Pagtanggi sa Depensa ng ‘Pagsang-ayon’ sa Kaso ng Panggagahasa

[G.R. No. 196786, July 23, 2014] PEOPLE OF THE PHILIPPINES, PLAINTIFF-APPELLEE, VS. STANLEY BUNAGAN Y JUAN, ACCUSED-APPELLANT.

INTRODUKSYON

Ang panggagahasa ay isang karumal-dumal na krimen na sumisira hindi lamang sa pisikal kundi pati na rin sa mental at emosyonal na kalagayan ng biktima. Sa Pilipinas, mahigpit na ipinagbabawal at pinaparusahan ang ganitong uri ng karahasan. Madalas, sa mga kaso ng panggagahasa, ginagamit ng akusado ang depensa ng ‘pagsang-ayon’ upang makaiwas sa pananagutan. Ngunit paano kung ang ‘pagsang-ayon’ na ito ay kaduda-duda, lalo na kung sangkot ang isang menor de edad at may sapat na ebidensya ng pananakot at dahas? Ang kasong People of the Philippines vs. Stanley Bunagan y Juan ay nagbibigay linaw sa usaping ito, nagpapakita kung paano tinanggihan ng Korte Suprema ang depensa ng ‘pagsang-ayon’ at pinagtibay ang hatol sa akusado.

Sa kasong ito, kinasuhan si Stanley Bunagan ng panggagahasa sa kanyang pamangkin sa tuhod. Itinanggi ni Bunagan ang paratang at sinabing may relasyon sila ng biktima at ‘pagsang-ayon’ ang nangyari. Ang pangunahing tanong sa kasong ito ay: Sapat ba ang depensa ng ‘pagsang-ayon’ upang mapawalang-sala ang akusado sa panggagahasa, lalo na sa konteksto ng pananakot at kawalan ng kakayahan ng biktima na magbigay ng tunay na pahintulot?

LEGAL NA KONTEKSTO

Ang krimen ng panggagahasa ay nakasaad sa Artikulo 266-A ng Revised Penal Code ng Pilipinas. Ayon sa batas na ito, ang panggagahasa ay maisasagawa sa pamamagitan ng pakikipagtalik sa isang babae sa ilalim ng mga sumusunod na sitwasyon:

Artikulo 266-A. Rape; When and How Committed. – Rape is committed –

1. By a man who shall have carnal knowledge of a woman under any of the following circumstances:

(a) By using force or intimidation;
(b) When the woman is deprived of reason or otherwise unconscious;
(c) By means of fraudulent machinations or grave abuse of authority; and
(d) When the woman is under twelve (12) years of age or is demented, even though none of the circumstances mentioned above be present.

Sa kaso ni Bunagan, ang paratang ay nakabatay sa subparagraph (a), kung saan ginamit umano ang dahas o pananakot. Mahalagang maunawaan ang kahulugan ng ‘dahas’ at ‘pananakot’ sa kontekstong legal. Ang dahas ay tumutukoy sa pisikal na pwersa, samantalang ang pananakot ay maaaring psychological, kung saan ang biktima ay natatakot sa posibleng kapahamakan kung hindi siya susunod.

Sa mga kaso ng panggagahasa, ang pagsang-ayon ay isang mahalagang konsepto. Kung may tunay at kusang-loob na pagsang-ayon mula sa biktima, hindi maituturing na panggagahasa ang pakikipagtalik. Gayunpaman, hindi lahat ng uri ng ‘pagsang-ayon’ ay balido sa mata ng batas. Halimbawa, ang ‘pagsang-ayon’ na nakuha sa pamamagitan ng pananakot o dahas ay hindi itinuturing na tunay na pagsang-ayon. Bukod pa rito, sa kaso ng mga menor de edad, ang batas ay nagbibigay ng mas mataas na proteksyon. Kahit may ‘pagsang-ayon’ umano mula sa isang menor de edad, hindi ito ganap na balido dahil itinuturing silang walang sapat na kakayahan na magbigay ng informed consent, lalo na sa mga bagay na sekswal. Ang Republic Act No. 7610, o ang “Special Protection of Children Against Child Abuse, Exploitation and Discrimination Act,” ay naglalayong protektahan ang mga bata mula sa pang-aabuso at pagsasamantala, kabilang na ang sekswal na pang-aabuso.

