Ang Illegal na Paghuli at Pag-Search ay Nagbubunga ng Pagpapawalang-Sala

G.R. No. 204589, November 19, 2014

Madalas nating naririnig ang tungkol sa mga operasyon ng pulis laban sa droga. Ngunit, alam ba natin kung kailan legal ang kanilang paghuli at pag-search? Ang kasong ito ay nagtuturo sa atin na kapag ang paghuli at pag-search ay labag sa batas, ang mga ebidensyang nakuha ay hindi maaaring gamitin sa korte, at ang akusado ay dapat mapawalang-sala.

Introduksyon

Isipin na ikaw ay naglalakad sa kalye, at bigla kang hinuli ng pulis dahil kahina-hinala ka. Kinapkapan ka, at nahanapan ka ng isang bagay na labag sa batas. Maaari ka bang kasuhan batay sa ebidensyang ito? Ang kasong Rizaldy Sanchez y Cajili v. People of the Philippines ay nagbibigay linaw sa mga sitwasyon kung kailan ang paghuli at pag-search ay labag sa batas, at kung ano ang mga kahihinatnan nito.

Sa kasong ito, si Rizaldy Sanchez ay hinuli ng mga pulis matapos siyang makita na lumabas sa bahay ng isang kilalang drug dealer. Nakita siyang may hawak na match box, na nang suriin ay naglalaman ng shabu. Kinasuhan si Sanchez ng paglabag sa Republic Act No. 9165, o ang Comprehensive Dangerous Drugs Act of 2002.

Legal na Konteksto

Ang ating Konstitusyon ay nagbibigay proteksyon laban sa illegal na paghuli at pag-search. Sinasabi sa Section 2, Article III ng Konstitusyon na:

“The right of the people to be secure in their persons, houses, papers, and effects against unreasonable searches and seizures of whatever nature and for any purpose shall be inviolable, and no search warrant or warrant of arrest shall issue except upon probable cause to be determined personally by the judge after examination under oath or affirmation of the complainant and the witnesses he may produce, and particularly describing the place to be searched and the persons or things to be seized.”

Ibig sabihin, hindi basta-basta tayo maaaring hulihin o kapkapan. Kailangan ng warrant of arrest o search warrant, maliban na lamang kung mayroong probable cause. Ang probable cause ay nangangahulugang may sapat na dahilan upang maniwala na ang isang tao ay nagkasala o may ginawang krimen.

Mayroong mga pagkakataon na pinapayagan ang warrantless arrest. Ito ay nakasaad sa Section 5, Rule 113 ng Rules of Criminal Procedure:

“Sec. 5. Arrest without warrant; when lawful. – A peace officer or a private person may, without a warrant, arrest a person:
(a) When, in his presence, the person to be arrested has committed, is actually committing, or is attempting to commit an offense;
(b) When an offense has just been committed and he has probable cause to believe based on personal knowledge of facts or circumstances that the person to be arrested has committed it; and
(c) When the person to be arrested is a prisoner who has escaped from a penal establishment or place where he is serving final judgment or is temporarily confined while his case is pending, or has escaped while being transferred from one confinement to another.”

Sa madaling salita, maaari kang hulihin nang walang warrant kung ikaw ay nahuli sa aktong gumagawa ng krimen, kung may krimen na kagaganap lamang at may sapat na dahilan upang maniwala na ikaw ang gumawa nito, o kung ikaw ay takas na preso.

Paghimay sa Kaso

Narito ang mga pangyayari sa kaso ni Rizaldy Sanchez:

• Nakatanggap ng impormasyon ang mga pulis na may nagbebenta ng droga sa mga tricycle driver malapit sa bahay ni Jacinta Marciano.
• Nagbantay ang mga pulis at nakita si Sanchez na lumabas sa bahay ni Marciano at sumakay sa tricycle.
• Hinabol ng mga pulis ang tricycle at pinahinto si Sanchez.
• Napansin ng mga pulis na may hawak na match box si Sanchez.
• Hiningi ng pulis ang match box, at nang buksan ay nakita ang isang sachet ng shabu.
• Hinuli si Sanchez at kinasuhan ng paglabag sa R.A. 9165.

