Saklaw ng Kapangyarihan ng Sandiganbayan: Pribadong Indibidwal na Sangkot sa ‘Ill-Gotten Wealth’

[G.R. Nos. 169823-24, September 11, 2013] HERMINIO T. DISINI, PETITIONER, VS. THE HON. SANDIGANBAYAN, FIRST DIVISION, AND THE PEOPLE OF THE PHILIPPINES, RESPONDENTS.

Sa ating sistema ng hustisya, mahalaga ang malaman kung aling hukuman ang may tamang saklaw na dinggin ang isang kaso. Madalas, iniuugnay natin ang Sandiganbayan sa mga kaso laban sa mga opisyal ng gobyerno. Ngunit paano kung ang isang pribadong indibidwal ay nasasangkot sa isang kaso na may kaugnayan sa mga opisyal na ito, lalo na kung ito ay konektado sa usapin ng ‘ill-gotten wealth’ o nakaw na yaman? Ang kaso ni Herminio Disini laban sa Sandiganbayan ay nagbibigay linaw sa katanungang ito, na nagpapakita na ang saklaw ng Sandiganbayan ay maaaring umabot sa mga pribadong indibidwal kung ang kanilang kaso ay may malapit na kaugnayan sa pagbawi ng nakaw na yaman na konektado sa mga dating opisyal ng gobyerno.

Ang Legal na Basehan ng Jurisdiction ng Sandiganbayan

Para maintindihan ang desisyon sa kasong Disini, kailangan nating balikan ang mga batas na nagtatakda ng kapangyarihan ng Sandiganbayan. Pangunahin dito ang Republic Act No. 8249, na nag-amyenda sa Presidential Decree No. 1606, ang batas na lumikha sa Sandiganbayan. Ayon sa Section 4 ng R.A. No. 8249, ang Sandiganbayan ay may orihinal at eksklusibong jurisdiction sa mga sumusunod:

c. Civil and criminal cases filed pursuant to and in connection with Executive Order Nos. 1, 2, 14 and 14-A, issued in 1986.

Ang Executive Orders na ito, na inisyu pagkatapos ng EDSA Revolution, ay naglalayong mabawi ang ‘ill-gotten wealth’ na naipon ni dating Pangulong Ferdinand Marcos, kanyang pamilya, at mga malalapit na kasamahan. Mahalagang tandaan na ang layunin ng mga EO na ito ay hindi lamang para sa mga opisyal ng gobyerno, kundi pati na rin sa mga pribadong indibidwal na malapit na kaugnayan sa kanila at nakinabang sa nakaw na yaman.

Bukod dito, nakasaad din sa R.A. 8249 na kahit pribadong indibidwal ang akusado, kasama ng mga opisyal ng gobyerno, maaaring dinggin ang kaso sa Sandiganbayan. Ito ay lalo na kung ang pribadong indibidwal ay sinasabing co-principal, accomplice, o accessory sa krimen ng opisyal ng gobyerno. Bagama’t si Disini ay isang pribadong indibidwal, ang Korte Suprema ay nagbigay diin na ang kanyang kaso ay direktang konektado sa layunin ng Executive Orders na mabawi ang ill-gotten wealth, kaya’t sakop pa rin ito ng jurisdiction ng Sandiganbayan, kahit hindi siya direktang akusado kasama ng isang opisyal sa iisang krimen.

Ang Kwento ng Kaso: Disini at ang Philippine Nuclear Power Plant

Nagsimula ang kaso ni Herminio Disini nang sampahan siya ng dalawang magkahiwalay na kasong kriminal sa Sandiganbayan. Ang unang kaso (Criminal Case No. 28001) ay may kaugnayan sa corruption of public officials, habang ang pangalawa (Criminal Case No. 28002) ay paglabag sa Republic Act 3019 o ang Anti-Graft and Corrupt Practices Act.

Ayon sa mga impormasyon, si Disini, na malapit na kaibigan at golfing partner ni dating Pangulong Marcos, at ang kanyang asawa ay pinsan ng dating First Lady Imelda Marcos, ay sinasabing nakipagsabwatan kay Marcos para makuha ang kontrata para sa Philippine Nuclear Power Plant Project (PNPP) para sa Burns and Roe at Westinghouse Electric Corporation. Sinasabi rin na si Disini ay tumanggap ng milyon-milyong dolyar bilang kickback mula sa mga kompanyang ito kapalit ng pagkuha ng kontrata.

