Ang Bawi ng Testimonya ng Saksi: Hindi Sapat para Baliktarin ang Hatol sa Kriminal na Kaso sa Pilipinas

G.R. No. 198338, November 13, 2013

Sa isang lipunan kung saan ang hustisya ay inaasam ng lahat, mahalagang maunawaan ang bigat ng testimonya sa korte, lalo na sa mga kasong kriminal. Isipin na lamang ang isang sitwasyon kung saan ang isang tao ay nahatulan batay sa testimonya ng mga saksi, ngunit kalaunan ay binawi ng mga saksing ito ang kanilang salaysay. Maaari bang basta-basta na lamang baliktarin ang hatol dahil lamang sa pagbawi ng testimonya? Ang kaso ng People of the Philippines vs. P/Supt. Artemio E. Lamsen, et al. ay nagbibigay linaw sa katanungang ito, at nagtuturo ng mahalagang aral tungkol sa kredibilidad ng testimonya at ang proseso ng pagbawi nito sa sistema ng hustisya sa Pilipinas.

Ang Legal na Konteksto ng Testimonya at Pagbawi Nito

Sa ilalim ng batas Pilipino, ang testimonya ng saksi ay itinuturing na mahalagang ebidensya sa pagpapatunay ng isang kaso, lalo na sa mga kasong kriminal. Nakasaad sa Rules of Court, Rule 130, Section 1 na ang ebidensya ay ang paraan, na pinahihintulutan ng mga patakaran, na kung saan ang isang katotohanan, na pinagdedesisyunan, ay pinatutunayan o pinasinungalingan. Kasama sa mga ebidensya ang testimonya ng mga saksi.

Gayunpaman, may mga pagkakataon na ang isang saksi ay nagbabaliktad ng kanyang testimonya. Ito ay tinatawag na recantation o pagbawi. Ngunit ano nga ba ang bigat ng pagbawi ng testimonya sa korte? Ayon sa Korte Suprema, ang pagbawi ng testimonya ay tinitignan nang may pagdududa at reserbasyon. Sa kaso ng Firaza v. People, binigyang-diin ng Korte Suprema na:

“Indeed, it is a dangerous rule to set aside a testimony which has been solemnly taken before a court of justice in an open and free trial and under conditions precisely sought to discourage and forestall falsehood simply because one of the witnesses who had given the testimony later on changed his mind. Such a rule will make solemn trials a mockery and place the investigation of the truth at the mercy of unscrupulous witnesses.”

Ibig sabihin, hindi basta-basta binabalewala ng korte ang testimonya na naisumite na sa harap ng hukuman sa isang bukas at malayang paglilitis. Ang pagpapalit ng isip ng isang saksi ay hindi sapat na dahilan para baliktarin ang isang hatol, maliban na lamang kung mayroong sapat at kapani-paniwalang dahilan para pagdudahan ang orihinal na testimonya.

Ang Kwento ng Kaso: People vs. Lamsen

Ang kasong People vs. Lamsen ay nagmula sa isang insidente ng robbery with homicide. Ayon sa testimonya ng mga saksing sina Arnel F. Reyes at Domingo Marcelo, ang mga akusado na sina P/Supt. Artemio E. Lamsen, PO2 Anthony D. Abulencia, at SPO1 Wilfredo L. Ramos ang mga responsable sa krimen. Batay sa mga testimonya na ito, nahatulan ng reclusion perpetua ang mga akusado ng Regional Trial Court at kinumpirma ito ng Court of Appeals.

Matapos ang desisyon ng Court of Appeals, umakyat ang kaso sa Korte Suprema. Sa Korte Suprema, muling iginiit ng mga akusado na sila ay inosente. Ngunit ang mas mahalaga, nagsumite sila ng mga affidavit of recantation mula kina Reyes at Marcelo. Sa mga affidavit na ito, sinasabi nina Reyes at Marcelo na ang kanilang mga testimonya noon ay gawa-gawa lamang at bunga ng pananakot at pamimilit ng mga awtoridad.

Hiniling ng mga akusado sa Korte Suprema na pagbigyan ang kanilang Motion for Reconsideration at Motion for New Trial batay sa mga bagong ebidensya na ito, ang mga affidavit of recantation. Ang pangunahing argumento nila ay dapat baliktarin ang kanilang pagkakahatol dahil binawi na ng mga pangunahing saksi ang kanilang mga testimonya.

Ngunit hindi pumayag ang Korte Suprema. Sinuri ng Korte Suprema ang mga affidavit of recantation at ikinumpara ito sa mga orihinal na testimonya nina Reyes at Marcelo sa korte. Natuklasan ng Korte Suprema na walang sapat na dahilan para paniwalaan ang mga pagbawi ng testimonya. Binigyang-diin ng Korte Suprema ang sumusunod:

“Reyes’ and Marcelo’s affidavits partake of a recantation which is aimed to renounce their earlier testimonies and withdraw them formally and publicly. Verily, recantations are viewed with suspicion and reservation. The Court looks with disfavor upon retractions of testimonies previously given in court. It is settled that an affidavit of desistance made by a witness after conviction of the accused is not reliable, and deserves only scant attention.”

