Huwag Balewalain ang Probable Cause: Pagbusisi sa Aksyon ng Hukuman sa Preliminary Investigation

P/C INSP. LAWRENCE B. CAJIPE, ET AL. VS. PEOPLE OF THE PHILIPPINES, G.R. No. 203605, April 23, 2014

INTRODUCTION

Naranasan mo na bang maakusahan ng krimen na hindi mo ginawa? Sa Pilipinas, mahalaga ang proseso ng preliminary investigation upang masiguro na may sapat na basehan bago pormal na magsampa ng kaso sa korte. Ngunit paano kung sa tingin ng korte, kulang ang ebidensya para ituloy ang kaso? Ang kasong ito ng Cajipe v. People ay nagbibigay linaw sa kapangyarihan ng korte na magbasura ng kaso sa preliminary investigation pa lamang kung nakita nitong walang sapat na probable cause. Tatalakayin natin ang mga pangyayari sa kasong ito at ang mga importanteng aral na mapupulot natin tungkol sa probable cause at sa tamang proseso ng paghahabla.

LEGAL CONTEXT: ANG PROBABLE CAUSE AT ANG KAPANGYARIHAN NG KORTE

Ano nga ba ang “probable cause”? Sa simpleng salita, ito ang sapat na dahilan para maniwala na may krimen na nangyari at malamang na ang akusado ang gumawa nito. Hindi ito nangangahulugan na siguradong guilty na ang akusado, kundi may basehan lamang para ituloy ang kaso sa korte. Ayon sa ating Korte Suprema, ang probable cause ay nangangailangan lamang ng “reasonable ground of presumption that a matter is, or may be, well-founded, such a state of facts as would lead a man of ordinary caution and prudence to believe, or entertain an honest or strong suspicion, that a thing is so.”

Sa ilalim ng Section 6, Rule 112 ng Rules of Criminal Procedure, malinaw na may kapangyarihan ang hukom na agad ibasura ang kaso kung sa tingin niya ay “the evidence on record clearly fails to establish probable cause.” Ibig sabihin, hindi lamang ang prosecutor ang may kapangyarihan na magdesisyon kung may probable cause o wala. Maging ang korte, sa simula pa lamang, ay may tungkuling suriin ang ebidensya at tiyakin na may sapat na basehan bago ituloy ang kaso. Ang kapangyarihang ito ng korte ay isang mahalagang proteksyon laban sa mga baseless na kaso na maaaring makasira sa reputasyon at buhay ng isang tao.

CASE BREAKDOWN: ANG KUWENTO NG CAJIPE CASE

Nagsimula ang kasong ito noong 2009 nang magsampa ng reklamo si Lilian De Vera laban sa ilang miyembro ng PNP Highway Patrol Group (HPG) at Special Action Force (SAF) dahil sa pagkamatay ng kanyang asawang si Alfonso “Jun” De Vera at kanilang 7-anyos na anak na si Lia Allana. Ayon kay Lilian, nagkasabwat ang mga pulis para patayin ang kanyang mag-ama.

Base sa salaysay ng mga testigo, noong December 5, 2008, sakay si Jun at Lia sa kanilang van nang biglang pagbabarilin ng mga pulis na naka-vest ng Regional SAF. Lumabas si Jun at tinangkang iligtas si Lia na nasugatan na, ngunit hinabol pa rin siya at binaril sa ulo.

Matapos ang preliminary investigation, nakita ng Department of Justice (DOJ) na may probable cause para kasuhan ng murder ang lahat ng pulis na sangkot, kabilang ang mga petitioner na HPG officers na sina P/C Insp. Cajipe, et al.

Ngunit iba ang naging desisyon ng Regional Trial Court (RTC) ng Paranaque City. Ibinasura ng RTC ang kaso laban sa mga HPG officers dahil walang direktang ebidensya na nagtuturo sa kanila bilang mga bumaril. Ayon pa sa RTC, lumalabas na ang mga HPG officers ay nag-block lamang sa lugar bilang suporta sa operasyon ng SAF.

Hindi sumang-ayon ang Office of the Solicitor General (OSG) at umapela sa Court of Appeals (CA) sa pamamagitan ng petition for certiorari. Pinaboran ng CA ang OSG at sinabing nagkamali ang RTC sa pagbasura ng kaso. Ayon sa CA, may mga affidavit ng mga testigo na nagsasabing kasama ang mga HPG officers sa paghabol at pagbaril kay Jun.

Dahil dito, umakyat ang kaso sa Korte Suprema. Ang pangunahing tanong: Tama ba ang CA na baliktarin ang desisyon ng RTC na nagbasura ng kaso laban sa mga HPG officers dahil sa kawalan ng probable cause?

ANG DESISYON NG KORTE SUPREMA

Pinaboran ng Korte Suprema ang mga petitioner na HPG officers. Ayon sa Korte, nagkamali ang CA sa pag-grant ng petition for certiorari ng OSG. Ipinaliwanag ng Korte na ang desisyon ng RTC na magbasura ng kaso dahil sa kawalan ng probable cause ay isang final order na maaari sanang iapela, at hindi dapat kinukuwestiyon sa pamamagitan ng certiorari.

