INTRODUKSYON

Sa isang lipunan kung saan laganap ang karahasan, mahalagang maunawaan kung paano pinapanagot ng batas ang mga taong nagtutulungan sa paggawa ng krimen. Isipin na lamang ang isang grupo na nagplano para saktan o patayin ang isang tao – gaano kalaki ang pananagutan ng bawat isa sa kanila? Ang kasong People of the Philippines v. Chito Nazareno ay nagbibigay linaw sa mga patakaran tungkol sa sabwatan at pang-aabuso ng nakatataas na lakas sa ilalim ng batas Pilipino. Tatalakayin natin dito ang mga pangyayari sa kaso at kung paano ito nagbigay ng aral tungkol sa mga elemento ng sabwatan at kung kailan masasabing may pang-aabuso ng nakatataas na lakas.

KONTEKSTONG LEGAL

Ayon sa Artikulo 8 ng Revised Penal Code, mayroong sabwatan kapag dalawa o higit pang tao ang nagkasundo na gumawa ng isang krimen at nagpasyang isagawa ito. Hindi kailangang magkaroon ng pormal na kasunduan o pulong ang mga sangkot para masabing may sabwatan. Ang mahalaga, ayon sa Korte Suprema sa kasong People v. Bustamante, ay ang kanilang mga kilos na nagpapakita ng “close personal association and shared sentiment” na nagpapatunay ng kanilang iisang layunin. Sa madaling salita, kahit walang usapan, kung makikita sa kanilang mga ginawa na nagtutulungan sila para maisakatuparan ang krimen, maituturing na may sabwatan.

Ang pang-aabuso ng nakatataas na lakas naman ay isang qualifying circumstance sa krimen ng pagpatay. Ayon sa kasong People v. Beduya, ito ay nangyayari kapag sinasadya ng mga salarin na gumamit ng labis na lakas na nagiging dahilan upang hindi makapanlaban ang biktima. Ang hindi patas na kalamangan sa lakas ay nagbibigay daan para mas madaling maisagawa ang krimen. Halimbawa, kung dalawang lalaki na armado ng patalim ang sumugod sa isang lalaking walang armas at sinaktan nila ito hanggang mamatay, maaaring masabi na may pang-aabuso ng nakatataas na lakas.

PAGBUKAS NG KASO

Ang kasong ito ay nagsimula nang sampahan ng kasong murder si Chito Nazareno at Fernando Saliendra dahil sa pagkamatay ni David Valdez. Si Saliendra ay nanatiling at-large kaya si Nazareno lamang ang nilitis. Ayon sa mga testigo ng prosekusyon, noong Nobyembre 10, 1993, nag-inuman sina David, kasama ang mga kaibigan, at sina Nazareno at Saliendra sa isang lamayan. Nagkaroon ng pagtatalo sina Magallanes, isa sa mga kaibigan ni David, at Nazareno ngunit naawat din. Kinabukasan, Nobyembre 11, bumalik sina David at mga kaibigan sa lamayan. Dumating din sina Nazareno at Saliendra at sinabing kalimutan na ang nangyaring alitan.

Bandang 9:30 ng gabi, habang naglalakad sina David, Francisco, at Aida Unos, hinarang sila nina Nazareno at Saliendra. Sinuntok ni Nazareno si Francisco na tumakbo palayo, habang hinabol naman siya ni Saliendra na may dalang balisong. Nagtago si Francisco at nakita niya nang paluin ni Nazareno si David ng patpat sa katawan, habang pinukpok naman ni Saliendra ang ulo ni David ng bato. Tumakbo si David papunta sa isang gasolinahan ngunit hinabol siya nina Nazareno at Saliendra, kasama ang ibang barangay tanod. Nang bumagsak si David, pinagtulungan na siyang saktan ng mga barangay tanod. Nakita ito ni Magallanes mula sa kabilang kalye ngunit hindi siya nakatulong. Dinala ni Unos si David sa ospital ngunit namatay ito noong Nobyembre 14, 1993 dahil sa matinding pagdurugo sa utak sanhi ng bali sa bungo.

Sa depensa ni Nazareno, sinabi niyang lumabas siya para bumili ng gatas nang makita niya ang kaguluhan. Nakasalubong pa niya si Saliendra. Umuwi na lang siya at natulog. Pinatotohanan ito ng kanyang asawa. Itinestigo naman ni Unos na nakita niyang hinahabol ni Saliendra si David na nakakapit sa jeep, at hindi niya nakita si Nazareno.

Sa desisyon ng RTC, napatunayang guilty si Nazareno sa murder na qualified ng abuse of superior strength at aggravated ng treachery. Kinatigan ito ng Court of Appeals (CA) ngunit inalis ang treachery. Kaya umakyat ang kaso sa Korte Suprema.

DESISYON NG KORTE SUPREMA

Dalawang mahalagang isyu ang tinalakay ng Korte Suprema:

1. Sabwatan: Nakipagsabwatan ba si Nazareno para patayin si David?
2. Pang-aabuso ng Lakas: Mayroon bang abuse of superior strength sa pagpatay kay David?

