Sa isang lipunang may batas, ang pagpapatunay ng pagkakasala ay dapat lampas sa makatuwirang pagdududa. Sa kasong ito, pinagtibay ng Korte Suprema ang hatol na reclusion perpetua laban kay Bonifacio Dandanon sa krimen ng pagpatay kay Godofredo R. Paceño, Jr. Dahil dito, ang positibong pagkilala ng mga saksi sa akusado bilang siyang gumawa ng krimen, kasama ang pagkabigo ng kanyang alibi, ay nagpawalang-bisa sa kanyang depensa. Ipinapakita ng kasong ito kung paano sinusuri ang mga ebidensya at depensa sa mga paglilitis ng pagpatay, at ang kahalagahan ng positibong pagkilala sa akusado.

Paano Pinagtaksilan ang Biktima? Pagsusuri sa Alibi at Positibong Pagkilala sa Krimen ng Pagpatay

Noong ika-7 ng Abril, 2006, sa Butuan City, binaril at napatay si Prosecutor Godofredo R. Paceño, Jr. habang sakay ng isang multicab. Si Bonifacio Dandanon, a.k.a. “Boning,” kasama ang dalawang hindi nakilalang lalaki, ay kinasuhan ng pagpatay. Ayon sa mga saksi, sumakay si Dandanon sa parehong multicab at walang babala na binaril si Paceño. Nagtangkang magbigay ng alibi si Dandanon, na sinasabing siya ay nasa Sibagat, Agusan del Sur, nang mangyari ang krimen, ngunit hindi ito pinaniwalaan ng korte. Mahalaga sa kasong ito ang mga testimonya ng mga saksi na positibong kinilala si Dandanon bilang siyang bumaril kay Paceño.

Sinuri ng Regional Trial Court (RTC), at kalaunan ay pinagtibay ng Court of Appeals, ang mga ebidensya ng magkabilang panig. Binigyang-diin ng korte ang positibong pagkilala kay Dandanon ng dalawang saksi, sina Gretchen Zaldivar at Joanne Ruales, na parehong nakasakay sa multicab. Bagama’t may mga pagkakaiba sa kanilang mga salaysay, itinuring ito ng korte na hindi sapat upang pabulaanan ang kanilang kredibilidad. Ang positibong pagkilala ay malaking bagay sa pagpapatunay ng pagkakasala ng isang akusado.

Ang depensa ni Dandanon ay nagbigay ng alibi, na sinasabing siya ay nasa Sibagat, Agusan del Sur, sa araw ng krimen. Nagpakita sila ng mga saksi upang patunayan na dumalo si Dandanon sa isang tribal meeting. Gayunpaman, itinuring ng korte na mahina ang alibi na ito. Ang alibi ay dapat na patunayan na imposibleng naroroon ang akusado sa lugar ng krimen nang mangyari ito.

Binanggit din ng korte ang layo sa pagitan ng Sibagat, Agusan del Sur, at Butuan City. Ayon sa tala ng Korte Suprema, ang layo ay 37 kilometro lamang, at maaaring lakbayin sa loob ng 37 minuto. Samakatuwid, hindi imposible para kay Dandanon na pumunta sa Butuan City at bumalik sa Sibagat sa loob ng naturang panahon. Dagdag pa rito, tinukoy na mayroong treachery o pagtataksil sa pagpatay kay Paceño. Ibig sabihin, ang pag-atake ay biglaan at walang babala, na hindi nagbigay ng pagkakataon sa biktima na ipagtanggol ang sarili.

Isinasaad sa Article 248 ng Revised Penal Code na mayroong krimen ng pagpatay kung ang pagpatay ay mayroong mga sirkumstansya, isa na rito ay ang treachery o pagtataksil:

Art. 248. Murder. – Any person who, not falling within the provisions of Article 246, shall kill another, shall be guilty of murder and shall be punished by reclusion perpetua, to death if committed with any of the following attendant circumstances:

1. With treachery, taking advantage of superior strength, with the aid of armed men, or employing means to weaken the defense, or of means or persons to insure or afford impunity[.] (Emphasis supplied.)

