Sa kasong ito, pinagtibay ng Korte Suprema na kinakailangan ang maayos na pagpapanatili ng kadena ng kustodiya ng mga iligal na droga upang maprotektahan ang akusado laban sa malisyosong pag-aakusa. Ang kadena ng kustodiya ay tumutukoy sa proseso ng pagprotekta at pag-iingat sa ebidensya mula sa oras na ito ay makuha hanggang sa ito ay ipakita sa korte. Mahalaga ito upang matiyak na ang mga ipinakitang droga sa paglilitis ay eksaktong mga drogang nakuha mula sa akusado, at hindi gawa-gawa o binago. Kung hindi mapatunayan ang kadena ng kustodiya, maaaring mapawalang-sala ang akusado.

Kuwento ng Pagbebenta ng Marijuana: Napatunayan Ba ang Kadena ng Kustodiya?

Nagsimula ang kaso nang mahuli sina Michael Ros, Rodolfo Justo, Jr., at David Navarro sa isang buy-bust operation dahil sa pagbebenta umano ng marijuana. Ayon sa mga pulis, si Ros at Navarro ay nagbenta ng isang kilo ng marijuana kay PO1 Jonie Domingo, isang pulis na nagpanggap na buyer, habang si Justo naman ay nagbenta ng 100 gramo kay PO3 Marlon Nicolas. Mariing itinanggi ng mga akusado ang paratang. Ayon kay Ros, sapilitan siyang kinuha ng mga pulis at ginamit para magbigay ng pera kay Justo. Si Navarro naman ay nagsabing wala siyang alam sa transaksyon at basta na lamang siyang dinala sa presinto. Sinabi naman ni Justo na pinilit lamang siyang tanggapin ang pera. Sa paglilitis, idiniin ng depensa na hindi napatunayan ng prosekusyon ang kadena ng kustodiya ng marijuana. Ibig sabihin, hindi malinaw kung paano napangalagaan ang ebidensya mula nang makuha ito hanggang sa ipakita sa korte. Ang legal na tanong sa kasong ito: Sapat ba ang ebidensya ng prosekusyon upang patunayang may paglabag sa Seksyon 5, Artikulo II ng Republic Act No. 9165, at napanatili ba ang kadena ng kustodiya ng mga iligal na droga?

Ang Republic Act No. 9165, o Comprehensive Dangerous Drugs Act of 2002, ay nagtatakda ng mga patakaran sa paghawak ng mga iligal na droga. Seksyon 21 ng batas na ito ang naglalaman ng mga dapat sundin upang mapanatili ang kadena ng kustodiya. Ayon sa batas, dapat gawin ang pisikal na inventory at pagkuha ng litrato ng mga droga sa presensya ng akusado o kanyang kinatawan, isang representante mula sa media, at isang opisyal mula sa Department of Justice. Ang bawat isa sa kanila ay kailangang pumirma sa mga kopya ng inventory.

SEC. 21. Custody and Disposition of Confiscated, Seized, and/or Surrendered Dangerous Drugs, Plant Sources of Dangerous Drugs, Controlled Precursors and Essential Chemicals, Instruments/ Paraphernalia and/or Laboratory Equipment. – The PDEA shall take charge and have custody of all dangerous drugs, plant sources of dangerous drugs, controlled precursors and essential chemicals, as well as instruments/paraphernalia and/or laboratory equipment so confiscated, seized and/or surrendered, for proper disposition in the following manner:

(1) The apprehending team having initial custody and control of the drugs shall, immediately after seizure and confiscation, physically inventory and photograph the same in the presence of the accused or the person/s from whom such items were confiscated and/or seized, or his/her representative or counsel, a representative from the media and the Department of Justice (DOJ), and any elected public official who shall be required to sign the copies of the inventory and be given a copy thereof[.]

Nilinaw ng Korte Suprema na hindi dapat gamitin ang Seksyon 21 upang hadlangan ang mga pulis sa kanilang tungkulin. Sa ilalim ng Implementing Rules and Regulations, hindi magiging invalid ang pagkakakumpiska kung mayroong “justifiable grounds” para hindi masunod ang mga patakaran, basta’t napangalagaan ang integridad at evidentiary value ng mga ebidensya. Hindi kinakailangan ang “perfect chain of custody,” ang mahalaga ay mapatunayan na ang mga drogang ipinakita sa korte ay siyang mga nakuha mula sa akusado.

