Kahalagahan ng Chain of Custody sa mga Kasong May Kinalaman sa Iligal na Droga

G.R. No. 200165, January 30, 2013

Sa isang lipunang patuloy na nilalabanan ang salot ng iligal na droga, mahalagang maunawaan ng bawat isa ang mga proseso at patakaran na nakapalibot sa mga kasong kriminal na may kinalaman dito. Isa sa pinakamahalagang aspeto na dapat bigyang pansin ay ang tinatawag na “chain of custody” o tanikala ng kustodiya. Kung paano hinahawakan, iniimbak, at pinangangalagaan ang mga ebidensya, partikular na ang mga iligal na droga, mula sa pagkakasamsam hanggang sa pagharap sa korte ay kritikal sa pagpapatunay ng kaso. Ang kaso ng People of the Philippines v. Reynaldo Nacua ay isang napakahalagang halimbawa kung paano ang pagkukulang sa pagsunod sa chain of custody ay maaaring magresulta sa pagpapawalang-sala ng akusado, gaano man kalaki ang hinala laban sa kanya.

Ano ang Chain of Custody at Bakit Ito Mahalaga?

Ang chain of custody ay tumutukoy sa dokumentado at walang patid na daloy ng paghawak sa ebidensya. Sa konteksto ng mga kasong droga, ito ay nagsisimula mula sa oras na makumpiska ang substansya mula sa akusado, patungo sa pagmamarka, imbentaryo, pagsusuri sa laboratoryo, pag-iimbak, at hanggang sa pagpresenta nito sa korte bilang ebidensya. Ang pangunahing layunin ng chain of custody ay upang matiyak na ang ebidensyang ipinapakita sa korte ay eksaktong kapareho ng orihinal na substansyang nakumpiska at walang anumang kontaminasyon, pagpapalit, o pagmanipula na nangyari sa pagitan.

Ayon sa Section 21(1) ng Republic Act No. 9165, o ang Dangerous Drugs Act of 2002, at Section 21(a) ng Implementing Rules and Regulations (IRR) nito, malinaw na nakasaad ang mga hakbang na dapat sundin ng mga awtoridad pagdating sa paghawak ng mga nakumpiskang droga. Narito ang sipi ng Section 21(1) ng RA 9165:

SEC. 21. Custody and Disposition of Confiscated, Seized, and/or Surrendered Dangerous Drugs, Plant Sources of Dangerous Drugs, Controlled Precursors and Essential Chemicals, Instruments/Paraphernalia and/or Laboratory Equipment. — The PDEA shall take charge and have custody of all dangerous drugs, plant sources of dangerous drugs, controlled precursor and essential chemicals, as well as instruments/paraphernalia and/or laboratory equipment so confiscated, seized and/or surrendered, for proper disposition in the following manner:

1) The apprehending team having initial custody and control of the drugs shall, immediately after seizure and confiscation, physically inventory and photograph the same in the presence of the accused or the person/s from whom such items were confiscated and/or seized, or his/her representative or counsel, a representative from the media and the Department of Justice (DOJ), and any elected public official who shall be required to sign the copies of the inventory and be given a copy thereof.

Ang mga probisyong ito ay naglalayong protektahan ang integridad ng ebidensya at maiwasan ang anumang pagdududa sa pagiging tunay nito. Sa madaling salita, kung hindi nasunod nang tama ang chain of custody, maaaring magkaroon ng “reasonable doubt” o makatwirang pagdududa sa korte kung ang drogang ipinresenta ba ay talagang galing sa akusado.

Ang Kwento ng Kaso: People v. Nacua

Ang kaso ng People v. Nacua ay nagsimula sa isang “test-buy” operation. Ayon sa impormasyon mula sa isang impormante, ang mag-asawang Reynaldo Nacua at Teresita Villanueva-Nacua ay nagbebenta umano ng shabu sa kanilang bahay sa Cebu City. Noong Setyembre 2, 2005, nagsagawa ng test-buy ang mga pulis kung saan bumili sila ng isang sachet ng hinihinalang shabu mula sa mag-asawa gamit ang P200 na marked money. Pagkatapos nito, isinubmit nila ang sachet sa crime laboratory para masuri. Nagpositibo nga ito sa methamphetamine hydrochloride o shabu.