Sa paglilitis, sinabi ng korte na si Sanchez ay nahuli in flagrante delicto, o sa aktong gumagawa ng krimen. Ngunit, hindi sumang-ayon ang Korte Suprema. Ayon sa Korte Suprema:

“The evidence on record reveals that no overt physical act could be properly attributed to Sanchez as to rouse suspicion in the minds of the police operatives that he had just committed, was committing, or was about to commit a crime.”

Ibig sabihin, walang ginawang kilos si Sanchez na nagpapakita na siya ay gumagawa ng krimen. Ang paglabas lamang sa bahay ng isang drug dealer ay hindi sapat upang hulihin siya. Dagdag pa ng Korte Suprema:

“In the light of the foregoing, there being no lawful warrantless arrest and warrantless search and seizure, the shabu purportedly seized from Sanchez is inadmissible in evidence for being the proverbial fruit of the poisonous tree.”

Dahil illegal ang paghuli at pag-search, ang shabu na nakuha ay hindi maaaring gamitin bilang ebidensya. Kaya, pinawalang-sala si Sanchez.

Praktikal na Implikasyon

Ang kasong ito ay nagtuturo sa atin ng ilang mahahalagang aral:

• Hindi sapat ang hinala upang hulihin at kapkapan ang isang tao. Kailangan ng probable cause o warrant of arrest.
• Kung ang paghuli at pag-search ay labag sa batas, ang mga ebidensyang nakuha ay hindi maaaring gamitin sa korte.
• Ang chain of custody ng ebidensya ay dapat mapatunayan upang matiyak na ang ebidensyang ipinapakita sa korte ay ang mismong ebidensyang nakuha sa akusado.

Mga Pangunahing Aral

• Alamin ang iyong karapatan laban sa illegal na paghuli at pag-search.
• Kung ikaw ay hinuli, huwag lumaban. Magtanong kung bakit ka hinuhuli, at humingi ng warrant of arrest kung wala kang ginawang krimen.
• Kumuha ng abogado upang ipagtanggol ang iyong karapatan.

Mga Madalas Itanong

Tanong: Ano ang dapat kong gawin kung ako ay hinuli ng pulis?

Sagot: Huwag lumaban. Magtanong kung bakit ka hinuhuli, at humingi ng warrant of arrest kung wala kang ginawang krimen. Tumawag sa iyong abogado o sa iyong pamilya.

Tanong: Ano ang chain of custody?

Sagot: Ito ay ang proseso ng pagpapatunay na ang ebidensyang ipinapakita sa korte ay ang mismong ebidensyang nakuha sa akusado. Kailangan mapatunayan na walang pagbabago o pagpapalit na nangyari sa ebidensya.

Tanong: Maaari ba akong kapkapan ng pulis kahit walang warrant?

Sagot: Oo, kung may probable cause o kung ikaw ay nahuli sa aktong gumagawa ng krimen.

Tanong: Ano ang mangyayari kung ang ebidensyang nakuha ay illegal?

Sagot: Hindi ito maaaring gamitin sa korte. Ito ay tinatawag na “fruit of the poisonous tree.”

Tanong: Paano kung hindi ko alam ang aking mga karapatan?

Sagot: Mahalagang malaman ang iyong mga karapatan. Maaari kang humingi ng tulong sa isang abogado o sa Public Attorney’s Office (PAO).

Eksperto ang ASG Law sa mga kasong may kinalaman sa illegal na paghuli at pag-search. Kung kailangan mo ng legal na tulong, huwag mag-atubiling makipag-ugnayan sa amin. Bisitahin ang aming website dito, o mag-email sa amin sa hello@asglawpartners.com. Ipagtanggol natin ang iyong karapatan! Huwag mag-atubiling kumonsulta sa amin upang mas maintindihan ang iyong mga karapatan.