Sinubukan ni Disini na ipabasura ang kaso sa pamamagitan ng Motion to Quash, na sinasabing walang jurisdiction ang Sandiganbayan sa kanyang kaso dahil isa siyang pribadong indibidwal at hindi siya akusado kasama ng isang opisyal ng gobyerno sa parehong kaso. Iginiit din niya na nalampasan na ng prescription period ang mga kaso. Ngunit ibinasura ng Sandiganbayan ang kanyang mosyon, kaya’t umakyat siya sa Korte Suprema sa pamamagitan ng Petition for Certiorari.

Sa Korte Suprema, muling iginiit ni Disini ang kawalan ng jurisdiction ng Sandiganbayan at ang isyu ng prescription. Gayunpaman, hindi kinatigan ng Korte Suprema ang kanyang argumento. Binigyang diin ng Korte Suprema ang koneksyon ng kaso ni Disini sa layunin ng Executive Orders 1, 2, 14, at 14-A, na mabawi ang ‘ill-gotten wealth’. Ayon sa Korte:

We hold that the Sandiganbayan has jurisdiction over Criminal Case No. 28001 and Criminal Case No. 28002.

Presidential Decree (P.D.) No. 1606 was the law that established the Sandiganbayan and defined its jurisdiction. The law was amended by R.A. No. 7975 and R.A. No. 8249. Under Section 4 of R.A. No. 8249, the Sandiganbayan was vested with original and exclusive jurisdiction over all cases involving:

c. Civil and criminal cases filed pursuant to and in connection with Executive Order Nos. 1, 2, 14 and 14-A, issued in 1986.

Tungkol naman sa isyu ng prescription, sinabi ng Korte Suprema na ang prescriptive period ay nagsimulang tumakbo lamang noong madiskubre ang krimen, at hindi noong mismong araw na nangyari ito. Dahil sa naging sistema noong panahon ni Marcos, mahirap madiskubre ang mga ganitong uri ng katiwalian hanggang pagkatapos ng EDSA Revolution. Bukod pa rito, ang pagfa-file ng reklamo sa Ombudsman noong 1991 ay nakapagpatigil sa pagtakbo ng prescription period.

Sa huli, ibinasura ng Korte Suprema ang petisyon ni Disini at kinatigan ang desisyon ng Sandiganbayan, na nagpapatunay na may jurisdiction ang Sandiganbayan sa kanyang kaso at hindi pa ito barred ng prescription.

Praktikal na Implikasyon ng Desisyon

Ang kasong Disini ay nagbibigay ng mahalagang aral tungkol sa saklaw ng kapangyarihan ng Sandiganbayan. Ipinapakita nito na hindi lamang mga opisyal ng gobyerno ang maaaring sampahan ng kaso sa Sandiganbayan, kundi pati na rin ang mga pribadong indibidwal kung ang kanilang kaso ay may direktang koneksyon sa pagbawi ng ‘ill-gotten wealth’ na nauugnay sa mga dating opisyal.

Para sa mga negosyo at indibidwal, mahalagang maging maingat sa pakikipagtransaksyon sa gobyerno, lalo na kung ito ay may kaugnayan sa mga opisyal na may mataas na posisyon. Ang pagtanggap o pagbibigay ng anumang uri ng ‘kickback’ o komisyon para mapabilis o mapaboran ang isang transaksyon ay maaaring magresulta sa kasong kriminal, hindi lamang para sa opisyal ng gobyerno, kundi pati na rin sa pribadong indibidwal na sangkot.

Bukod pa rito, ang desisyon sa kaso Disini ay nagpapatibay sa doktrina ng ‘blameless ignorance’ sa usapin ng prescription. Sa mga kaso ng katiwalian na mahirap madiskubre dahil sa sabwatan at pagtatago, ang prescription period ay magsisimulang tumakbo lamang mula sa araw ng pagkadiskubre ng krimen, at hindi sa araw ng mismong pagkakasala.