Binigyang-diin ng Korte Suprema ang Section 6, Rule 112 ng Rules of Criminal Procedure na nagbibigay kapangyarihan sa hukom na magbasura ng kaso kung walang probable cause.

“The RTC judge was within his powers to dismiss the case against petitioner HPG officers. Section 6, Rule 112 of the Rules of Criminal Procedure provides that the judge “may immediately dismiss the case if the evidence on record clearly fails to establish probable cause.””

Dagdag pa ng Korte, kahit tingnan ang merito ng kaso, walang sapat na ebidensya para ituloy ang kaso laban sa mga HPG officers. Base sa mga salaysay ng testigo, ang mga pulis na bumaril ay naka-vest ng RSAF at may dalang long firearms, samantalang walang ebidensya na nagsasabing ang mga HPG officers ay gumamit ng baril sa insidente.

“More telling is the crime laboratory report which revealed that none of the HPG operatives discharged their firearms during the shootout. It did not also help the prosecution’s case that, per Indiana’s testimony, the SAF police officers involved in the shootout carried long firearms, specifically Ml6 rifle, M16 baby armalite, and M14. But the National Police Commission issued two certifications dated January 14 and 19, 2010 to the effect that the petitioner HPG officers had not been issued long firearms from 2007 up to 2010.”

Kaya naman, kinatigan ng Korte Suprema ang desisyon ng RTC at ibinasura ang kaso laban sa mga HPG officers.

PRAKTICAL IMPLICATIONS: ANO ANG ARAL SA KASONG ITO?

Ang kasong Cajipe v. People ay nagpapakita ng kahalagahan ng probable cause sa criminal procedure. Hindi dapat basta-basta isampa ang kaso sa korte kung walang sapat na basehan. Mahalaga rin ang papel ng hukom sa preliminary investigation na tiyakin na may probable cause bago ituloy ang kaso.

Para sa mga law enforcement officers, lalo na sa mga kaso na may posibleng pagkakamali o overreach, ang kasong ito ay nagpapaalala na hindi lahat ng operasyon ay laging tama. Mahalagang maging maingat at siguruhin na may sapat na ebidensya bago magsampa ng kaso.

Para naman sa mga ordinaryong mamamayan, ang kasong ito ay nagpapakita na may proteksyon laban sa mga baseless na kaso. Kung sa tingin mo ay kinasuhan ka nang walang sapat na basehan, may karapatan kang kuwestiyunin ito sa korte at ipabasura ang kaso kung walang probable cause.

KEY LESSONS:

• Huwag balewalain ang probable cause: Mahalaga ang probable cause bago magsampa ng kaso. Kung walang sapat na basehan, maaaring ibasura ng korte ang kaso kahit sa preliminary investigation pa lamang.
• Kapangyarihan ng hukom sa preliminary investigation: May kapangyarihan ang hukom na magbasura ng kaso kung nakita nitong walang probable cause. Ito ay isang mahalagang check and balance sa sistema ng hustisya.
• Tamang remedyo sa pagkuwestiyon ng dismissal order: Ang tamang remedyo para kuwestiyunin ang dismissal order ng RTC dahil sa kawalan ng probable cause ay appeal, at hindi certiorari.

FREQUENTLY ASKED QUESTIONS (FAQs)

Tanong 1: Ano ang mangyayari kung ibinasura ang kaso dahil walang probable cause? Maaari pa bang magsampa ulit ng kaso?
Sagot: Oo, maaari pang magsampa ulit ng kaso kung may bagong ebidensya na lumabas sa ibang preliminary investigation na magpapatunay na may probable cause.

Tanong 2: Ano ang pagkakaiba ng preliminary investigation sa trial?
Sagot: Ang preliminary investigation ay isang proseso para alamin kung may sapat na probable cause para magsampa ng kaso sa korte. Ang trial naman ay ang paglilitis sa korte kung saan pormal na pinapakinggan ang ebidensya ng magkabilang panig para malaman kung guilty o hindi ang akusado.

Tanong 3: Kung sa tingin ko ay walang probable cause ang kaso laban sa akin, ano ang dapat kong gawin?
Sagot: Kumuha agad ng abogado. Ang abogado mo ang makakatulong sa iyo na suriin ang kaso at maghain ng motion to dismiss sa korte kung nakita niyang walang sapat na probable cause.

Tanong 4: Ano ang Rule 65 at Rule 112 ng Rules of Criminal Procedure?
Sagot: Ang Rule 112 ay tumutukoy sa preliminary investigation. Ang Rule 65 naman ay tungkol sa special civil action ng certiorari, na ginagamit para kuwestiyunin ang desisyon ng isang korte kung may grave abuse of discretion na nangyari.

Tanong 5: Bakit sinabi ng Korte Suprema na appeal dapat ang ginawa ng OSG at hindi certiorari?
Sagot: Dahil ang dismissal order ng RTC ay isang final order na maaaring iapela. Ang certiorari ay ginagamit lamang kung walang ibang remedyo tulad ng appeal.

May kaso ka bang kahalintulad nito? Eksperto ang ASG Law sa mga usaping kriminal at handang tumulong sa iyo. Para sa konsultasyon, makipag-ugnayan sa amin sa hello@asglawpartners.com o mag-contact dito.

---

Source: Supreme Court E-Library
This page was dynamically generated
by the E-Library Content Management System (E-LibCMS)