Kailangan Mo ng Matibay na Katibayan Para sa Amparo at Habeas Data

G.R. No. 183533, September 25, 2012

INTRODUKSYON

Sa isang lipunan kung saan ang mga banta sa seguridad at karapatang pantao ay tunay, mahalagang malaman ang mga legal na remedyo na maaaring magamit. Ang Writ of Amparo at Writ of Habeas Data ay dalawa sa mga makapangyarihang kasangkapan na ito sa Pilipinas. Ngunit, hindi sapat ang basta pakiramdam na ikaw ay nasa panganib o na ang iyong privacy ay nilalabag. Gaya ng ipinakita sa kaso ni Francis Saez laban kay Gloria Macapagal Arroyo, kailangan ng matibay na katibayan para mapagtagumpayan ang paghingi ng proteksyon mula sa korte.

Sa kasong ito, sinubukan ni Ginoong Saez na humingi ng tulong sa Korte Suprema sa pamamagitan ng Amparo at Habeas Data, dahil sa kanyang pangamba na siya ay inaabuso at minamanmanan ng militar. Ang pangunahing tanong: Sapat ba ang kanyang mga alegasyon at ebidensya para pagbigyan siya ng korte?

ANG LEGAL NA KONTEKSTO: AMPARO AT HABEAS DATA

Ang Writ of Amparo ay isang remedyo legal na nakadisenyo para protektahan ang karapatan sa buhay, kalayaan, at seguridad ng isang tao laban sa mga paglabag o banta ng paglabag. Ito ay nilikha dahil sa lumalalang problema ng extrajudicial killings at enforced disappearances sa bansa. Ayon sa Rule on the Writ of Amparo, A.M. No. 07-9-12-SC, ang petisyon para sa Amparo ay dapat maglaman ng:

(c) Ang karapatan sa buhay, kalayaan at seguridad ng partido na nalabag o binantaang labagin sa pamamagitan ng ilegal na aksyon o pagpapabaya ng respondent, at kung paano ang banta o paglabag na ito ay ginawa kasama ang mga detalye ng pangyayari na nakasaad sa mga supporting affidavits.

Samantala, ang Writ of Habeas Data naman ay isang remedyo legal para protektahan ang karapatan sa privacy, lalo na ang karapatan sa impormasyon tungkol sa sarili. Ito ay nagbibigay sa isang indibidwal ng karapatang malaman, itama, o tanggalin ang mga impormasyon tungkol sa kanya na hawak ng mga ahensya ng gobyerno. Ayon sa Rule on the Writ of Habeas Data, A.M. 08-1-16-SC, ang petisyon para sa Habeas Data ay dapat maglaman ng:

(b) Ang paraan kung paano nilabag o binantaan ang karapatan sa privacy at kung paano ito nakaapekto sa karapatan sa buhay, kalayaan o seguridad ng partido na nagrereklamo;

Mahalagang tandaan na sa parehong Amparo at Habeas Data, substantial evidence ang kinakailangan para mapagtagumpayan ang petisyon. Ang substantial evidence ay nangangahulugang katibayan na may sapat na kaugnayan at katwiran upang suportahan ang isang konklusyon, kahit na hindi ito kasing dami ng preponderance of evidence sa civil cases o proof beyond reasonable doubt sa criminal cases. Sa madaling salita, kailangan mong magpakita ng higit pa sa basta alegasyon lamang; kailangan mong magpakita ng kongkretong ebidensya.

Sa kaso ng Secretary of National Defense v. Manalo, binigyang-diin ng Korte Suprema na ang “right to security” sa konteksto ng Amparo ay nangangahulugang “freedom from threat.” Kaya, kahit ang banta pa lamang sa seguridad ay sakop na ng proteksyon ng Amparo.

PAGBUKLAS SA KASO: SAEZ VS. ARROYO

Nagsimula ang lahat noong 2008, nang si Francis Saez ay naghain ng petisyon para sa Writ of Amparo at Habeas Data sa Korte Suprema. Dahil sa kanyang takot na dukutin at patayin, hiniling niya na siya ay ilagay sa isang ligtas na lugar na itatalaga ng korte. Hiniling din niya na itigil na ng militar ang pagmamanman sa kanya at alisin ang kanyang pangalan sa “order of battle” at iba pang record ng gobyerno na nag-uugnay sa kanya sa Communist Party of the Philippines (CPP).