Tungkol sa sabwatan, kinatigan ng Korte Suprema ang findings ng RTC at CA. Ayon sa Korte, bagamat sinabi ni Magallanes na “quite differently” kumilos sina Nazareno at Saliendra bago ang atake, ang kanilang mga kilos bago at habang nangyayari ang krimen ay nagpapakita ng iisang layunin. Sinadya nilang harangin si David at mga kasama niya. Si Nazareno ay paulit-ulit na pumalo ng patpat sa leeg ni David, habang si Saliendra naman ay bumato sa ulo nito. Kahit tumakbo si David, hinabol pa rin nila at pinagtulungan nila kasama ang mga barangay tanod na bugbugin ito hanggang mawalan ng malay.

Binanggit ng Korte Suprema ang mahalagang prinsipyo na “in conspiracy, the act of one is the act of all.” Kahit si Saliendra ang tila nagbigay ng mortal na sugat, hindi pa rin makakatakas si Nazareno sa pananagutan dahil sa sabwatan. Hindi rin pinaniwalaan ng Korte ang alibi ni Nazareno dahil hindi nito napatunayan na imposible siyang naroon sa crime scene. Inamin pa nga niya na nakita niya si Saliendra at ang kaguluhan.

Tungkol naman sa pang-aabuso ng nakatataas na lakas, sinang-ayunan din ng Korte Suprema ang CA. Malinaw na naghanda sina Nazareno at Saliendra – patpat kay Nazareno at bato kay Saliendra. Walang armas si David. Hinabol pa nila ito nang tumakbo. Pinagsamantalahan nila ang kanilang kalamangan at pinabagsak ang depenseless na si David.

Dahil dito, pinagtibay ng Korte Suprema ang hatol ng CA na guilty si Nazareno sa murder na qualified ng abuse of superior strength. Pinanatili ang reclusion perpetua at binago ang danyos: P141,670.25 bilang actual damages, P75,000.00 bilang civil indemnity, P75,000.00 bilang moral damages, at P30,000.00 bilang exemplary damages.

PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON

Ang kasong Nazareno ay nagpapakita na hindi kailangan ng pormal na kasunduan para mapatunayan ang sabwatan. Sapat na ang mga kilos ng mga akusado na nagpapakita ng iisang layunin para maisakatuparan ang krimen. Mahalaga rin na maunawaan ang konsepto ng abuse of superior strength. Kung gagamit ka ng nakatataas na lakas para hindi makalaban ang iyong biktima, maaaring mas mabigat ang iyong pananagutan sa batas.

Mahahalagang Aral:

• Sabwatan ay Hindi Nangangailangan ng Pormal na Kasunduan: Sapat na ang mga kilos na nagpapakita ng iisang layunin.
• Pananagutan sa Sabwatan: Ang gawa ng isa ay gawa ng lahat sa sabwatan.
• Pang-aabuso ng Lakas ay Nagpapabigat ng Krimen: Ang paggamit ng nakatataas na lakas laban sa isang walang kalaban-laban ay may mas mabigat na kaparusahan.

MGA KARANIWANG TANONG (FAQ)

Tanong 1: Ano ang eksaktong kahulugan ng sabwatan sa batas?
Sagot: Ang sabwatan ay ang pag-uunawaan ng dalawa o higit pang tao na gumawa ng isang krimen at pagpasyahan itong isakatuparan. Hindi kailangang may pormal na kasunduan, sapat na ang kanilang mga kilos ay nagpapakita ng iisang layunin.

Tanong 2: Paano mapapatunayan ang sabwatan sa korte?
Sagot: Mapapatunayan ang sabwatan sa pamamagitan ng mga testimonya ng saksi, ebidensya, at pag-aanalisa ng mga kilos ng mga akusado bago, habang, at pagkatapos ng krimen. Ang mahalaga ay maipakita ang kanilang koordinasyon at iisang layunin.

Tanong 3: Ano ang kaibahan ng sabwatan sa simpleng pagtulong sa isang kriminal?
Sagot: Sa sabwatan, ang bawat sangkot ay may mahalagang papel sa pagplano at pagsasakatuparan ng krimen. Sa simpleng pagtulong, maaaring hindi kasama sa plano ang isang tao ngunit tumulong lamang pagkatapos ng krimen, o nagbigay ng suporta na hindi direktang bahagi ng krimen mismo.

Tanong 4: Ano ang parusa sa krimen ng murder na may sabwatan at pang-aabuso ng lakas?
Sagot: Ang parusa sa murder ay reclusion perpetua hanggang kamatayan. Dahil sa Republic Act 9346, bawal ang parusang kamatayan sa Pilipinas, kaya ang pinakamabigat na parusa ay reclusion perpetua. Maaari ring magbayad ng danyos sa pamilya ng biktima.

Tanong 5: Kung ako ay naroroon lang sa crime scene pero hindi ako nakipagsabwatan, mananagot ba ako?
Sagot: Hindi ka mananagot kung mapapatunayan mong wala kang sabwatan at wala kang ginawang tulong para maisakatuparan ang krimen. Ngunit kung ang iyong presensya ay nagbigay suporta o encouragement sa mga gumawa ng krimen, maaari kang managot bilang principal by inducement o accomplice.

Nais mo bang malaman pa ang tungkol sa sabwatan at iba pang usaping legal? Eksperto ang ASG Law sa mga kasong kriminal at handang tumulong sa iyo. Makipag-ugnayan sa amin para sa konsultasyon. hello@asglawpartners.com o bisitahin ang aming website dito.