Sa kasong ito, walang naipakitang ebidensya ang mga akusado na nasira ang integridad ng marijuana. Ayon sa Korte Suprema, bagama’t hindi perpekto ang pagsunod sa Seksyon 21, mayroon namang “substantial compliance.” Napatunayan ng prosekusyon ang mahahalagang links sa kadena ng kustodiya, mula sa pagkakakumpiska hanggang sa pagpapakita nito sa korte. Ang mga pulis na nakakuha ng marijuana ay siya ring nagdala nito sa laboratoryo para suriin. Kinilala rin ng mga pulis sa korte na ang mga ipinakitang droga ay siyang mga nakuha nila mula sa mga akusado. Dagdag pa rito, hindi kinuwestiyon ng mga akusado ang kadena ng kustodiya sa panahon ng paglilitis. Sa madaling salita, ngayon lamang nila ito binanggit sa apela.

Dahil dito, sinabi ng Korte Suprema na huli na para kuwestiyunin ang kadena ng kustodiya. Dapat ay tinanong na nila ito sa mababang korte upang malaman kung mayroon bang “justifiable ground” para hindi masunod ang mga patakaran sa Seksyon 21. Sa huli, binigyang-diin ng Korte Suprema na mayroong presumption na ginawa ng mga pulis ang kanilang trabaho nang maayos. Kailangang patunayan ng mga akusado na mayroong masamang motibo ang mga pulis o na hindi nila sinunod ang tamang proseso. Dahil hindi nila ito napatunayan, pinagtibay ng Korte Suprema ang hatol ng mababang korte na guilty ang mga akusado sa pagbebenta ng marijuana.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung napatunayan ba ng prosekusyon na guilty ang mga akusado sa pagbebenta ng marijuana, at kung napangalagaan ba ang kadena ng kustodiya ng mga droga. Mahalaga ang kadena ng kustodiya upang matiyak na hindi nagbago ang ebidensya.
Ano ang kadena ng kustodiya?	Ang kadena ng kustodiya ay ang proseso ng pagdodokumento at pagprotekta sa ebidensya, mula sa pagkolekta nito hanggang sa pagpresenta sa korte. Kinakailangan itong mapanatili upang matiyak na ang ebidensya ay tunay at hindi nabago.
Ano ang sinasabi ng batas tungkol sa kadena ng kustodiya?	Sinasabi sa Section 21 ng Republic Act No. 9165 na dapat sundin ang mga patakaran sa paghawak ng mga iligal na droga. Dapat gawin ang inventory at pagkuha ng litrato sa presensya ng akusado, media, at DOJ representative.
Ano ang nangyari sa kasong ito?	Nahuli ang mga akusado sa buy-bust operation. Idiniin ng depensa na hindi napatunayan ang kadena ng kustodiya ng marijuana.
Ano ang desisyon ng Korte Suprema?	Pinagtibay ng Korte Suprema ang hatol ng mababang korte. Sinabi nila na mayroong “substantial compliance” sa Seksyon 21 at hindi kinuwestiyon ng mga akusado ang kadena ng kustodiya sa panahon ng paglilitis.
Bakit mahalaga ang kadena ng kustodiya?	Mahalaga ang kadena ng kustodiya upang maprotektahan ang akusado laban sa malisyosong pag-aakusa. Kung hindi mapatunayan ang kadena ng kustodiya, maaaring mapawalang-sala ang akusado.
Ano ang ibig sabihin ng “substantial compliance”?	Ibig sabihin nito na bagama’t hindi perpekto ang pagsunod sa lahat ng patakaran sa Section 21, napatunayan pa rin na napangalagaan ang integridad at evidentiary value ng ebidensya.
Bakit hindi nagtagumpay ang depensa sa kasong ito?	Hindi nagtagumpay ang depensa dahil hindi nila kinuwestiyon ang kadena ng kustodiya sa panahon ng paglilitis, at hindi nila napatunayan na may masamang motibo ang mga pulis.

Sa pagtatapos, mahalaga ang kadena ng kustodiya sa mga kaso ng iligal na droga. Ito ay upang masiguro na ang mga akusado ay hindi biktima ng malisyosong pag-aakusa. Gayunpaman, hindi nangangahulugang perpekto ang proseso at ang hindi pag-alinsunod sa mga detalye ng batas ay nagpapawalang-bisa na agad sa isang kaso.

Para sa mga katanungan tungkol sa aplikasyon ng ruling na ito sa mga tiyak na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: Ang pagsusuri na ito ay para lamang sa impormasyon at hindi bumubuo ng legal na payo. Para sa tiyak na legal na gabay na angkop sa iyong sitwasyon, mangyaring kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
Source: People of the Philippines vs. Michael Ros Y Ortega, G.R No. 201146, April 15, 2015