Hindi agad binigyan ng korte ang petisyon, ngunit nag-isyu ito ng Writ of Amparo at ipinasa ang kaso sa Court of Appeals (CA) para sa pagdinig. Sa CA, itinatag ang CA-G.R. SP No. 00024 WOA.

Sa kanilang Return of the Writ, itinanggi ng mga respondents ang mga alegasyon ni Saez. Ayon sa kanila, walang sapat na batayan para sa mga paratang ni Saez at hindi nila nilabag ang kanyang mga karapatan.

Nagkaroon ng mga pagdinig sa CA kung saan nagharap ng testimonya si Ginoong Saez. Sinabi niya na simula April 16, 2007, napansin niya na sinusundan siya ni “Joel,” isang dating kasamahan sa Bayan Muna. Ayon kay Saez, nagpanggap pa si Joel na nagtitinda ng pandesal malapit sa kanyang tindahan. Dagdag pa niya, sinabi ni Joel sa kanya na nagtatrabaho na ito bilang panadero sa Calapan, Mindoro Oriental at tinanong siya kung aktibo pa rin siya sa ANAKPAWIS.

Nang tanungin ng mga justices ng CA kung umuwi siya sa Calapan pagkatapos niyang maghain ng petisyon, sumagot siya ng hindi. Ipinaliwanag niya na natatakot siya kay Pvt. Osio na laging nasa pier.

Noong July 9, 2008, naglabas ang CA ng desisyon na ibinasura ang petisyon ni Saez. Ayon sa CA, walang sapat na ebidensya si Saez para patunayan na karapat-dapat siya sa Amparo at Habeas Data. Binigyang-diin ng CA na hindi maaaring ibigay ang mga writ batay lamang sa haka-haka o pangamba.

Sinabi pa ng CA na hindi rin nakasunod ang petisyon sa mga pormal na requirements, lalo na sa verification nito. Bukod dito, ibinaba rin ng CA si dating Pangulong Gloria Macapagal Arroyo bilang respondent, batay sa doktrina ng presidential immunity.

Umapela si Saez sa Korte Suprema sa pamamagitan ng Petition for Review. Ngunit noong August 31, 2010, ibinasura rin ng Korte Suprema ang kanyang apela. Sumang-ayon ang Korte Suprema sa CA na walang sapat na ebidensya si Saez para suportahan ang kanyang mga alegasyon.

Nag-file si Saez ng Motion for Reconsideration, ngunit muli itong ibinasura ng Korte Suprema sa Resolution na ito noong September 25, 2012. Sa huling desisyon na ito, bagamat kinilala ng Korte Suprema na pormal na sumusunod sa requirements ang petisyon ni Saez, nanindigan pa rin ito na walang substantial evidence para pagbigyan ang kanyang mga hiling.

Binigyang-diin ng Korte Suprema na hindi nakapagpakita si Saez ng sapat na katibayan para patunayan ang kanyang mga alegasyon. Halimbawa, sinabi ni Saez na kasama niya ang limang saksi nang dalhin siya sa kampo ng militar, ngunit hindi niya iprinisenta ang kahit isa man lang sa kanila para magpatotoo. Itinanggi rin ng militar ang alegasyon ni Saez na kasama siya sa “order of battle.”

PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON: ANO ANG MAAARI NATING MATUTUNAN?

Ang kaso ni Saez ay nagpapaalala sa atin na bagamat mahalaga ang Writ of Amparo at Habeas Data, hindi ito awtomatikong remedyo. Kailangan pa rin nating magpakita ng substantial evidence para mapaniwala ang korte na tayo ay karapat-dapat sa proteksyon ng mga writ na ito. Hindi sapat ang basta pakiramdam na tayo ay nasa panganib o na ang ating privacy ay nilalabag.

