Ang Timbang ng Testimonya: Pagpapanagot sa Kriminal Base sa Salaysay ng Saksi

G.R. No. 191256, September 18, 2013

Madalas nating naririnig ang kasabihang, “Nasa mata ng nagmamasid ang katotohanan.” Sa sistema ng hustisya sa Pilipinas, lalo na sa mga kasong kriminal tulad ng murder o pagpatay, napakahalaga ng papel ng mga saksi. Ang kanilang mga salaysay ang nagiging batayan para malaman kung napatunayan ba na may nagkasala, at kung dapat ba itong mapanagot sa batas. Ngunit paano nga ba sinusuri ang katotohanan sa mga testimonya? Paano natitiyak ng korte na ang sinasabi ng isang saksi ay tama at mapagkakatiwalaan, lalo na kung ito ang magiging basehan para sa isang mabigat na hatol?

Ang kaso ng People of the Philippines v. Gary Alinao ay isang magandang halimbawa kung paano pinagtimbang-timbang ng Korte Suprema ang mga testimonya ng iba’t ibang saksi para malutas ang isang kaso ng pagpatay. Sa kasong ito, inakusahan si Gary Alinao ng pagpatay kay Antonio Ardet. Ang pangunahing tanong: sapat ba ang mga testimonya ng mga saksi para mapatunayang si Alinao nga ang may sala, at maparusahan siya sa krimeng murder?

Ang Batayan ng Hatol: ‘Proof Beyond Reasonable Doubt’ at ang Testimonya ng Saksi

Sa batas kriminal ng Pilipinas, kailangan na mapatunayan ang kasalanan ng akusado beyond reasonable doubt o nang higit pa sa makatuwirang pagdududa. Ibig sabihin, hindi sapat na basta pinaghihinalaan o may posibilidad na nagkasala ang akusado. Kailangan na ang ebidensya, kasama na ang mga testimonya ng saksi, ay sapat para kumbinsihin ang korte na walang ibang makatuwirang paliwanag maliban sa kasalanan ng akusado. Ayon sa Rule 133, Section 2 ng Rules of Court, “Proof beyond reasonable doubt does not mean such a degree of proof as, excluding possibility of error, produces absolute certainty. Moral certainty only is required, or that degree of proof which produces conviction in an unprejudiced mind.”

Ang testimonya ng saksi ay isang uri ng ebidensya na maaaring gamitin para mapatunayan ang kasalanan. Ngunit hindi lahat ng testimonya ay pare-pareho ang timbang. Ayon sa Rule 132, Section 12 ng Rules of Court, maaaring kuwestyunin ang kredibilidad ng isang saksi: “A witness may be impeached by contradictory evidence, by prior inconsistent statements, by evidence that his general reputation for truth, honesty, or integrity is bad, or by evidence that he has made at other times statements inconsistent with his present testimony…” Ibig sabihin, maraming pwedeng dahilan para pagdudahan ang sinasabi ng isang saksi, tulad ng kung may kontradiksyon sa kanyang salaysay, kung may dati siyang sinabi na iba sa sinasabi niya ngayon, o kung kilala siyang hindi mapagkakatiwalaan.

Sa kaso ni Alinao, kinuwestyon ng depensa ang kredibilidad ng mga saksi ng prosekusyon. Sinabi nila na hindi daw kapanipaniwala ang mga saksi dahil may mga pagkakaiba sa kanilang mga salaysay, nagtagal bago sila magsumbong, at may posibilidad na may personal silang interes sa kaso.

Ang Kwento ng Kaso: Sunog, Putok, at Testimonya

Base sa mga ebidensya, noong Pebrero 27, 2006, sa Kabugao, Apayao, sinunog ang bahay ni Antonio Ardet. Nang lumabas si Antonio mula sa nasusunog na bahay, binaril siya, na naging sanhi ng kanyang agarang pagkamatay. Ayon sa impormasyon, si Gary Alinao at ang kanyang anak na si Jocel Alinao ang responsable sa krimen.

