Sa kasong ito, ipinasiya ng Korte Suprema na hindi maaaring palawigin ang 60 araw na palugit para maghain ng petisyon para sa certiorari, maliban sa mga natatanging sitwasyon. Binigyang-diin ng Korte na ang pag-apela ay hindi isang likas na karapatan, kundi isang pribilehiyong ayon sa batas, at dapat itong gawin ayon sa mga itinakdang panuntunan. Ang desisyon na ito ay nagpapakita ng kahalagahan ng pagsunod sa mga panuntunan ng pamamaraan, lalo na sa mga usapin ng pagpaparehistro ng lupa, upang matiyak ang mabilis at maayos na paglilitis.

Kailan Nagiging Hadlang ang Panahon? Pagsusuri sa Usapin ng LRA at Heirs of Borja

Nagsimula ang usapin nang magsampa ang mga tagapagmana ng Spouses Mauro Borja at Demetria Bajao ng petisyon para sa pagpapalabas ng Original Certificate of Title (OCT) para sa isang lote na sakop ng Decree No. 347660. Iginawad ng Regional Trial Court (RTC) ang petisyon, ngunit hindi umapela ang Office of the Solicitor General (OSG). Kalaunan, tumanggi ang Land Registration Authority (LRA) na sumunod sa utos ng korte na mag-isyu ng OCT, na nagresulta sa isang mosyon para sa contempt. Sa kasong ito, ang pangunahing legal na tanong ay kung nagkamali ba ang Court of Appeals (CA) sa pagbasura sa petisyon ng LRA para sa certiorari dahil huli na itong naisampa.

Pinagtibay ng Korte Suprema ang desisyon ng CA, na binibigyang-diin ang kahalagahan ng mahigpit na pagsunod sa 60 araw na palugit para sa paghahain ng petisyon para sa certiorari. Kinilala ng Korte na mayroong mga eksepsiyon sa panuntunang ito, tulad ng mga kaso na may mabigat at mapanghikayat na dahilan, o kung saan ang kawalan ng katarungan ay hindi katimbang ng pagkabigong sumunod sa pamamaraan. Gayunpaman, natuklasan ng Korte na ang mga pangyayari sa kasong ito ay hindi nabibilang sa alinman sa mga eksepsiyon na ito. Ang pagdadahilan ng petitioner na kulang sa staff ang kanilang opisina upang bigyang-katwiran ang pagpapalawig ng 60 araw na palugit ay hindi katanggap-tanggap dahil sila ay kinakatawan ng OSG na mayroong maraming abugado.

Idinagdag pa ng Korte na ang kaso ay tumagal na ng 17 taon. Sa katunayan, narating na nito ang yugto ng pagpapatupad kung saan inutusan ng trial court ang LRA na mag-isyu ng OCT sa maraming pagkakataon sa loob ng ilang taon. Matigas na tumanggi ang LRA na sumunod sa utos ng korte. Noong Marso 5, 2010, nagtagumpay ang LRA na hikayatin ang mga respondent na pumasok sa isang kasunduan kung saan napagkasunduan na mag-isyu ang LRA ng OCT sa kondisyon na ang respondent ay magpakita ng sertipikasyon na “walang OCT na naisyu” sa ari-arian. Nang ipakita ng mga respondent ang sertipikasyon, nakahanap ang LRA ng ibang dahilan para hindi mag-isyu ng OCT. Ang paghuhukom na ito ay siyang paksa ng apela ng mga petitioner sa appellate court. Sa halip na maghain ng apela sa isang kaso na 10 taong gulang na, ang mga petitioner ay naghain ng Mosyon para sa Ekstensyon na ipinagbabawal sa ilalim ng panuntunan.

Binigyang-diin din ng Korte na ang karapatang umapela ay hindi isang likas na karapatan, ngunit isang pribilehiyong ayon sa batas. Kaya naman, dapat sumunod ang sinumang gustong gumamit nito sa mga kinakailangan ng Mga Panuntunan. Ang hindi paggawa nito ay magiging sanhi ng pagkawala ng karapatang umapela. Bukod pa rito, ang usapin ay hindi lamang tungkol sa procedural technicality. Ang sinasabi ng LRA na ang sertipikasyon na ibinigay ng mga respondent ay hindi sapat ay hindi rin binigyang pansin ng Korte, sapagkat ang nag-iisang isyu ay kung nagkamali ba ang appellate court sa pagtanggi sa mosyon ng petitioner na magkaroon ng karagdagang panahon upang maghain ng Petition for Certiorari.

Sa madaling salita, ang kapasyahan sa kasong ito ay nagpapatibay sa kahalagahan ng pagsunod sa takdang panahon sa paghahain ng mga legal na aksyon. Ang pagkabigong sumunod sa mga panuntunan ng pamamaraan ay maaaring magresulta sa pagkawala ng karapatang umapela, maliban kung mayroong sapat na dahilan upang bigyang-katwiran ang pagpapagaan ng mga panuntunan.

FAQs

Ang kasong ito ay nagpapaalala sa lahat ng partido na kasangkot sa mga usapin ng lupa na maging maingat sa pagsunod sa mga panuntunan ng pamamaraan at takdang panahon. Ang pagkabigong gawin ito ay maaaring magkaroon ng malubhang kahihinatnan at magdulot ng hindi kinakailangang pagkaantala sa paglutas ng mga hindi pagkakaunawaan.

Para sa mga katanungan tungkol sa pag-aaplay ng desisyong ito sa mga tiyak na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: Ang pagsusuri na ito ay ibinibigay para sa mga layuning pang-impormasyon lamang at hindi bumubuo ng legal na payo. Para sa partikular na legal na gabay na iniayon sa iyong sitwasyon, mangyaring kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
Source: Republic of the Philippines vs. Heirs of Sps. Mauro Borja and Demetria Bajao, G.R. No. 207647, January 11, 2021