa, kaligtasan ng publiko, o kalusugan ng publiko, at mayroong naaangkop na batas. Binigyang diin niya na walang batas na nagbibigay sa Sandiganbayan ng kapangyarihang mag-isyu ng HDO, at ang pagpigil sa kanyang kalayaan sa paggalaw ay isang paglabag sa kanyang karapatang konstitusyonal.

Iginiit din ni Garcia na ang HDO ay ipinag-utos nang wala pang pinal na pagpapasya ng probable cause laban sa kanya ng Ombudsman, dahil mayroon siyang nakabinbing mosyon para sa rekonsiderasyon sa tanggapan na iyon. Sa kabila nito, nanindigan ang Sandiganbayan na mayroon itong legal na batayan para sa pag-isyu ng HDOs. Tinukoy nito ang kapangyarihan ng korte na ipatupad ang mga utos nito, at pangalagaan ang pagiging epektibo ng saklaw nito sa kaso at sa taong akusado. Kaya, nanindigan ito na ang pag-isyu ng HDO ay hindi hadlang sa kapangyarihan nito sa hurisdiksyon ng mga kaso na isinampa laban kay Garcia.

Ngunit ang Korte Suprema ay nagbigay-diin sa kapangyarihan ng Sandiganbayan na mag-isyu ng HDO. Binigyang-diin nito na ang kapangyarihang ito ay likas sa lahat ng hukuman upang mapanatili ang pagiging epektibo ng kanilang hurisdiksyon at tiyakin ang paglitaw ng akusado sa paglilitis. Ayon sa Korte, kasama sa likas na kapangyarihan ng mga korte ang kakayahang mag-isyu ng mga auxiliary writ, proseso, at iba pang paraan na kinakailangan upang maipatupad ang kanilang hurisdiksyon. Ang mga kapangyarihang ito ay hindi kailangang ispesipikong ibigay ng batas dahil kailangan ang mga ito para sa ordinario at mahusay na paggamit ng hurisdiksyon at para sa marangal na pagpapatakbo ng hukuman.

Bagama’t ang karapatang maglakbay ay protektado, hindi ito lubos. Ang karapatang ito ay maaaring limitahan sa interes ng seguridad ng bansa, kaligtasan ng publiko, o kalusugan ng publiko, at alinsunod sa batas. Sa kasong ito, kinilala ng Korte Suprema na ang pag-isyu ng HDO ay naaayon sa pangangailangan na pangalagaan ang sistema ng hustisya. Sa pamamagitan ng pag-isyu ng HDO, masisiguro na ang akusado ay hindi makakatakas sa paglilitis at mananatili sa hurisdiksyon ng Sandiganbayan. Dahil dito, nanindigan ang Korte Suprema na ang kapangyarihang mag-isyu ng hold departure order ay wastong nakapaloob sa ilalim ng likas na kapangyarihan ng mga korte sapagkat ito ay isang instrumento kung saan pinananatili ang hurisdiksyon ng hukuman.

Bukod pa rito, binigyang-diin ng Korte na ang mga opisyal at empleyado ng gobyerno ay may natatanging uri ng responsibilidad at integridad. Sa pamamagitan ng konstitusyon, ipinag-uutos na dapat silang maglingkod nang may pinakamataas na antas ng responsibilidad at mananagot sa taumbayan sa lahat ng oras. Ang Sandiganbayan, bilang isang espesyal na hukuman na may tungkuling marinig at pagpasyahan ang mga kaso laban sa mga opisyal ng publiko, ay may malawak na saklaw ng pagpapasya sa paggamit ng mga kapangyarihan nito upang matiyak ang pananagutan para sa mga pagkakamali. Bukod pa rito, ang isang taong nahaharap sa isang kriminal na sakdal at pansamantalang pinalaya sa piyansa ay walang walang paghihigpit na karapatang maglakbay, ang dahilan ay ang karapatan ng isang tao na maglakbay ay napapailalim sa karaniwang mga hadlang na ipinapataw ng mismong pangangailangan na pangalagaan ang sistema ng hustisya.

