Kredibilidad ng Testimonya ng Biktima, Susi sa Tagumpay ng Kasong Rape

G.R. No. 192253, September 18, 2013

Sa isang lipunan na patuloy na humaharap sa problema ng sekswal na karahasan, ang kaso ng People of the Philippines v. Carlito Espenilla ay nagbibigay-diin sa isang mahalagang prinsipyo sa batas: ang sapat na bigat at kredibilidad ng testimonya ng biktima sa mga kaso ng rape. Ito ay isang paalala na sa kabila ng madalas na kakulangan ng direktang saksi sa krimen, ang tinig ng biktima, kung kapani-paniwala at suportado ng ebidensya, ay maaaring maging sapat upang mapatunayang nagkasala ang akusado.

Ang kasong ito ay nag-ugat sa reklamong rape na isinampa laban kay Carlito Espenilla. Ang pangunahing isyu na tinugunan ng Korte Suprema ay kung sapat ba ang testimonya ng biktimang menor de edad, na sinamahan pa ng medico-legal certificate, upang mapatunayan ang kasalanan ni Espenilla, lalo na’t mayroong Affidavit of Recantation mula sa ama ng biktima.

Ang Legal na Batayan ng Rape sa Pilipinas Noong 1995

Noong 1995, nang mangyari ang insidente sa kasong ito, ang batas na namamahala sa rape ay ang Article 335 ng Revised Penal Code (RPC), bago ito amyendahan ng Republic Act No. 8353 o ang “Anti-Rape Law of 1997”. Ayon sa Article 335 ng RPC:

Art. 335. When and how rape is committed. – Rape is committed by having carnal knowledge of a woman under any of the following circumstances:

1. By using force or intimidation;
2. When the woman is deprived of reason or otherwise unconscious; and
3. When the woman is under twelve years of age or is demented.

Sa ilalim ng batas na ito, ang rape ay nangyayari kapag nagkaroon ng “carnal knowledge” o seksuwal na penetrasyon sa isang babae sa pamamagitan ng puwersa, pananakot, o kapag ang biktima ay walang malay o wala sa tamang pag-iisip, o kung ang biktima ay wala pang labindalawang taong gulang. Sa kaso ni Espenilla, inakusahan siya ng rape sa pamamagitan ng karahasan at pananakot laban sa isang 13-taong gulang na babae.

Mahalagang tandaan na ang “Anti-Rape Law of 1997” ay nagpalawak at nagreklasipika ng depinisyon ng rape, at ang mga probisyon nito ay matatagpuan na ngayon sa Articles 266-A hanggang 266-D ng RPC. Gayunpaman, dahil ang krimen sa kasong Espenilla ay nangyari bago ang 1997 amendment, ang Article 335 ng lumang RPC ang ginamit sa paglilitis.

Kronolohiya ng Kaso: Mula RTC hanggang Korte Suprema

Narito ang mga pangyayari sa kaso ni Espenilla:

• Oktubre 20, 1995: Naganap ang insidente ng rape ayon sa salaysay ng biktimang si AAA. Siya ay 13 taong gulang noon at inakusahan si Carlito Espenilla, kapatid ng kanyang stepmother. Ayon kay AAA, pinuntahan siya ni Espenilla sa kanilang bahay at nagpanggap na humihingi ng tabako at diyaryo. Nang pumasok si AAA sa kwarto, sinundan siya ni Espenilla, nilock ang pinto, at doon ginawa ang krimen. Nagbanta pa umano si Espenilla na papatayin si AAA at ang kanyang pamilya kung magsasalita ito.
• 1999: Naglakas-loob si AAA na magsumbong kay Barangay Captain Floro Medina, at kalaunan, sa kanyang ama na si BBB. Naghain ng reklamo sa pulisya at sumailalim sa medical examination si AAA. Lumabas sa medico-legal certificate na may “old healed hymenal laceration” si AAA, na nagpapatunay na maaaring nagkaroon siya ng seksuwal na penetrasyon.
• Marso 30, 1999: Isinampa ang Information laban kay Espenilla sa Regional Trial Court (RTC) ng Masbate City, Branch 44.
• Marso 3, 2005: Nagdesisyon ang RTC, pinatunayang guilty si Espenilla sa krimeng rape at sinentensiyahan ng Reclusion Perpetua at inutusan na magbayad ng civil indemnity at moral damages na P50,000.00 bawat isa.
• Pebrero 25, 2010: Inapela ni Espenilla ang desisyon sa Court of Appeals (CA). Pinagtibay ng CA ang desisyon ng RTC.
• Setyembre 18, 2013: Dinala ni Espenilla ang kaso sa Korte Suprema. Muling pinagtibay ng Korte Suprema ang desisyon ng CA, ngunit may kaunting pagbabago sa danyos. Dinagdagan ng Korte Suprema ang parusa ng exemplary damages na P30,000.00 at interes sa lahat ng danyos mula sa petsa ng pagiging pinal ng desisyon.

Sa pagdinig sa RTC, ang pangunahing testimonya ng prosekusyon ay nagmula kay AAA. Sa kanyang testimonya, detalyado niyang isinalaysay ang karahasang dinanas. Binigyang-diin ng korte ang mga sumusunod na bahagi ng kanyang testimonya:

[PROSECUTOR] ALFORTE
Q     While you and the accused were inside the house, what happened?
A     He undressed me.
…
Q     After you were undressed by him, what did the accused do?
A     He unzipped his pants and put out his male organ.
…
Q     Can you tell us what was your position whether sitting, standing or what?
A     I was made to lie down.
…
Q     Did you cry when the accused inserted his penis in your vagina?
A     Yes, sir.
…
Q     You did not resist?
A     I did not resist because he is very strong.
…
Q     Where was the bolo at the time?
A     Beside me.

