Presumption of Regularity sa Operasyon ng Buy-Bust: Kailangan Bang Patunayan ang Kawalang Sala Kahit Walang Malinaw na Ebidensya?

G.R. No. 184181, People of the Philippines v. Joseph Robelo y Tungala, November 26, 2012

INTRODUKSYON

Isipin na lamang ang sitwasyon: bigla kang inaresto sa isang operasyon ng pulis dahil umano’y nagbebenta ka ng iligal na droga. Ang tanong, sapat na ba ang pahayag ng pulis na regular ang kanilang operasyon para ikaw ay mapatunayang nagkasala? Sa kaso ng People of the Philippines v. Joseph Robelo, tinalakay ng Korte Suprema ang balanse sa pagitan ng presumption of innocence ng akusado at ang presumption of regularity sa tungkulin ng mga pulis sa isang buy-bust operation. Sinuri ng korte kung tama ba ang pagpapatibay ng mas mababang hukuman sa hatol ng pagkakasala kay Robelo, sa kabila ng kanyang depensa na hindi wasto ang operasyon ng buy-bust at gawa-gawa lamang ang kaso laban sa kanya.

KONTEKSTONG LEGAL

Sa Pilipinas, pinangangalagaan ng Saligang Batas ang karapatan ng bawat akusado na ituring na walang sala hangga’t hindi napapatunayang nagkasala lampas sa makatwirang pagdududa. Ito ang tinatawag na presumption of innocence. Sa kabilang banda, mayroon ding presumption of regularity sa pagganap ng mga opisyal ng gobyerno, kabilang na ang mga pulis. Ibig sabihin, inaakala ng batas na ginagawa ng mga pulis ang kanilang tungkulin nang naaayon sa batas.

Sa konteksto ng mga kaso ng droga, madalas na ginagamit ang buy-bust operation bilang paraan para mahuli ang mga nagbebenta ng iligal na droga. Ito ay isang uri ng entrapment kung saan nagkukunwari ang isang pulis bilang bibili ng droga para mahuli ang suspek sa aktong pagbebenta. Ayon sa Korte Suprema, ang buy-bust operation ay isang katanggap-tanggap na paraan para labanan ang iligal na droga, basta’t isinagawa ito nang may paggalang sa karapatang konstitusyonal at legal ng akusado.

Mahalaga ring banggitin ang Republic Act No. 9165 o ang Comprehensive Dangerous Drugs Act of 2002. Ayon sa Section 5 ng R.A. 9165, ang pagbebenta ng shabu, kahit gaano kaliit ang dami, ay may parusang habambuhay na pagkabilanggo hanggang kamatayan at multa na P500,000.00 hanggang P10 milyon. Samantala, sa Section 11(3), ang pag-iingat naman ng shabu na mas mababa sa limang gramo ay may parusang 12 taon at isang araw hanggang 20 taon na pagkabilanggo at multa na P300,000.00 hanggang P400,000.00.

Sa kasong ito, inakusahan si Joseph Robelo ng paglabag sa Section 5 (illegal sale) at Section 11(3) (illegal possession) ng R.A. 9165. Ang sentro ng argumento ni Robelo ay hindi napatunayan ng prosekusyon ang kanyang pagkakasala lampas sa makatwirang pagdududa dahil umano’y hindi regular ang buy-bust operation at hindi nasunod ang tamang proseso sa paghawak ng ebidensya.

PAGSUSURI NG KASO

Ayon sa salaysay ng prosekusyon, nakatanggap ang pulisya ng impormasyon na si alyas “Kalbo” (na si Robelo pala) ay nagbebenta ng droga sa Parola Compound. Nagplano ang pulisya ng buy-bust operation. Si PO2 Tubbali ang nagsilbing poseur-buyer, at binigyan siya ng P100 bill na minarkahan. Kasama ang isang impormante, pumunta si PO2 Tubbali sa lugar. Nakita nila si Robelo kasama si Teddy Umali. Ipinakilala ng impormante si PO2 Tubbali bilang bibili ng shabu. Nag-abot ng P100 si PO2 Tubbali kay Umali, at iniutos ni Umali kay Robelo na magbigay ng shabu. Binigay naman ni Robelo ang isang plastic sachet kay PO2 Tubbali. Matapos makumpirma na shabu nga ito, sumenyas si PO2 Tubbali at dinakip nila si Robelo at Umali.

