Sa desisyong Arakor Construction and Development Corporation laban kay Teresita G. Sta. Maria, pinagtibay ng Korte Suprema na walang bisa ang mga Deeds of Absolute Sale dahil peke ang lagda ng yumao nang si Felicidad Gaddi. Ipinapakita ng kasong ito na hindi maaaring magbenta ng ari-arian ang isang tao kung patay na siya, at dapat siyasatin ng mga bumibili ang lahat ng detalye bago bumili ng lupa upang hindi maloko. Sa madaling salita, nagdesisyon ang Korte Suprema na ang pagbenta ng lupa na may pekeng lagda ng isang taong patay na ay walang bisa, at dapat ibalik ang lupa sa mga tagapagmana.

Pekeng Lagda, Walang Bisa: Ang Kwento ng Lupaing Ipinagbili Pagkatapos ng Kamatayan

Ang kasong ito ay umiikot sa limang parsela ng lupa sa Hermosa, Bataan na pag-aari ng mag-asawang Fernando Sr. at Felicidad Gaddi. Noong 1985, namatay si Felicidad nang walang habilin. Pagkaraan ng ilang taon, pumanaw din si Fernando Sr. at isa sa kanilang mga anak na si Efren. Pagkatapos nito, sinabi ni Atty. Greli Legaspi, ang presidente ng Arakor Construction and Development Corporation (Arakor), sa mga anak ng mag-asawa na naipagbili na raw ng kanilang mga magulang ang lupa sa Arakor sa halagang P400,000.00. Ayon kay Atty. Legaspi, may mga Deeds of Absolute Sale na nagpapatunay rito, at nailipat na rin ang mga titulo ng lupa sa pangalan ng Arakor.

Dahil dito, naghain ng reklamo ang mga anak ng mag-asawa (ang Gaddis) laban sa Arakor. Iginiit nilang peke ang mga Deeds of Absolute Sale, at hindi maaaring pumirma roon ang kanilang ina dahil patay na ito pitong taon bago pa raw ginawa ang mga kontrata. Mariing itinanggi naman ng Arakor na nambiktima sila ng panloloko. Sabi nila, pirmado at notarisado na ang mga Deeds of Absolute Sale nang iabot ito nina Fernando Sr. at Efren sa opisina ni Atty. Legaspi. Dagdag pa nila, may mga Joint Waiver of Claim and/or Right na raw na pinirmahan ang ilan sa mga anak ng mag-asawa, kung kaya’t si Fernando Sr. na raw ang nagmamay-ari ng buong lupa nang panahon ng bentahan.

Sa pagdinig ng kaso, sinabi ni Atty. Legaspi na matapos niyang bayaran sina Fernando Sr. at Efren, nagbantay raw siya sa lupa, pero pinayagan pa rin niya ang mga ito na anihin ang mga pananim doon. Sabi pa niya, binigyan siya nina Fernando Sr. at Efren ng mga kopya ng waivers ng mga anak ng mag-asawa, na ginawa raw para sa buwis. Iginiit din niyang wala siyang alam na patay na si Felicidad.

Ngunit iginiit ni Fernando Jr. na bumuo ng family corporation ang mga Gaddis para mailipat ang mga ari-arian sa kompanya sa pamamagitan ng waivers. Subalit, isang property lang ang naisalin dahil ipinagbili ni Efren ang iba. Sa madaling salita, iginiit ng mga tagapagmana na hindi nila pinahintulutan ang pagbebenta ng kanilang ama at kapatid sa kompanya.

Sa ilalim ng batas, ang kasulatan ng bilihan (Deed of Absolute Sale) ay isang mahalagang dokumento na nagpapatunay ng paglilipat ng pagmamay-ari ng isang ari-arian mula sa nagbebenta (vendor) patungo sa bumibili (vendee). Ito ay dapat na naglalaman ng mga mahahalagang elemento tulad ng pahintulot (consent), bagay (object), at sanhi (cause o consideration) upang maging balido. Ang kawalan ng isa sa mga elementong ito ay maaaring magresulta sa pagiging walang bisa ng kasulatan. Napakahalaga na ang lahat ng partido ay may kakayahang magbigay ng kanilang pahintulot at malayang gawin ito.

Sa kasong ito, naging malinaw na ang lagda ni Felicidad sa Deed of Absolute Sale ay pekeng lagda, dahil pumanaw na siya bago pa man ang petsa ng pagpapatupad nito. Ayon sa Korte Suprema, hindi maaaring magkaroon ng balidong kontrata kung ang isa sa mga partido ay patay na sa panahon ng pagpapatupad nito. Samakatuwid, ang Deed of Absolute Sale ay walang bisa mula pa sa simula. Ang prinsipyong “Nemo dat quod non habet”, na nangangahulugang “wala kang maibibigay kung wala ka rin naman”, ay mahalaga dito. Hindi maaaring magbenta ng ari-arian ang isang tao kung hindi naman niya ito pagmamay-ari o kung wala siyang pahintulot na gawin ito.