Sa paglilitis, nagharap ang prosekusyon ng ilang saksi. Narito ang ilan sa mga mahahalagang testimonya:

• Nestor Ardet (kapatid ni Antonio): Sinabi niya na nakita niya si Gary Alinao na may baril sa harap ng bahay ni Antonio na nasusunog. Nakita niya daw nang barilin ni Gary si Antonio.
• Boyet Tamot (pamangkin ni Antonio at asawa ni Gary): Sinabi niya na nakita niya si Gary at Jocel na nagpunta sa bahay ni Antonio. Nakita niya si Gary na nagbuhos ng gasolina at sinunog ang bahay. Nakarinig din siya ng putok ng baril.
• Edison Beltran (pamangkin din ni Antonio at asawa ni Gary): Sinabi niya na nakita niya si Gary at Jocel na papunta sa bahay ni Antonio. May dala daw na baril si Gary. Maya-maya, nakarinig siya ng putok at nakita ang sunog. Nakita niya din daw sina Gary at Jocel na tumatakbo palayo.

Depensa naman ni Gary Alinao, itinanggi niya ang mga paratang. Sinabi niya na nasa lamayan siya noong gabing nangyari ang krimen. Nagharap din siya ng mga saksi para patunayan ang kanyang alibi.

Sa Regional Trial Court (RTC), napatunayang guilty si Gary Alinao sa krimeng murder. Ayon sa RTC, mas pinaniwalaan nila ang mga saksi ng prosekusyon. Nag-apela si Alinao sa Court of Appeals (CA). Kinumpirma ng CA ang desisyon ng RTC, ngunit binago ang ilang parte tungkol sa danyos. Muling nag-apela si Alinao, at umakyat ang kaso sa Korte Suprema.

Sa Korte Suprema, muling sinuri ang mga ebidensya at testimonya. Ang pangunahing argumento ni Alinao: hindi daw mapagkakatiwalaan ang mga saksi ng prosekusyon. Sinabi niya na may mga inconsistencies sa testimonya ni Nestor Ardet, at nagtagal daw bago nagsumbong sina Boyet Tamot at Edison Beltran dahil takot daw sila kay Alinao. Dagdag pa niya, sinabi daw ng mga saksi na maliwanag daw dahil sa buwan, pero pinatunayan ng pulis na walang buwan noong gabing iyon.

Ngunit hindi pumayag ang Korte Suprema sa argumento ni Alinao. Ayon sa Korte, mas dapat paniwalaan ang desisyon ng RTC dahil sila ang personal na nakakita at nakarinig sa mga saksi. Sabi ng Korte Suprema, “It is well settled that the evaluation of the credibility of witnesses and their testimonies is a matter best undertaken by the trial court because of its unique opportunity to observe the witnesses firsthand and to note their demeanor, conduct, and attitude under grilling examination.” Ibig sabihin, mas magaling ang trial court mag-assess ng kredibilidad dahil nakikita nila mismo ang mga saksi, ang kanilang kilos, at paraan ng pagsagot sa mga tanong.

Pinunto din ng Korte Suprema na kahit may delay sa pagsumbong sina Boyet Tamot at Edison Beltran, may sapat naman silang paliwanag – takot sila kay Alinao. Ayon pa sa Korte, “delay in revealing the identity of the perpetrators of a crime does not necessarily impair the credibility of a witness, especially where sufficient explanation is given.” Dagdag pa nila, kahit magkakamag-anak sina Alinao at ang mga saksi, hindi daw ito nangangahulugan na hindi na mapagkakatiwalaan ang mga saksi. Sa katunayan, sabi ng Korte, “once a person knows another through association, identification becomes an easy task even from a considerable distance…”

Dahil dito, kinatigan ng Korte Suprema ang desisyon ng Court of Appeals at RTC. Napatunayang guilty si Gary Alinao beyond reasonable doubt sa krimeng murder base sa mga testimonya ng mga saksi. Binigyang diin ng Korte Suprema na may evident premeditation o planado ang pagpatay dahil sinunog muna ang bahay para palabasin ang biktima at barilin.