Base sa resulta ng test-buy, nag-apply ang mga pulis ng search warrant. Noong Setyembre 21, 2005, ipinatupad ang search warrant sa bahay ng mag-asawa. Dito, nakakita pa sila ng iba pang mga paraphernalia at pitong plastic packs na naglalaman ng shabu. Inaresto ang mag-asawa at kinasuhan ng paglabag sa Section 5 ng RA 9165 (benta ng iligal na droga).

Sa Regional Trial Court (RTC), nahatulan si Reynaldo Nacua ng guilty. Umapela siya sa Court of Appeals (CA), ngunit pinagtibay ng CA ang desisyon ng RTC. Hindi sumuko si Nacua at umakyat siya sa Korte Suprema.

Sa Korte Suprema, binigyang-diin ng depensa ang kapabayaan ng mga pulis sa pagsunod sa chain of custody. Ayon sa depensa, hindi agad minarkahan ang sachet ng shabu pagkatapos ng test-buy sa mismong lugar at sa presensya ni Nacua. Minarkahan lamang ito sa istasyon ng pulis at wala ring imbentaryo o larawan na ginawa sa presensya ng mga kinakailangang testigo tulad ng representante mula sa media, Department of Justice, o elected public official.

Sumang-ayon ang Korte Suprema sa argumento ng depensa. Ayon sa Korte, “Crucial in proving chain of custody is the marking of the seized drugs or other related items immediately after they are seized from the accused.” Idinagdag pa ng Korte na ang pagmamarka pagkatapos ng pagkakasamsam ang simula ng tanikala ng kustodiya, kaya napakahalaga na agad itong mamarkahan upang maiwasan ang pagpapalit o kontaminasyon ng ebidensya.

Dahil sa kapabayaang ito sa chain of custody, nagkaroon ng reasonable doubt kung ang shabu na ipinresenta sa korte ay talagang nanggaling kay Nacua. Kaya naman, noong January 30, 2013, ibinasura ng Korte Suprema ang desisyon ng CA at RTC at pinawalang-sala si Reynaldo Nacua.

Sipi mula sa Desisyon ng Korte Suprema:

“In this case, there was a total disregard of the requirements of law and jurisprudence. … The police officers, after supposedly buying the sachet of shabu from the Nacua couple for Two Hundred Pesos (P200.00), left the residence of the Nacua couple, without recovering the marked money or effecting the couple’s arrest. The police officers brought the sachet of suspected shabu all the way back to their police station, and only there marked the said item, without the presence of the accused and/or other disinterested witnesses.”

Praktikal na Implikasyon ng Kaso

Ang kaso ng People v. Nacua ay nagpapakita ng seryosong kahalagahan ng chain of custody sa mga kasong droga. Hindi sapat na basta makahuli at makakumpiska ng droga. Kailangan sundin nang mahigpit ang mga legal na proseso upang matiyak na mapapanagot ang mga nagkasala. Ang anumang pagkukulang sa chain of custody ay maaaring maging dahilan ng pagpapawalang-sala, kahit pa mukhang malakas ang ebidensya laban sa akusado.

Para sa mga law enforcement agencies, ang kasong ito ay isang malinaw na paalala na ang pagsunod sa tamang proseso ay kasinghalaga ng mismong paghuli sa mga kriminal. Kailangan tiyakin na ang bawat hakbang sa chain of custody, mula sa agarang pagmamarka hanggang sa pag-iimbak, ay dokumentado at nasusunod nang tama.

Para naman sa publiko, lalo na sa mga maaaring maharap sa ganitong uri ng kaso, mahalagang malaman ang kanilang mga karapatan at ang mga legal na proteksyon na nakalaan sa kanila. Ang pagiging pamilyar sa konsepto ng chain of custody ay maaaring makatulong sa pagtiyak na hindi sila biktima ng maling proseso o fabricated evidence.