PAGBUKAS SA KASO

Si Stanley Bunagan ay kinasuhan ng panggagahasa sa Parañaque City. Ang nagdemanda ay ang kanyang pamangkin sa tuhod, na kinilala lamang bilang “AAA” upang protektahan ang kanyang pagkakakilanlan bilang biktima ng sekswal na karahasan. Ayon sa salaysay ni AAA, nagsimula ang pang-aabuso noong 1998 nang siya ay 13 taong gulang pa lamang at tumagal hanggang Agosto 2001. Si Bunagan, na asawa ng lola ni AAA, ay naninirahan sa bahay nila at madalas na nagbabanta kay AAA na papatayin ang kanyang ina at lola kung hindi siya makikipagtalik.

Sa pagdinig sa korte, nagprisinta ang prosekusyon ng dalawang pangunahing testigo: si AAA mismo at si Dr. Irene Baluyot, isang doktor mula sa Philippine General Hospital. Mariing inilahad ni AAA ang mga detalye ng pang-aabuso, kabilang ang pananakot ni Bunagan. Kinumpirma naman ni Dr. Baluyot ang pisikal na ebidensya ng pang-aabuso sa pamamagitan ng kanyang medikal na pagsusuri kay AAA, kung saan nakita niya ang mga senyales ng trauma sa ari ni AAA at napatunayang buntis ito ng 25-26 na linggo.

Depensa naman ni Bunagan, itinanggi niya ang panggagahasa. Sinabi niyang may relasyon sila ni AAA at ‘pagsang-ayon’ ang nangyari. Ayon pa sa kanya, siya ang ama ng dinadala ni AAA. Subalit, nabigo siyang magprisinta ng anumang ebidensya na magpapatunay sa kanilang umano’y relasyon, tulad ng mga liham ng pag-ibig o litrato.

Desisyon ng Regional Trial Court (RTC)

Pinanigan ng RTC ang prosekusyon. Nakita ng korte na kapani-paniwala ang testimonya ni AAA dahil ito ay positibo, direkta, at walang bahid ng masamang motibo. Sinang-ayunan din ito ng medikal na ebidensya ni Dr. Baluyot. Hindi pinaniwalaan ng RTC ang depensa ni Bunagan dahil sa kakulangan ng ebidensya.

“WHEREFORE, this Court finds the accused, Stanley Bunagan y Juan, GUILTY beyond reasonable doubt of the crime of Rape in relation to RA 7610 and is hereby sentenced to suffer the penalty of reclusion perpetua. In addition, the accused is ordered to pay the victim the amount of P50,000.00 as moral damages and P50,000.00 as civil indemnity.”

Desisyon ng Court of Appeals (CA)

Umapela si Bunagan sa CA, ngunit muli siyang nabigo. Pinagtibay ng CA ang desisyon ng RTC. Sinang-ayunan ng CA ang RTC sa pagtanggi sa depensa ni Bunagan at sa pagbibigay-bigat sa testimonya ni AAA at sa medikal na ebidensya.

Desisyon ng Korte Suprema

Umakyat ang kaso sa Korte Suprema. Muling sinuri ng Korte Suprema ang mga ebidensya at argumento. Sa huli, pinagtibay ng Korte Suprema ang hatol ng CA at RTC.

“The sexual congress between “AAA” and appellant is undisputed. In fact, appellant admits the same. However, he claims that it is consensual because “AAA” was his girlfriend. Both the trial court and the CA correctly disregarded the “sweetheart theory” proffered by the appellant for being self-serving and uncorroborated. No evidence such as love letters, pictures, gifts, etc. was offered to show the existence of such relationship. Besides, such claim is totally absurd and preposterous. Going by the testimony of the appellant that his love relationship with “AAA” started sometime in 1997, “AAA” would have been only 12 years of age while appellant would be about 46 years old.”

Binigyang-diin ng Korte Suprema ang kawalan ng kredibilidad ng depensa ni Bunagan na ‘pagsang-ayon’ dahil walang sapat na ebidensya na sumusuporta dito. Bukod pa rito, itinuring na absurdo at katawa-tawa ang pag-aangkin ni Bunagan na nagkaroon sila ng relasyon ni AAA dahil sa malaking agwat ng kanilang edad at sa katotohanang menor de edad pa lamang si AAA nang magsimula umano ang relasyon.

PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON

Ang kasong People vs. Bunagan ay nagpapakita ng ilang mahahalagang praktikal na implikasyon, lalo na sa mga kaso ng panggagahasa:

• Kahalagahan ng Testimonya ng Biktima: Ang kasong ito ay nagpapatunay na ang testimonya ng biktima, kung kapani-paniwala at walang bahid ng masamang motibo, ay sapat na upang mapatunayang nagkasala ang akusado, lalo na kung suportado ng iba pang ebidensya tulad ng medikal na report.
• Pagtanggi sa Depensa ng ‘Pagsang-ayon’ na Walang Basehan: Hindi sapat ang basta-bastang pag-aangkin ng ‘pagsang-ayon’ upang makalaya sa kasong panggagahasa. Kinakailangan ng sapat na ebidensya upang mapatunayan ang tunay at kusang-loob na pagsang-ayon. Sa kasong ito, tinanggihan ang ‘sweetheart theory’ ni Bunagan dahil walang anumang ebidensya na sumusuporta dito.
• Proteksyon sa Menor de Edad: Ang kaso ay nagbibigay-diin sa mas mataas na proteksyon na ibinibigay ng batas sa mga menor de edad. Ang ‘pagsang-ayon’ umano ng isang menor de edad ay hindi ganap na balido, lalo na sa konteksto ng sekswal na relasyon sa isang nakatatanda.
• Parusa sa Panggagahasa: Ang kasong ito ay nagpapakita ng seryosong parusa na ipinapataw sa mga nagkasala ng panggagahasa, na umaabot hanggang reclusion perpetua.

Mahahalagang Leksyon:

• Sa mga kaso ng panggagahasa, ang testimonya ng biktima ay may malaking timbang sa korte.
• Ang depensa ng ‘pagsang-ayon’ ay dapat suportado ng sapat na ebidensya upang mapaniwalaan.
• Mahalaga ang proteksyon ng mga menor de edad laban sa sekswal na pang-aabuso.
• Ang panggagahasa ay isang seryosong krimen na may mabigat na parusa.

MGA KARANIWANG TANONG

Tanong 1: Ano ang ibig sabihin ng ‘reclusion perpetua’?
Sagot: Ang ‘reclusion perpetua’ ay isang parusa sa Pilipinas na nangangahulugang pagkabilanggo habang buhay. Hindi ito nangangahulugan ng eksaktong habang-buhay, ngunit ito ay isang mahabang panahon ng pagkabilanggo na karaniwang hindi bababa sa 20 taon at maaaring umabot ng 40 taon, depende sa mga kalagayan ng kaso. Bukod pa rito, sa kaso ng panggagahasa, hindi karapat-dapat ang akusado sa parole.

Tanong 2: Ano ang moral damages at civil indemnity?
Sagot: Ang moral damages ay ibinibigay bilang kabayaran sa mental at emosyonal na pagdurusa ng biktima. Ang civil indemnity naman ay kabayaran para sa pinsalang dulot ng krimen sa biktima.

Tanong 3: Paano kung ang biktima ay hindi agad nagsumbong? Makaaapekto ba ito sa kaso?
Sagot: Hindi agad na makaaapekto sa kaso ang pagkaantala sa pagsumbong. Nauunawaan ng korte na may iba’t ibang dahilan kung bakit hindi agad nakapagsusumbong ang isang biktima ng sekswal na karahasan, tulad ng takot, kahihiyan, o trauma. Ang mahalaga ay ang testimonya ng biktima ay kapani-paniwala at suportado ng iba pang ebidensya.

Tanong 4: Ano ang dapat gawin kung ikaw o ang isang kakilala mo ay biktima ng panggagahasa?
Sagot: Mahalaga na agad na magsumbong sa mga awtoridad. Maaaring lumapit sa pulisya, barangay, o mga organisasyon na tumutulong sa mga biktima ng karahasan. Mahalaga rin na kumuha ng medikal na pagsusuri at legal na payo.

Tanong 5: Ano ang papel ng medikal na ebidensya sa kaso ng panggagahasa?
Sagot: Ang medikal na ebidensya ay mahalagang suporta sa testimonya ng biktima. Maaari itong magpatunay ng pisikal na pang-aabuso at iba pang pinsala na sinapit ng biktima.

Eksperto ang ASG Law sa mga kaso ng karahasan laban sa kababaihan at mga bata. Kung ikaw ay nangangailangan ng legal na representasyon o konsultasyon sa mga kasong tulad nito, huwag mag-atubiling makipag-ugnayan sa amin. Magpadala ng email sa hello@asglawpartners.com o makipag-contact dito para sa konsultasyon. Handa kaming tumulong at magbigay ng gabay legal.