Para mapatunayang may treachery sa krimen, kinakailangang mapatunayan ang dalawang bagay: una, na ginamit ng akusado ang paraan na tiyak na hindi siya mapapahamak; at pangalawa, na sinadya niyang gamitin ang paraan na iyon. Dahil dito, hindi naging matagumpay ang depensa ng akusado.

Bukod pa rito, nadagdagan ang halaga ng mga danyos na dapat bayaran ng akusado sa pamilya ng biktima. Kabilang dito ang civil indemnity, moral damages, at exemplary damages. Sinuri rin ng korte ang paraan ng pagkalkula ng loss of earning capacity ng biktima, batay sa kanyang edad, kita, at tinatayang buhay. Ang pagtaas ng mga danyos ay upang maibsan ang paghihirap ng pamilya ng biktima at magsilbing babala sa iba na huwag gagawa ng krimen.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung napatunayan ba ng prosekusyon ang pagkakasala ni Bonifacio Dandanon sa krimen ng pagpatay nang lampas sa makatuwirang pagdududa. Tinalakay din kung sapat ba ang alibi ni Dandanon upang mapawalang-bisa ang mga ebidensya laban sa kanya.
Ano ang ginampanang papel ng mga saksi sa kaso?	Ang mga saksi ang siyang nagbigay ng positibong pagkilala kay Dandanon bilang siyang bumaril kay Paceño. Mahalaga ang kanilang mga testimonya upang mapatunayan ang pagkakasala ng akusado.
Bakit hindi tinanggap ng korte ang alibi ni Dandanon?	Hindi tinanggap ang alibi dahil hindi napatunayan na imposibleng naroroon si Dandanon sa lugar ng krimen. Ang layo ng Sibagat sa Butuan ay hindi sapat upang maging hadlang sa paggawa ng krimen.
Ano ang ibig sabihin ng “treachery” o pagtataksil?	Ang “treachery” o pagtataksil ay ang biglaan at walang babalang pag-atake sa biktima, na hindi nagbibigay ng pagkakataon na ipagtanggol ang sarili. Ito ay isang qualifying circumstance na nagiging murder ang isang pagpatay.
Paano kinakalkula ang “loss of earning capacity”?	Kinakalkula ang “loss of earning capacity” batay sa edad, kita, at tinatayang buhay ng biktima. Ito ay upang mabayaran ang pamilya sa nawalang kita ng biktima.
Ano ang epekto ng positibong pagkilala sa kinalabasan ng kaso?	Ang positibong pagkilala ay nagpabigat sa kaso laban kay Dandanon. Ito ang nagpatunay na siya ang gumawa ng krimen, sa kabila ng kanyang alibi.
Bakit mahalaga ang mga desisyon ng Korte Suprema sa ganitong mga kaso?	Mahalaga ang mga desisyon ng Korte Suprema dahil nagtatakda ito ng mga panuntunan at pamantayan na sinusundan ng mga mababang korte. Nakakatulong din ito upang bigyang-linaw ang mga batas at magbigay ng hustisya sa mga biktima.
Paano makakaapekto ang desisyong ito sa ibang mga kaso ng pagpatay?	Magbibigay-diin ang desisyong ito sa kahalagahan ng positibong pagkilala ng mga saksi at sa pagsusuri ng alibi ng akusado. Magsisilbi rin itong gabay sa pagtukoy ng mga danyos na dapat bayaran sa pamilya ng biktima.

Ang kasong ito ay nagpapaalala sa atin na ang sistema ng hustisya ay nakabatay sa mga ebidensya at sa masusing pagsusuri ng mga ito. Mahalaga ang papel ng mga saksi at ang kanilang positibong pagkilala sa akusado. Ipinapakita rin nito na hindi sapat ang alibi kung hindi ito mapapatunayang imposibleng naroroon ang akusado sa lugar ng krimen. Sa huli, ang layunin ay matiyak na ang nagkasala ay maparusahan at ang biktima ay mabigyan ng hustisya.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: PEOPLE OF THE PHILIPPINES VS. BONIFACIO DANDANON Y ILIGAN A.K.A. “BONING”, G.R. No. 196258, September 28, 2015