Narekober kay Robelo ang isa pang sachet ng shabu nang kapkapan siya. Dinala sila sa presinto, minarkahan ang mga sachet, at sinampahan ng kaso. Sa pagsusuri, positibo nga sa shabu ang mga sachet. Itinanggi ni Robelo ang alegasyon. Sinabi niyang nagkukumpuni siya ng bahay nang bigla siyang arestuhin at dalhin sa presinto, at pinaperaan pa siya ng P10,000.00 para palayain.

Sa Regional Trial Court (RTC), nahatulan si Robelo na guilty sa parehong kaso ng illegal sale at illegal possession. Umapela si Robelo sa Court of Appeals (CA), ngunit pinagtibay ng CA ang desisyon ng RTC. Kaya naman, umakyat si Robelo sa Korte Suprema.

Sa Korte Suprema, inilahad ni Robelo na hindi napatunayan ang kanyang kasalanan dahil walang surveillance o test-buy bago ang buy-bust operation. Dagdag pa niya, hindi daw makatotohanan na basta na lang siya magbebenta ng droga sa isang estranghero. Binatikos din niya ang di umano’y paglabag ng pulis sa Section 21 ng R.A. 9165 tungkol sa pag-inventory at pagkuha ng litrato ng mga nakumpiskang ebidensya.

Ngunit ayon sa Korte Suprema, “A buy-bust operation has been proven to be an effective mode of apprehending drug pushers.” Hindi kailangan ang prior surveillance o test-buy para maging legal ang buy-bust. Ang mahalaga ay hindi nalalabag ang karapatan ng akusado. Hindi rin daw kataka-taka na magbenta ng droga sa estranghero dahil “peddlers of illicit drugs have been known with ever increasing casualness and recklessness to offer and sell their wares for the right price to anybody, be they strangers or not.”

Pinunto rin ng Korte Suprema na may conspiracy sa pagitan ni Robelo at Umali. Ayon sa testimonya ni PO2 Tubbali, si Umali ang nakipag-usap sa kanya at si Robelo naman ang nag-abot ng shabu. Kahit hindi direktang nakipag-usap si Robelo kay PO2 Tubbali, kasama pa rin siya sa krimen dahil sa sabwatan nila ni Umali. Hindi rin pinaniwalaan ng korte ang alibi at frame-up defense ni Robelo dahil mahina raw ang alibi bilang depensa at hindi ito napatunayan. Bukod pa rito, binigyang-diin ng korte na hindi rin nakapagpakita si Robelo ng sapat na ebidensya na pineraan siya ng pulis.

Tungkol naman sa Section 21 ng R.A. 9165, sinabi ng Korte Suprema na hindi ito isyu na unang binanggit sa trial court. Hindi raw maaaring unang itaas ang isyung ito sa apela. Dagdag pa ng korte, ang mahalaga ay “preservation of the integrity and the evidentiary value of the seized items.” Sa kasong ito, walang duda na ang shabu na nakumpiska kay Robelo ay ang mismong ebidensya na iprinisenta sa korte.

Dahil dito, pinagtibay ng Korte Suprema ang hatol ng CA at RTC. Hinatulang guilty si Robelo sa illegal sale at illegal possession ng shabu.

PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON

Ang kasong ito ay nagpapakita kung gaano kahalaga ang presumption of regularity sa mga operasyon ng pulisya, lalo na sa mga buy-bust operation. Bagama’t may presumption of innocence ang akusado, inaasahan din ng korte na ang mga pulis ay gumaganap ng kanilang tungkulin nang naaayon sa batas. Para mapabagsak ang presumption of regularity, kailangan ng malinaw at kapani-paniwalang ebidensya na nagpapakita na may iregularidad sa operasyon ng pulis.

