Pagkamatay ng Akusado Bago ang Pinal na Hatol: Ano ang Ibig Sabihin Nito?

Ano ang Nangyayari sa Kaso Mo Kapag Namatay ang Akusado?

G.R. No. 201447, August 28, 2013

Ang desisyon ng Korte Suprema sa kasong People of the Philippines v. Anastacio Amistoso ay nagbibigay linaw sa kung ano ang mangyayari sa isang kasong kriminal kapag namatay ang akusado habangState of Appeal pa ang kaso. Mahalaga itong malaman para sa mga akusado, biktima, at maging sa kanilang mga pamilya upang maintindihan ang legal na implikasyon ng ganitong pangyayari.

INTRODUKSYON

Isipin ang isang sitwasyon kung saan matagal kang naghintay para sa hustisya. Sa wakas, nahatulan na ang akusado sa krimen na ginawa niya. Ngunit bago pa man maging pinal ang hatol, bigla na lamang namatay ang akusado. Ano na ang mangyayari sa kaso? Mawawalan ba ng saysay ang lahat ng pinaghirapan sa paghahanap ng katarungan? Ito ang katanungang sinagot ng Korte Suprema sa kaso ni Anastacio Amistoso.

Si Anastacio Amistoso ay nahatulan ng Regional Trial Court (RTC) at Court of Appeals (CA) sa kasong rape ng kanyang sariling anak. Umakyat ang kaso sa Korte Suprema dahil sa apela ni Amistoso. Ngunit bago pa man mailabas ang desisyon ng Korte Suprema, namatay si Amistoso sa bilangguan. Dahil dito, kinailangan suriin ng Korte Suprema kung ano ang magiging epekto ng pagkamatay ni Amistoso sa kanyang kaso.

KONTEKSTONG LEGAL: ART. 89 NG REVISED PENAL CODE AT ANG DOCTRINA NG BAYOTAS

Ang Article 89 ng Revised Penal Code (RPC) ang pangunahing batas na tumatalakay sa pagkawala ng pananagutang kriminal. Ayon dito:

ART. 89. How criminal liability is totally extinguished. – Criminal liability is totally extinguished:

1. By the death of the convict, as to the personal penalties; and as to pecuniary penalties, liability therefore is extinguished only when the death of the offender occurs before final judgment[.]

nnMula sa probisyong ito, malinaw na kapag namatay ang akusado bago maging pinal ang hatol, ang kanyang pananagutang kriminal ay ganap na mapapatay. Kasama na rito ang mga personal na parusa tulad ng pagkabilanggo. Pagdating naman sa mga pecuniary penalties o mga multa at bayarin, mapapatay lamang ito kung ang pagkamatay ay nangyari bago ang pinal na hatol.

Para mas maintindihan ang aplikasyon ng Article 89, nagbigay linaw ang Korte Suprema sa kasong People v. Bayotas (G.R. No. 102007, September 2, 1994). Sa Bayotas case, binuod ng Korte Suprema ang mga patakaran kapag namatay ang akusado bago maging pinal ang hatol:

Ang pagkamatay ng akusado habangState of Appeal pa ang kanyang kaso ay nagpapawalang-bisa sa kanyang pananagutang kriminal, pati na rin sa pananagutang sibil na nakabatay lamang dito. Ibig sabihin, kung ang civil liability ay direktang nagmula sa krimen (ex delicto), mawawala rin ito.

Gayunpaman, kung ang pananagutang sibil ay may ibang pinagmulan bukod sa krimen (halimbawa, batas, kontrata, quasi-kontrata, quasi-delict), mananatili itong may bisa kahit namatay na ang akusado. Ang Article 1157 ng Civil Code ay naglalahad ng iba pang pinagmumulan ng obligasyon.

Kung mananatili ang pananagutang sibil, maaaring magsampa ng hiwalay na kasong sibil laban sa executor/administrator o estate ng akusado.

Hindi mawawala ang karapatan ng pribadong partido na magsampa ng hiwalay na kasong sibil kahit lumipas na ang panahon (prescription) kung naisampa na ang kasong sibil kasabay ng kasong kriminal. Sa ganitong sitwasyon, ang statute of limitations ay interrupted habangState of Appeal pa ang kasong kriminal.