Ang depensa ni Espenilla ay pangunahing nakabatay sa Affidavit of Recantation ng ama ni AAA, si BBB. Sinabi ni BBB na gawa-gawa lamang ang kwento ng rape at pinilit lamang niya ang kanyang anak na magsinungaling dahil sa alitan nila ni Espenilla at ng lolo ni AAA tungkol sa mana. Gayunpaman, hindi pinaniwalaan ng korte ang recantation ni BBB. Ayon sa Korte Suprema, “Courts look with disfavor upon retractions, because they can easily be obtained from witnesses through intimidation or for monetary consideration. A retraction does not necessarily negate an earlier declaration.”

Sa huli, pinanigan ng Korte Suprema ang desisyon ng mas mababang korte, na binigyang-diin ang kredibilidad ng testimonya ni AAA at ang kawalan ng bigat ng recantation ni BBB.

Praktikal na Implikasyon: Ano ang Dapat Malaman?

Ang kasong Espenilla v. People ay nagpapakita ng ilang mahahalagang aral:

• Kahalagahan ng Testimonya ng Biktima: Sa mga kaso ng rape, lalo na kung walang ibang direktang saksi, ang testimonya ng biktima ay may malaking timbang. Kung ang testimonya ay kapani-paniwala, detalyado, at consistent, maaari itong maging sapat na basehan para sa conviction.
• Kawalan ng Bigat ng Recantation: Ang recantation o pagbawi sa testimonya ay hindi madaling tinatanggap ng korte. Ito ay itinuturing na “exceedingly unreliable” dahil madalas itong nakukuha sa pamamagitan ng pananakot o pera. Ang orihinal na testimonya ay mas pinaniniwalaan maliban kung may matibay na ebidensya na nagpapatunay na mali ito.
• Delay sa Pagrereport: Ang pagkaantala sa pagrereport ng rape, lalo na kung may banta ng karahasan, ay hindi dapat maging hadlang sa pagpaniwala sa biktima. Nauunawaan ng korte na maaaring matakot ang biktima na magsalita agad.
• Proteksyon sa mga Biktima: Binibigyang-proteksyon ng korte ang mga biktima ng sekswal na karahasan. Kaya naman sa mga desisyon, ginagamit ang mga inisyal lamang para sa pangalan ng biktima upang mapangalagaan ang kanilang privacy at dignidad.

Mahahalagang Leksyon:

• Kung ikaw ay biktima ng rape, mahalaga na magsumbong sa lalong madaling panahon. Ang iyong testimonya ay mahalaga at may timbang sa batas.
• Huwag matakot na magsalita kahit pa may pananakot. May mga ahensya ng gobyerno at organisasyon na handang tumulong sa iyo.
• Ang pagbawi sa testimonya ng isang saksi ay hindi awtomatikong magpapawalang-sala sa akusado, lalo na kung ang orihinal na testimonya ay kapani-paniwala.

Mga Madalas Itanong (FAQs)

1. Ano ang dapat kong gawin kung ako ay naging biktima ng rape?
   Agad na magsumbong sa pulisya o sa barangay. Maaari ka ring humingi ng tulong sa mga organisasyon na tumutulong sa mga biktima ng karahasan. Mahalaga rin ang medical examination para makakuha ng ebidensya.
2. Maaari bang makulong ang akusado base lamang sa testimonya ko?
   Oo, kung ang iyong testimonya ay kapani-paniwala, detalyado, at consistent, at suportado ng ibang ebidensya tulad ng medico-legal certificate, maaaring mapatunayang guilty ang akusado base lamang sa iyong testimonya.
3. Ano ang ibig sabihin ng “recantation”?
   Ang recantation ay ang pagbawi o pagbabago ng isang saksi sa kanyang naunang testimonya. Sa mga kaso sa korte, madalas itong hindi pinapaniwalaan maliban kung may matibay na dahilan.
4. Ano ang parusa sa rape sa Pilipinas?
   Depende sa bersyon ng batas na ginamit (lumang RPC o RA 8353) at sa mga aggravating circumstances, ang parusa sa rape ay maaaring mula Reclusion Temporal hanggang Reclusion Perpetua. Sa kasong Espenilla, Reclusion Perpetua ang ipinataw.
5. Mayroon bang tulong legal para sa mga biktima ng rape?
   Oo, maraming organisasyon at abogado ang nagbibigay ng libreng legal na tulong sa mga biktima ng rape. Maaari ka ring lumapit sa Public Attorney’s Office (PAO).

Naranasan mo ba ang ganitong sitwasyon o nangangailangan ng legal na payo tungkol sa mga kaso ng sekswal na karahasan? Ang ASG Law ay may mga eksperto sa criminal law na handang tumulong at magbigay ng konsultasyon. Huwag mag-atubiling makipag-ugnayan sa amin. Magpadala ng email sa hello@asglawpartners.com o mag-contact dito.

---

Source: Supreme Court E-Library
This page was dynamically generated
by the E-Library Content Management System (E-LibCMS)