Para sa mga ordinaryong mamamayan, mahalagang malaman na hindi basta-basta mapapawalang-bisa ang isang buy-bust operation dahil lamang sa technicality. Kailangan patunayan na talagang may malaking pagkakamali sa proseso o kaya’y gawa-gawa lamang ang kaso. Hindi sapat ang alibi o ang simpleng pagtanggi. Kung inaakusahan ka ng krimen na nagmula sa buy-bust operation, mahalagang kumuha agad ng abogado para maprotektahan ang iyong karapatan at masuri nang mabuti ang mga ebidensya at proseso.

MGA MAHAHALAGANG ARAL

• Presumption of Regularity: Inaakala ng korte na regular ang operasyon ng pulis maliban kung mapatunayan ang kabaliktaran.
• Buy-Bust Operation: Legal na paraan ito para mahuli ang drug pushers, kahit walang prior surveillance o test-buy.
• Conspiracy: Kahit hindi direktang sangkot, maaaring mahatulang guilty kung may sabwatan sa krimen.
• Section 21 R.A. 9165: Ang hindi pagsunod sa Section 21 ay hindi awtomatikong nangangahulugang invalid ang arrest o inadmissible ang ebidensya, basta napangalagaan ang integridad ng ebidensya.
• Alibi: Mahinang depensa ang alibi maliban kung mapatunayan nang malinaw at walang duda.

MGA KARANIWANG TANONG (FAQs)

Tanong 1: Ano ang ibig sabihin ng presumption of regularity?
Sagot: Ibig sabihin nito, inaakala ng batas na ang mga opisyal ng gobyerno, tulad ng pulis, ay gumaganap ng kanilang tungkulin nang naaayon sa batas at may mabuting intensyon.

Tanong 2: Legal ba ang buy-bust operation?
Sagot: Oo, legal ito at itinuturing na epektibong paraan para mahuli ang mga nagbebenta ng iligal na droga, basta’t hindi lumalabag sa karapatan ng akusado.

Tanong 3: Kailangan ba ng surveillance bago mag-buy-bust?
Sagot: Hindi. Hindi kailangan ang prior surveillance o test-buy para maging legal ang buy-bust operation.

Tanong 4: Ano ang Section 21 ng R.A. 9165?
Sagot: Ito ang probisyon na nagtatakda ng tamang proseso sa paghawak ng mga nakumpiskang droga, mula sa inventory hanggang sa pagprisinta sa korte. Layunin nito na mapangalagaan ang integridad ng ebidensya.

Tanong 5: Ano ang dapat kong gawin kung inaresto ako sa isang buy-bust operation?
Sagot: Manatiling kalmado, huwag lumaban, at agad kumuha ng abogado. Huwag pumirma sa anumang dokumento nang hindi kumokonsulta sa abogado.

Tanong 6: Mapapawalang-sala ba ako kung hindi nasunod ang Section 21?
Sagot: Hindi awtomatiko. Ang korte ay titingin kung napangalagaan pa rin ang integridad ng ebidensya. Kung may malaking paglabag sa Section 21 na nagdududa sa ebidensya, maaaring makaapekto ito sa kaso.

Tanong 7: Ano ang parusa sa illegal sale ng shabu?
Sagot: Habambuhay na pagkabilanggo hanggang kamatayan at multa na P500,000.00 hanggang P10 milyon, depende sa dami ng droga.

Eksperto ang ASG Law sa mga kasong may kinalaman sa iligal na droga at buy-bust operations. Kung ikaw ay nahaharap sa ganitong sitwasyon, huwag mag-atubiling kumonsulta sa amin. Makipag-ugnayan sa amin o bisitahin ang aming contact page para sa konsultasyon. Handa kaming tumulong sa iyo.

---

Source: Supreme Court E-Library
This page was dynamically generated
by the E-Library Content Management System (E-LibCMS)