Mahahalagang Aral Mula sa Kaso ni Saez:

• Kailangan ng Substantial Evidence: Hindi sapat ang alegasyon lamang. Kailangan ng kongkretong katibayan para suportahan ang iyong petisyon.
• Hindi Sapat ang Takot: Ang pangamba o takot, kahit gaano pa katindi, ay hindi sapat na batayan para sa Amparo at Habeas Data kung walang kaakibat na ebidensya ng banta o paglabag.
• Mahalaga ang Corroboration: Kung may mga saksi sa mga pangyayari, mahalagang iprisenta sila o ang kanilang mga sinumpaang salaysay para patibayin ang iyong kaso.
• Sundin ang Rules of Procedure: Bagamat hindi prayoridad ang technicalities, mahalaga pa rin na masunod ang mga pormal na requirements sa paghahain ng petisyon.

MGA KARANIWANG TANONG (FREQUENTLY ASKED QUESTIONS)

Tanong: Ano ba talaga ang Writ of Amparo?
Sagot: Ito ay isang legal na proteksyon laban sa mga banta o paglabag sa karapatan sa buhay, kalayaan, at seguridad. Layunin nitong maprotektahan ka mula sa unlawful detention, threats, o harassment.

Tanong: Ano naman ang Writ of Habeas Data?
Sagot: Ito ay tungkol sa iyong karapatan sa privacy, lalo na sa impormasyon na hawak ng gobyerno tungkol sa iyo. Maaari mo itong gamitin para malaman kung anong impormasyon ang hawak nila, at kung kinakailangan, itama o ipatanggal ito.

Tanong: Ano ang ibig sabihin ng “substantial evidence”?
Sagot: Ito ay sapat na ebidensya na may kaugnayan at katwiran para suportahan ang iyong alegasyon. Hindi kailangan kasing dami ng ebidensya sa ibang uri ng kaso, pero kailangan pa rin na mas matimbang ito kaysa sa mga depensa ng respondents.

Tanong: Anong klaseng ebidensya ang kailangan ko para sa Amparo o Habeas Data?
Sagot: Maaaring ito ay mga sinumpaang salaysay, dokumento, litrato, video, o testimonya ng mga saksi. Ang mahalaga, suportado ng ebidensya ang iyong mga alegasyon ng banta o paglabag.

Tanong: Kung pakiramdam ko ay threatened ako, ano ang dapat kong gawin?
Sagot: Una, subukang magtipon ng ebidensya ng banta. Pangalawa, kumonsulta agad sa isang abogado para malaman ang iyong mga legal na opsyon at kung angkop ba ang Writ of Amparo o Habeas Data sa iyong sitwasyon.

Tanong: Maaari bang kasuhan ang Presidente sa Amparo o Habeas Data?
Sagot: Oo, maaari. Batay sa doktrina ng command responsibility, maaaring managot ang Presidente kung may paglabag sa karapatang pantao na ginawa ng kanyang mga subordinates, lalo na kung may kaalaman siya rito at hindi niya ito pinigilan o inaksyunan. Ngunit, kailangan pa rin ng substantial evidence para mapatunayan ang kanyang pananagutan.

Tanong: Ano ang mga hakbang sa paghahain ng Amparo o Habeas Data?
Sagot: Kailangan maghain ng verified petition sa korte, karaniwan ay sa Court of Appeals o Korte Suprema. Magkakaroon ng pagdinig kung saan maghaharap ng ebidensya ang magkabilang panig. Pagkatapos, maglalabas ng desisyon ang korte.

Tanong: Kailan ako dapat kumonsulta sa abogado tungkol sa Amparo o Habeas Data?
Sagot: Agad-agad. Kung pakiramdam mo na threatened ang iyong buhay, kalayaan, o seguridad, o kung naniniwala kang nilalabag ang iyong karapatan sa privacy, kumonsulta na kaagad sa abogado. Mas maaga kang magpakonsulta, mas maaga kang mabibigyan ng tamang payo at tulong legal.

Eksperto ang ASG Law sa mga usapin ng karapatang pantao at remedyo legal tulad ng Writ of Amparo at Habeas Data. Kung ikaw ay nangangailangan ng konsultasyon o legal na representasyon, huwag mag-atubiling makipag-ugnayan sa amin. Para sa inyong mga katanungan, maaari kayong mag-email sa hello@asglawpartners.com o makipag-ugnayan dito para sa agarang tulong legal. Protektahan ang iyong karapatan, kumilos ngayon!