Dagdag pa ng Korte Suprema:

“A testimony solemnly given in court should not be set aside and disregarded lightly, and before this can be done, both the previous testimony and the subsequent one should be carefully compared and juxtaposed, the circumstances under which each was made, carefully and keenly scrutinized, and the reasons or motives for the change, discriminatingly analyzed.”

Sa madaling salita, hindi basta-basta tatanggapin ng korte ang pagbawi ng testimonya, lalo na kung ito ay ginawa lamang matapos mahatulan ang akusado. Kailangan suriin nang mabuti ang mga dahilan at motibo sa pagbawi ng testimonya, at ikumpara ito sa orihinal na testimonya at iba pang ebidensya sa kaso.

Sa kaso ng People vs. Lamsen, nakita ng Korte Suprema na ang mga affidavit of recantation ay ginawa lamang matapos ang mahabang panahon at matapos na makumpirma ang hatol ng pagkakakulong. Wala ring sapat na ebidensya na nagpapakita na ang orihinal na testimonya ay talagang bunga ng pamimilit o pananakot. Kaya naman, ibinasura ng Korte Suprema ang Motion for Reconsideration at Motion for New Trial ng mga akusado at kinumpirma ang kanilang hatol na reclusion perpetua.

Praktikal na Implikasyon ng Kaso

Ang desisyon sa People vs. Lamsen ay nagpapakita ng ilang mahahalagang aral at praktikal na implikasyon, lalo na sa mga kasong kriminal:

• Mahalaga ang orihinal na testimonya. Ang testimonya na ibinigay sa korte sa ilalim ng panunumpa ay may malaking bigat. Hindi ito basta-basta binabalewala kahit pa bawiin ito kalaunan.
• Mahirap baliktarin ang hatol batay sa pagbawi ng testimonya. Ang pagbawi ng testimonya ay hindi awtomatikong nangangahulugan na babaliktarin ang hatol. Kailangan ng matibay at kapani-paniwalang dahilan para tanggapin ng korte ang pagbawi ng testimonya.
• Kredibilidad ng saksi ay susi. Ang kredibilidad ng saksi ay mahalaga sa pagpapatunay ng isang kaso. Sinusuri ng korte ang kredibilidad ng saksi batay sa kanyang testimonya, kilos, at iba pang ebidensya.

Mga Pangunahing Aral

• Ang pagbawi ng testimonya ay hindi madaling paraan para baliktarin ang isang hatol sa kriminal na kaso.
• Ang korte ay mas magbibigay bigat sa testimonya na orihinal na ibinigay sa korte kaysa sa affidavit of recantation.
• Mahalaga na maging tapat at totoo sa pagbibigay ng testimonya sa korte.

Mga Madalas Itanong (FAQ)

Tanong 1: Ano ang ibig sabihin ng recantation o pagbawi ng testimonya?
Sagot: Ito ay ang pormal na pag-atras o pagbawi ng isang saksi sa kanyang naunang testimonya na ibinigay sa korte.

Tanong 2: Maaari bang mapawalang-sala ang isang akusado kung binawi ng saksi ang kanyang testimonya?
Sagot: Posible, ngunit hindi awtomatiko. Kailangan suriin ng korte ang mga dahilan sa pagbawi ng testimonya at kung ito ay kapani-paniwala at may sapat na basehan.

Tanong 3: Ano ang dapat gawin kung pinipilit akong magsinungaling sa korte?
Sagot: Mahalagang huwag pumayag sa anumang uri ng pamimilit na magsinungaling sa korte. Maaaring kumonsulta sa abogado o sa kinauukulan kung ikaw ay nakakaranas ng ganitong sitwasyon.

Tanong 4: Ano ang mangyayari kung magsinungaling ako sa korte?
Sagot: Ang pagsisinungaling sa korte ay isang krimen na tinatawag na perjury. Maaari kang makulong at magmulta kung mapatunayang nagsinungaling ka sa ilalim ng panunumpa.

Tanong 5: Kung ako ay saksi sa isang krimen, ano ang dapat kong gawin?
Sagot: Mahalagang maging tapat at sabihin ang buong katotohanan sa korte. Huwag matakot na magsalita kung alam mong nakakita ka o may nalalaman kang mahalaga sa kaso.

Naranasan mo ba ang ganitong sitwasyon o may katanungan ka pa tungkol sa testimonya at pagbawi nito sa korte? Huwag mag-atubiling kumonsulta sa eksperto. Ang ASG Law ay may mga abogado na dalubhasa sa mga kasong kriminal at handang tumulong sa iyo. Para sa konsultasyon, maaari kang mag-email sa hello@asglawpartners.com o makipag-ugnayan dito.