Mahahalagang Leksyon

• **Saklaw ng Sandiganbayan:** Ang jurisdiction ng Sandiganbayan ay hindi limitado lamang sa mga opisyal ng gobyerno. Maaari rin itong sumaklaw sa mga pribadong indibidwal kung ang kaso ay konektado sa pagbawi ng ‘ill-gotten wealth’.
• **Koneksyon sa ‘Ill-Gotten Wealth’:** Kung ang isang pribadong indibidwal ay nakinabang o nakatulong sa paglikom ng ‘ill-gotten wealth’, maaaring sampahan siya ng kaso sa Sandiganbayan.
• **Prescription at ‘Blameless Ignorance’:** Sa mga kaso ng katiwalian, ang prescription period ay maaaring magsimula lamang sa araw ng pagkadiskubre ng krimen, lalo na kung ito ay natago o mahirap madiskubre noong panahon ng pagkakasala.
• **Maingat sa Transaksyon sa Gobyerno:** Mahalagang maging transparent at sumunod sa batas sa lahat ng transaksyon sa gobyerno upang maiwasan ang mga kasong kriminal.

Mga Madalas Itanong (FAQ)

Tanong 1: Sino-sino ang sakop ng jurisdiction ng Sandiganbayan?

Sagot: Pangunahin, ang mga opisyal ng gobyerno na may Salary Grade 27 pataas, at mga kaso na may kaugnayan sa kanilang posisyon. Ngunit sakop din nito ang mga pribadong indibidwal kung ang kaso nila ay konektado sa ‘ill-gotten wealth’ o kung sila ay akusado kasama ng isang opisyal ng gobyerno.

Tanong 2: Ano ang ibig sabihin ng ‘ill-gotten wealth’?

Sagot: Ito ay yaman na nakuha sa pamamagitan ng ilegal na paraan, tulad ng katiwalian, pangungurakot, o pag-abuso sa posisyon sa gobyerno.

Tanong 3: Paano nalalaman kung konektado ang kaso ng isang pribadong indibidwal sa ‘ill-gotten wealth’?

Sagot: Tinitingnan ang mga alegasyon sa kaso at ang kaugnayan nito sa mga Executive Orders 1, 2, 14, at 14-A. Kung ang kaso ay may layuning mabawi ang yaman na nakuha sa pamamagitan ng katiwalian noong panahon ni Marcos, maaaring saklawin ito ng Sandiganbayan.

Tanong 4: Ano ang prescription period sa kasong katiwalian?

Sagot: Depende sa batas na nilabag. Sa ilalim ng Anti-Graft and Corrupt Practices Act (R.A. 3019), ang prescription period ay 15 taon. Ngunit mahalaga ring tandaan ang doktrina ng ‘blameless ignorance’ kung saan maaaring magsimula lamang tumakbo ang prescription period mula sa araw ng pagkadiskubre ng krimen.

Tanong 5: Ano ang papel ng PCGG sa mga kasong ‘ill-gotten wealth’?

Sagot: Ang Presidential Commission on Good Government (PCGG) ang ahensya ng gobyerno na pangunahing responsable sa pag-imbestiga at pagbawi ng ‘ill-gotten wealth’, lalo na yung nauugnay sa panahon ni Marcos. Sila ang nagfa-file ng mga kaso sa Sandiganbayan para sa pagbawi ng mga yaman na ito.

Tanong 6: Maaari bang makasuhan sa Sandiganbayan kahit matagal nang nangyari ang krimen?

Sagot: Oo, posible, lalo na kung ang prescription period ay hindi pa tapos. At dahil sa doktrina ng ‘blameless ignorance’, maaaring magsimula pa lang tumakbo ang prescription period mula sa araw ng pagkadiskubre ng krimen, kahit matagal na itong nangyari.

Kung mayroon kang katanungan o nangangailangan ng legal na payo tungkol sa jurisdiction ng Sandiganbayan, kasong katiwalian, o ‘ill-gotten wealth’, eksperto ang ASG Law sa mga usaping ito. Huwag mag-atubiling kumonsulta sa aming mga abogado para sa gabay at proteksyon ng iyong mga karapatan. Makipag-ugnayan dito o sumulat sa hello@asglawpartners.com.