Mga Aral sa Kaso: Praktikal na Implikasyon

Ang kasong Alinao ay nagtuturo sa atin ng ilang mahahalagang aral tungkol sa sistema ng hustisya at ang papel ng testimonya ng saksi:

1. Napakahalaga ng kredibilidad ng saksi. Sa mga kasong kriminal, lalo na kung walang direktang ebidensya tulad ng CCTV o fingerprints, ang testimonya ng saksi ang madalas na nagiging pangunahing batayan ng hatol. Kaya naman, mahalaga na suriin nang mabuti kung mapagkakatiwalaan ba ang isang saksi.
2. Malaki ang respeto ng appellate court sa assessment ng trial court. Dahil ang trial court ang direktang nakakakita sa mga saksi, binibigyan ng Korte Suprema ng mataas na respeto ang kanilang pag-assess ng kredibilidad. Maliban kung may malaking pagkakamali ang trial court, hindi basta-basta babaguhin ng appellate court ang kanilang findings of fact.
3. Hindi lahat ng delay sa pagsumbong ay nangangahulugang hindi mapagkakatiwalaan ang saksi. Kung may sapat na paliwanag ang saksi sa kanyang delay, tulad ng takot o pangamba sa seguridad, maaaring pa rin siyang paniwalaan ng korte.
4. Ang relasyon ng saksi sa akusado o biktima ay hindi awtomatikong nagdidiskuwalipika sa kanyang testimonya. Maaaring maging biased ang isang saksi dahil sa kanyang relasyon, ngunit hindi ito sapat para balewalain ang kanyang testimonya. Kailangan pa ring suriin ang buong konteksto ng kanyang salaysay.

Mga Madalas Itanong (FAQs)

1. Ano ang ibig sabihin ng “proof beyond reasonable doubt”? – Ito ang antas ng ebidensya na kailangan para mapatunayang guilty ang akusado sa isang kasong kriminal. Hindi ito nangangahulugan ng absolute certainty, pero sapat na katibayan para kumbinsihin ang isang makatuwirang tao na walang ibang lohikal na paliwanag maliban sa kasalanan ng akusado.
2. Paano sinusuri ang kredibilidad ng isang saksi? – Tinitingnan ng korte ang iba’t ibang factors, tulad ng paraan ng pagsasalita ng saksi, ang kanyang demeanor sa korte, ang consistency ng kanyang salaysay, at kung mayroon siyang motibo na magsinungaling. Mahalaga din ang personal na obserbasyon ng trial court sa saksi.
3. Ano ang dapat gawin kung saksi ako sa isang krimen? – Mahalaga na agad kang magsumbong sa pulis o sa mga awtoridad. Ibigay ang iyong salaysay nang tapat at kumpleto. Kung kinakailangan, humanda kang tumestigo sa korte.
4. Paano kung sa tingin ko ay nagsisinungaling ang isang saksi? – Maaari mong ipaalam sa iyong abogado ang iyong mga obserbasyon. Ang abogado mo ang bahalang mag-cross-examine sa saksi at ipakita ang mga inconsistencies o kahinaan ng kanyang testimonya.
5. Ano ang “evident premeditation”? – Ito ay isang aggravating circumstance sa krimeng murder. Ibig sabihin, pinlano at pinag-isipan nang mabuti ng akusado ang pagpatay bago niya isinagawa ang krimen. Sa kasong Alinao, pinatunayan ang evident premeditation dahil sinunog muna ang bahay bago binaril ang biktima.

Kung ikaw ay nahaharap sa kasong kriminal, o kung kailangan mo ng legal na payo tungkol sa testimonya ng saksi, huwag mag-atubiling kumonsulta sa mga eksperto. Ang ASG Law ay may mga abogado na dalubhasa sa batas kriminal at handang tumulong sa iyo. Makipag-ugnayan sa amin sa pamamagitan ng email: hello@asglawpartners.com o bisitahin ang aming contact page dito para sa karagdagang impormasyon. Kami sa ASG Law ay naniniwala na ang hustisya ay para sa lahat. Kaya’t huwag kang mag-alinlangan na humingi ng tulong legal. Mag-usap tayo!

---

Source: Supreme Court E-Library
This page was dynamically generated
by the E-Library Content Management System (E-LibCMS)