Sa desisyon ng korte, binigyang-diin din ang kahalagahan ng “good faith” o “innocent purchaser for value”. Upang maituring na isang “innocent purchaser for value,” dapat na ang isang tao ay bumili ng ari-arian nang walang kaalaman sa anumang depekto sa titulo ng nagbebenta at nagbayad ng tamang halaga para dito. Gayunpaman, sa kasong ito, natuklasan ng korte na hindi naging maingat si Atty. Legaspi sa pagsisiyasat ng pagkakakilanlan at lagda ni Felicidad. Dahil dito, hindi maaaring ituring ang Arakor bilang isang “innocent purchaser for value”.

Tungkol naman sa mga waiver na isinampa, nakita ng Korte Suprema na hindi sapat ang mga ito upang patunayan na lubusang isinuko ng mga tagapagmana ang kanilang mga karapatan sa ari-arian. Marami sa mga waiver ay hindi notarisado at may mga petsa na hindi tugma sa petsa ng pagbebenta ng ari-arian. Ang notarisasyon ay isang mahalagang proseso na nagpapatunay na ang isang dokumento ay pinirmahan ng mga partido nang malaya at kusang-loob, at ito ay ginagawa sa harap ng isang notary public.

Bilang resulta, ang Korte Suprema ay nagdesisyon na ang Deed of Absolute Sale ay walang bisa, at ang mga ari-arian ay dapat ibalik sa mga tagapagmana ng mag-asawang Gaddi. Ang Arakor ay dapat ibalik ang halagang P400,000.00 na may legal interest mula sa petsa ng paghahain ng reklamo hanggang sa tuluyang mabayaran ang halaga.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung balido ba ang Deed of Absolute Sale kung ang isa sa mga lumagda ay patay na bago pa man ang pagpapatupad nito. Dito tinitingnan kung may pananagutan ang isang kompanya kahit hindi nila alam na peke ang dokumento.
Ano ang naging basehan ng Korte Suprema sa pagpapasya?	Ang desisyon ay nakabatay sa prinsipyo na walang balidong kontrata kung ang isa sa mga partido ay patay na sa panahon ng pagpapatupad nito. Bukod pa rito, kinailangan ding suriin ng Korte Suprema ang validity ng waivers.
Ano ang kahalagahan ng “good faith” sa pagbili ng ari-arian?	Ang “good faith” ay tumutukoy sa pagbili ng ari-arian nang walang kaalaman sa anumang depekto sa titulo ng nagbebenta. Kung ang bumibili ay isang “innocent purchaser for value”, maaaring protektahan siya ng batas kahit pa may problema sa pagbebenta.
Bakit hindi itinuring na “innocent purchaser for value” ang Arakor?	Dahil hindi naging maingat si Atty. Legaspi sa pagsisiyasat ng pagkakakilanlan at lagda ni Felicidad, hindi maaaring ituring ang Arakor bilang isang “innocent purchaser for value.” Bilang abogado, dapat mas naging masusi si Atty. Legaspi upang malaman ang katotohanan.
Ano ang epekto ng notarisasyon sa isang dokumento?	Ang notarisasyon ay nagpapatunay na ang isang dokumento ay pinirmahan ng mga partido nang malaya at kusang-loob sa harap ng isang notary public. Bagama’t may presumption of regularity, hindi ito absolute at maaaring mapawalang-bisa kung may sapat na ebidensya.
Ano ang “Nemo dat quod non habet”?	Ito ay isang legal na prinsipyo na nagsasabing hindi maaaring magbenta ng ari-arian ang isang tao kung hindi naman niya ito pagmamay-ari o kung wala siyang pahintulot na gawin ito. Wala kang maibibigay kung wala ka rin naman.
Ano ang nangyari sa kasong ito matapos ang desisyon ng Korte Suprema?	Ipinag-utos ng Korte Suprema na ibalik ang mga ari-arian sa mga tagapagmana ng mag-asawang Gaddi. Dapat din ibalik ng Gaddis sa Arakor ang halagang P400,000.00 na may legal interest, na ibabawas sa parte ng estate ni Fernando Sr.
Mayroon bang takdang panahon para kuwestiyunin ang isang Deed of Absolute Sale?	Kung ang Deed of Absolute Sale ay walang bisa mula sa simula, walang takdang panahon para kuwestiyunin ito. Ang aksyon para ipawalang-bisa ang isang kontrata ay hindi nagpe-prescribe.

Ipinapakita ng kasong ito ang kahalagahan ng pagsisiyasat at pagiging maingat sa pagbili ng ari-arian, lalo na kung mayroong kahina-hinalang mga pangyayari. Mahalaga ring malaman ang mga legal na prinsipyo na nauugnay sa mga kontrata at pagmamay-ari upang maprotektahan ang ating mga karapatan.

Para sa mga katanungan tungkol sa pag-apply ng desisyong ito sa inyong sitwasyon, maaari kayong makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: Ang pagsusuring ito ay para sa impormasyon lamang at hindi dapat ituring na legal na payo. Para sa tiyak na legal na gabay na akma sa iyong sitwasyon, kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
Source: Arakor Construction and Development Corporation v. Teresita G. Sta. Maria, G.R. No. 215006, January 11, 2021