Sa madaling sabi, ang Bayotas doctrine ay nagpapaliwanag na bagamat mapapatay ang pananagutang kriminal at ang direktang pananagutang sibil ex delicto kapag namatay ang akusado bago ang pinal na hatol, hindi nangangahulugan na tuluyang makakaligtas ang akusado sa lahat ng pananagutan. Maaaring habulin pa rin ang kanyang estate para sa pananagutang sibil na may ibang legal na basehan.

PAGSUSURI SA KASO NI AMISTOSO

Sa kaso ni Amistoso, nahatulan siya ng RTC at CA sa kasong qualified rape. Nag-apela siya sa Korte Suprema, ngunit bago pa man mailabas ang desisyon, namatay siya noong December 11, 2012. Hindi agad naipaalam sa Korte Suprema ang kanyang pagkamatay, kaya noong January 9, 2013, naglabas pa rin ito ng desisyon na pinagtibay ang hatol ng CA.

Nang malaman ng Korte Suprema ang pagkamatay ni Amistoso sa pamamagitan ng sulat mula sa Bureau of Corrections, agad itong nag-isyu ng resolusyon. Kinilala ng Korte Suprema na dahil namatay si Amistoso bago pa man maging pinal ang desisyon nito, ang kanyang pananagutang kriminal ay dapat nang mapatay alinsunod sa Article 89 ng RPC at sa Bayotas doctrine.

Dahil dito, kahit pa nauna nang naglabas ng desisyon ang Korte Suprema na pinagtibay ang conviction ni Amistoso, kinailangan itong ibalewala at i-set aside. Ayon sa Korte Suprema:

Amistoso’s death on December 11, 2012 renders the Court’s Decision dated January 9, 2013, even though affirming Amistoso’s conviction, irrelevant and ineffectual. Moreover, said Decision has not yet become final, and the Court still has the jurisdiction to set it aside.

Dagdag pa ng Korte Suprema, dahil napawalang-bisa ang kasong kriminal dahil sa pagkamatay ni Amistoso, pati na rin ang pananagutang sibil ex delicto ay awtomatikong mapapatay. Ito ay dahil ang pananagutang sibil sa kasong kriminal ay nakabatay mismo sa krimen na ginawa.

Kaya naman, sa resolusyon ng Korte Suprema, ibinaba ang sumusunod na kautusan:

Pinagtibay ang pagtanggap sa sertipikadong tunay na kopya ng Death Certificate ni Amistoso.

Ibinasura ang desisyon ng Korte Suprema noong January 9, 2013 at ibinaba ang Criminal Case No. 10106 ng RTC Masbate City dahil sa pagkamatay ni Amistoso.

Hindi na pinansin ang Motion for Reconsideration na inihain ng PAO dahil sa aksyon ng Korte Suprema sa naunang mga punto.

PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON

Ang desisyon sa kaso ni Amistoso ay nagpapakita ng malinaw na aplikasyon ng Article 89 ng Revised Penal Code at ng Bayotas doctrine. Mahalaga itong malaman dahil:

Para sa mga Akusado at Pamilya: Kung namatay ang akusado habangState of Appeal pa ang kaso, mapapatay ang kanyang pananagutang kriminal at ang direktang pananagutang sibil na nagmula sa krimen. Hindi na hahabulin ang kanyang estate para sa mga ito.

Para sa mga Biktima at Pamilya: Bagamat mapapatay ang pananagutang kriminal at direktang pananagutang sibil ex delicto, hindi ito nangangahulugan na tuluyang mawawalan ng karapatan ang biktima. Maaari pa rin silang magsampa ng hiwalay na kasong sibil para habulin ang pananagutang sibil na may ibang legal na basehan, tulad ng Article 2206 ng Civil Code na nagbibigay ng karapatan sa mga heirs ng biktima ng krimen na makatanggap ng danyos.

Para sa Sistema ng Hustisya: Ipinapakita nito ang kahalagahan ng pagpapatupad ng batas alinsunod sa mga umiiral na legal na prinsipyo at jurisprudence. Kahit pa nahatulan na ang akusado sa mas mababang korte, ang pagkamatay bago ang pinal na hatol ay may malaking legal na epekto.

MGA KARANIWANG TANONG (FAQs)

Tanong 1: Ano ang ibig sabihin ng

ASG Law