Ang kapangyarihan na pigilan ang mga taong nahaharap sa mga kriminal na sakdal na pansamantalang pinakawalan sa piyansa mula sa pag-alis ng bansa ay bahagi ng pangangalaga ng hukuman sa systema ng hustisya, na kadalasang nakaugat sa inherent na awtoridad ng sistema ng paglilitis. Ang mga prinsipyong ito ay nagsisilbing haligi ng kapangyarihan ng Hukuman na unahin ang isang tao na mapailalim sa legal system sa pamamagitan ng pagpigil sa kanya sa loob ng bansa kapag siya ay nagbabayad para sa kanyang paglaya habang nakabinbin ang mga resulta ng isang criminal litigation.

Sa ganitong kalagayan, nalaman ng Korte Suprema na ang Sandiganbayan ay hindi nakagawa ng pang-aabuso sa pagpapasya, lalo na sa grabe, sa pagtanggi sa mosyon para sa muling pagsasaalang-alang at sa kahilingan para sa pag-aalis ng mga HDO na ibinigay laban sa petisyoner. Ang HDO ay may bisa na inisyu alinsunod sa likas na kapangyarihan nito bilang isang korte ng hustisya.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung may kapangyarihan ba ang Sandiganbayan na mag-isyu ng Hold Departure Order (HDO) para pigilan ang isang akusado sa kasong kriminal na umalis ng bansa. Kinuwestiyon din kung ang pag-isyu ng HDO ay paglabag sa karapatang maglakbay.
Ano ang Hold Departure Order (HDO)?	Ang HDO ay isang kautusan na nag-uutos sa Bureau of Immigration na pigilan ang isang taong pinaghihinalaang nagkasala na umalis ng Pilipinas. Ito ay para masiguro na ang akusado ay mananatili sa hurisdiksyon ng korte.
Bakit inisyu ang HDO laban kay Gwendolyn Garcia?	Inisyu ang HDO laban kay Garcia dahil kinasuhan siya ng paglabag sa Anti-Graft and Corrupt Practices Act at Technical Malversation. Ito ay kaugnay sa pagbili ng Balili Estate noong siya ay gobernador pa ng Cebu.
Nilabag ba ang karapatan ni Garcia na maglakbay?	Hindi lubos na nilabag ang karapatan ni Garcia. Bagama’t pinigilan siyang umalis ng bansa, maaari pa rin siyang humingi ng permiso sa Sandiganbayan kung may mahalagang dahilan para maglakbay.
Ano ang likas na kapangyarihan ng hukuman?	Ito ay ang mga kapangyarihang taglay ng hukuman para magampanan ang kanilang tungkulin. Kasama dito ang pag-isyu ng mga utos at proseso para mapanatili ang kanilang hurisdiksyon at tiyakin na susunod ang mga partido sa kaso.
Bakit mahalaga na may kapangyarihan ang Sandiganbayan na mag-isyu ng HDO?	Mahalaga ito para matiyak na hindi matatakasan ng mga akusado sa mga kasong graft and corruption ang paglilitis. Ito ay upang mapanagot sila sa kanilang mga pagkakamali.
May limitasyon ba ang kapangyarihan ng Sandiganbayan na mag-isyu ng HDO?	Oo, ang kapangyarihang ito ay dapat gamitin nang naaayon sa batas at sa interes ng hustisya. Dapat ding isaalang-alang ang karapatan ng akusado.
Ano ang epekto ng pag-isyu ng HDO sa akusado?	Hindi makakaalis ng bansa ang akusado nang walang permiso ng Sandiganbayan. Dapat siyang sumunod sa mga kondisyon na itinakda ng korte.

Sa madaling sabi, kinilala ng Korte Suprema ang kapangyarihan ng Sandiganbayan na mag-isyu ng HDO bilang bahagi ng likas na kapangyarihan nito na pangalagaan ang hurisdiksyon nito at tiyakin ang paglitaw ng akusado sa paglilitis. Ang karapatang maglakbay ay hindi absolute at maaaring limitahan para sa interes ng hustisya.

Para sa mga katanungan tungkol sa pag-aaplay ng ruling na ito sa mga partikular na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: Ang pagsusuri na ito ay para sa mga layuning pang-impormasyon lamang at hindi bumubuo ng legal na payo. Para sa tiyak na legal na gabay na iniakma sa iyong sitwasyon, mangyaring kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
Source: Garcia v. Sandiganbayan, G.R. Nos. 205904-06, October 17, 2018