Mga Pangunahing Aral Mula sa Kaso

• Agad na Pagmamarka: Dapat agad markahan ang nakumpiskang droga sa mismong lugar ng pagkakasamsam at sa presensya ng akusado at mga testigo.
• Imbentaryo at Pagkuha ng Larawan: Kailangan agad na gumawa ng imbentaryo at kumuha ng larawan ng droga sa presensya ng mga kinakailangang testigo.
• Dokumentasyon: Mahalaga ang kumpletong dokumentasyon ng bawat hakbang sa chain of custody, mula sa pagkakasamsam hanggang sa pagpresenta sa korte.
• Walang Patid na Kustodiya: Kailangan masiguro na walang patid ang daloy ng kustodiya ng ebidensya at malinaw kung sino ang may hawak nito sa bawat oras.
• Kahalagahan ng Saksi: Ang presensya ng mga testigo (media, DOJ, elected public official) sa imbentaryo at pagmamarka ay kritikal upang mapatunayan ang legalidad ng proseso.

Mga Madalas Itanong (FAQs)

Tanong 1: Ano ang mangyayari kung hindi nasunod ang chain of custody?
Sagot: Maaaring magkaroon ng “reasonable doubt” sa integridad ng ebidensya. Ito ay maaaring magresulta sa pagpapawalang-sala ng akusado, kahit pa may iba pang ebidensya laban sa kanya.

Tanong 2: Lahat ba ng pagkakamali sa chain of custody ay awtomatikong magreresulta sa acquittal?
Sagot: Hindi naman awtomatiko. Depende ito sa bigat ng pagkakamali at kung paano ito makaaapekto sa integridad ng ebidensya. Kung minor lamang ang pagkakamali at napatunayan pa rin na walang pagmanipula sa ebidensya, maaaring hindi ito sapat para pawalang-sala ang akusado. Ngunit, ang malalaking pagkukulang, tulad ng sa kaso ni Nacua, ay maaaring maging dahilan ng acquittal.

Tanong 3: Ano ang papel ng impormante sa mga kasong droga?
Sagot: Ang mga impormante ay kadalasang ginagamit ng mga pulis para makakuha ng impormasyon tungkol sa mga iligal na aktibidad. Gayunpaman, ang testimonya ng impormante ay hindi laging kailangan para mapatunayan ang kaso. Sa kaso ni Nacua, ginamit ang impormante para sa test-buy, ngunit ang pangunahing problema ay ang chain of custody, hindi ang kawalan ng testimonya ng impormante.

Tanong 4: Ano ang pagkakaiba ng test-buy sa buy-bust operation?
Sagot: Ang test-buy ay isang operasyon kung saan bumibili ang pulis ng iligal na droga para makakuha ng ebidensya at batayan para sa search warrant o buy-bust operation. Ang buy-bust operation naman ay mas direktang operasyon kung saan huhulihin ang nagbebenta pagkatapos ng transaksyon.

Tanong 5: Ano ang dapat gawin kung inaresto ka dahil sa kasong droga?
Sagot: Humingi agad ng tulong legal mula sa isang abogado. Huwag pumirma sa anumang dokumento nang hindi naiintindihan. Maging kalmado at makipagtulungan sa iyong abogado para maprotektahan ang iyong mga karapatan.

Kung ikaw ay nahaharap sa kasong may kinalaman sa iligal na droga, mahalagang magkaroon ng eksperto at maaasahang abogado na tutulong sa iyo. Ang ASG Law ay may malalim na kaalaman at karanasan sa mga kasong kriminal at handang tumulong sa iyo. Para sa konsultasyon, maaari kang mag-email sa hello@asglawpartners.com o makipag-ugnayan dito. Kami sa ASG Law ay handang maglingkod at ipaglaban ang iyong mga karapatan ayon sa batas.

ASG Law: Kasama Mo sa Laban Para sa Katarungan.

---

Source: Supreme Court E-Library
This page was dynamically generated
by the E-Library Content Management System (E-LibCMS)